Behandeling Operatie bij schaamlipkanker

Voor de operatie

Afspraak met de anesthesioloog

De operatie vindt plaats onder narcose met een plaatselijke verdoving of met een ruggenprik. Voordat u wordt opgenomen heeft u eerst een gesprek met de anesthesioloog. De anesthesioloog beoordeelt uw gezondheid. Ook hoort u welke medicijnen u wel en niet mag gebruiken in de dagen voor de operatie. 

Opname op de verpleegafdeling

Op de dag van de operatie wordt u opgenomen op de verpleegafdeling. De precieze tijd en plaats waar u zich mag melden hoort u enkele dagen van te voren. 

Eten en drinken 

Op de dag van de operatie mag u vanaf 00.00 uur ’s nachts niet meer eten en drinken. Wel mag u tot 2 uur voor de operatie heldere drank drinken (zonder melk en suiker), zoals water of thee. Op de verpleegafdeling heeft u een opnamegesprek met de verpleegkundige. 

Daarna gaat u naar de operatiekamer. Daar krijgt u een infuus en soms zijn er nog andere voorbereidingen nodig. 

Na de operatie

Na de operatie blijft u één of enkele nachten op de verpleegafdeling. Hoe lang dit is, hangt af van het soort operatie en uw herstel. Als u tijdens de operatie liesdrains heeft gekregen, is de kans groot dat u deze nog heeft als u naar huis gaat. Van de verpleegkundige krijgt u leefregels en adviezen mee voor thuis. 

• Opname op de verpleegafdeling

  Na de operatie gaat u naar de verkoeverkamer (uitslaapkamer). Als u goed wakker bent, de controles goed zijn en u niet veel pijn heeft, gaat u weer terug naar de verpleegafdeling. 
  Na de operatie heeft u één of meerdere slangetjes in uw lichaam. Via het infuus in uw arm krijgt u vocht en soms ook medicijnen. Meestal mag u na de operatie weer eten en drinken. Dan is het infuus al snel niet meer nodig. 
  Waarschijnlijk zit er een slangetje in uw urinebuis (blaaskatheter). Deze blaaskatheter geeft het wondgebied even rust. Als er tijdens de operatie meerdere liesklieren zijn verwijderd, heeft u ook een slangetje (drain) in één of beide liezen. Deze drains voeren het wond- en lymfevocht af. Ze blijven minimaal 5 dagen zitten.

• Naar huis - leefregels en adviezen

  Van de verpleegkundige krijgt u leefregels en adviezen mee voor thuis. Zo weet u wat u wel en niet kunt doen, maar ook wanneer u contact moet opnemen.
  Het belangrijkste advies is: luister goed naar uw lichaam. Uw lichaam geeft aan als iets niet gaat. U kunt al verschillende dingen doen, maar het is verstandig om tussendoor rust te nemen. Doe dus niet alles tegelijk achter elkaar. Als u pijn heeft of moe bent zijn dat meestal signalen die aangeven dat u teveel heeft gedaan. Luister goed naar deze signalen. De ene dag gaat het soms beter dan de andere dag. Voor de genezing na de operatie is het belangrijk om genoeg te eten en te drinken, volg daarom de eerste 6 weken na een operatie geen caloriearm dieet.

  Huishouden

  Doe de eerste 6 weken na de operatie geen werkzaamheden waarbij u rek- en strekbewegingen moet maken. Denk aan bedden opmaken, ramen zemen, was ophangen en stofzuigen. Als u moet bukken, buig dan door de knieën en houd uw rug gestrekt. Til de eerste 6 weken na de operatie niet meer dan ongeveer 8kg (zoals zware boodschappentassen, een stofzuiger of volle wasmand). Na 2 weken kunt u licht huishoudelijk werk doen. Als er geen lymfeklieren zijn verwijderd, kunt u soms al eerder iets in huis doen.

  Beweging en sport

  De eerste 6 weken mag u niet sporten. U mag geen buikspieroefeningen doen, fietsen of zwemmen. Wandelen mag wel. Houd er rekening mee dat u de afstand die u heen loopt ook nog terug moet lopen. Bouw de afstand langzaam aan op zodat u na 6 weken het sporten weer kan opbouwen. Twijfelt u of u een sport mag doen; overleg dit dan met uw arts. De eerste 4 weken mag u niet te veel traplopen. Probeer dan niet vaker dan 3 tot 5 keer per dag trap te lopen.

  Vervoer/autorijden

  De eerste 4 weken na een operatie kunt u beter niet autorijden. U kunt zich minder goed concentreren en er kan druk op de wond komen. Kijk ook even naar uw autoverzekering, zodat u zeker weet of u verzekerd bent als u na 4 weken weer gaat autorijden.

  Werk

  Als u een ruim lokale excisie met liesklierdissectie hebt gehad, kunt u (afhankelijk van het soort werk dat u doet) na ongeveer 4-6 weken weer aan het werk. Bij een kleinere ingreep waar bijvoorbeeld weinig weefsel is verwijderd en/of geen lymfeklieren zijn weggehaald, kunt u soms al eerder beginnen met werken. Begin vooral rustig, bijvoorbeeld enkele uren per dag en neem vaker pauze.
  Heeft u zwaar lichamelijk werk, overleg dan met uw leidinggevende of u later of voor een beperkt aantal uren kan starten. Vaak is het fijn om weer het contact met collega’s te hebben.

  Baden en douchen

  Als de wond nog niet volledig genezen en gesloten is, heeft douchen de voorkeur. Na ongeveer 6 weken mag u in bad. We adviseren u 1-2x per dag de wond onder de douche te spoelen. Doe dit met een zachte straal lauw water en dep daarna de huid droog. Douche niet langer dan 15 minuten om te voorkomen dat uw huid week wordt. 
  Als u naar de wc bent geweest adviseren we u de huid met water te spoelen. U kunt hiervoor het spoelflesje gebruiken dat u meegekregen heeft. Dep de vulva droog na het schoonspoelen. Als u een handdoek gebruikt, pak dan elke keer een schone handdoek. Baden of zwemmen in openbare gelegenheden, zoals het zwembad of de sauna raden we af in de eerste 6 weken. 

  Drain

  Als u met een of meerdere wonddrains in uw liezen naar huis gaat, krijgt u van de verpleegkundige uitleg over hoe u thuis wonddrains verzorgt. 

  Voorkomen trombose

  Het is belangrijk om na de operatie in beweging te blijven. Zo voorkómt u trombose in uw benen. Tijdens de opname kreeg u iedere dag injecties (dalteparine) om trombose te voorkomen. Het is de bedoeling dat u hiermee doorgaat tot 4 weken na de operatie. De injecties krijgt u in uw bovenarm of bovenbeen. U of uw naaste leert van de verpleegkundige hoe dit moet, zodat u dit ook thuis kunt. 

  Verwerking

  Een operatie kan behalve lichamelijk zwaar ook emotioneel belastend zijn. Sommige patiënten vinden een litteken ontsierend of voelen zich verminkt. Anderen voelen zich aangetast in het ‘vrouw zijn’. Probeer deze gevoelens te verwoorden. U heeft een operatie ondergaan waarvan u ook geestelijk moet herstellen. Geef uzelf de tijd: zorg voor voldoende rust en ontspanning. Praat erover met uw eventuele partner en/of eventueel andere vertrouwde personen in uw omgeving. Zij kunnen u steunen. Eventueel kunt u dit ook bespreken met uw huisarts, behandelend arts of casemanager. Zij kunnen u ook adviseren als u behoefte heeft aan professionele ondersteuning.

• Pijnstillers

  Na de operatie kan het wondgebied gevoelig of pijnlijk zijn. Als het nodig is krijgt u een recept mee naar huis voor pijnstillers. Het verschilt per persoon hoe lang u pijnstillers nodig heeft. Stop niet direct met pijnstillers, maar bouw het af. Hieronder leest u hoe u dit doet. Als laatste bouwt u de paracetamol af. Heeft u vragen? Neem contact op met uw casemanager.

  Medicijn	Afbouwen	Tijdstip inname
  Eventueel: Oxycodon	Zo nodig, max 6x per dag 1 tablet	Minimaal 1 uur tussen inname. Als u met onderstaande medicatie geen pijn heeft, dit medicijn niet innemen. Daarnaast wordt afgeraden dit medicijn langer dan 5 dagen te gebruiken.
  Diclofenac 50 mg of Naproxen 250 mg	3x per dag 1 tablet	7.00, 15.00 en 22.00 uur tot de pijn 1 dag ruim acceptabel is
  Vervolgens over op	2x per dag 1 tablet	7.00 en 17.00 uur tot de pijn 1 dag ruim acceptabel is
  Waarna over op	1x per dag 1 tablet	7.00 uur. Indien de pijn hiermee ruim acceptabel is, kunt u met de Diclofenac of Naproxen 250 mg stoppen
  Paracetamol 500mg	4x per dag 2 tabletten	7.00, 12.00, 17.00 en 22.00 uur beginnen met afbouwen na gestopt te zijn met Diclofenac of Naproxen 250 mg en acceptabele pijn
  Vervolgens over op	2x per dag 2 tabletten	7.00 en 17.00 uur tot de pijn 1 dag ruim acceptabel is. Daarna verder afbouwen
  Waarna over op	1x per dag 2 tabletten	7.00 uur, waarna eventueel stop

  Als u langer dan 5 dagen Diclofenac of Naproxen gebruikt, adviseren wij u daar 1x per dag een maagbeschermer bij te gebruiken (bijvoorbeeld: Pantoprazol of Omeprazol). Vraag uw apotheek zo nodig om advies. Medicatie die u voor andere klachten gebruikt kunt u voortzetten, tenzij de arts anders voorschrijft.

• Seksualiteit, menstruatie en hormonen

  Zolang de wond nog niet helemaal is genezen en gesloten, wordt geslachtsgemeenschap ofwel penetratie sterk afgeraden. Wacht hier minimaal 6 weken mee. Als de wond volledig is genezen, kunt u voorzichtig proberen geslachtsgemeenschap (penetratie) te hebben. Andere vormen van intimiteit zoals bevrediging door aanraking (zonder penetratie) zijn eerder mogelijk dan 6 weken. Het is normaal als het langer duurt voordat u weer zin heeft in seks of intimiteit.
  Doordat er in de schaamlipregio is geopereerd, kan het gevoel tijdens het vrijen veranderd zijn. Het gevoel kan minder zijn, maar het kan ook pijn doen of ongemakkelijk zijn. Luister daarom naar uw lichaam en neem rustig de tijd. Glijmiddel op siliconenbasis kan helpen. Op emotioneel vlak kan het langer duren voor u weer plezier beleeft aan vrijen. Praat hierover met uw eventuele partner. Als u vragen heeft of problemen ervaart, bespreek deze gerust met uw behandelend arts of casemanager.
  Deze operatie heeft geen invloed op uw vrouwelijke hormonen en uw menstruatiecyclus. 

• Lymfoedeem

  Na een behandeling van de lymfeklieren in de lies, is er een kans dat er lymfoedeem ontstaat in de schaamstreek en/of onderste ledematen (voeten/benen). Het risico is onder andere afhankelijk van het aantal lymfeklieren dat is weggehaald of bestraald. Na het verwijderen/bestralen van alle lymfeklieren uit de liezen, krijgen veel vrouwen last van lymfoedeem. Mogelijke klachten hier van zijn een moe/zwaar/strak gevoel in uw been/benen, zwelling die niet minder wordt, maar ook lichte gevoelloosheid of juist pijn in het been/benen. Daarnaast kan de schaamstreek een beetje opzwellen. 
  Als u deze klachten heeft, neem dan contact op met de casemanagers van de polikliniek gynaecologische oncologie. Zij kunnen u hierin adviseren. Er zijn een aantal risicofactoren die de kans op lymfoedeem vergroten, zoals overgewicht (BMI > 25) en te weinig beweging. Het is daarom belangrijk een gezond gewicht te hebben en genoeg te bewegen (beweeg minimaal 5x per week 30 minuten). 

• Contact opnemen

  Neem contact op met uw casemanager als u last krijgt van:

  • Herhaaldelijk temperatuurverhoging boven de 38.5 graden Celsius;
  • Ernstige pijn in de liesregio en/of schaamlipregio
  • Toenemende zwelling of roodheid in de liesregio en/of schaamlipregio
  • Pussige wondjes/afscheiding
  • Toenemend vaginaal bloedverlies (meer dan een menstruatie);
  • Een strak, zwaar of moe gevoel van de benen/voeten, en/of lichte zwelling van de schaamstreek.

De uitslag

Tijdens de operatie is er weefsel verwijderd. De patholoog onderzoekt het weefsel onder de microscoop en bespreekt dit tijdens de tumorwerkgroep. Ongeveer 10 tot 14 dagen na de operatie krijgt u de uitslag van uw behandelend arts. Dit kan telefonisch zijn of tijdens een controle op de polikliniek. Als blijkt dat de tumor niet helemaal weg is of als er uitzaaiingen zijn gevonden, dan kan een aanvullende behandeling nodig zijn.

Aanvullende behandeling

Soms blijkt dat tijdens de operatie de tumor niet helemaal is verwijderd, of dat er in de liesklieren uitzaaiingen zijn gevonden. De tumorwerkgroep kan dan adviseren om te bestralen. Deze bestraling (ook wel radiotherapie genoemd) kan nodig zijn op het hele operatiegebied, of op één of beide liezen.  

Gevolgen na de operatie

Na de operatie kan het wondgebied gevoelig of pijnlijk zijn. Als het nodig is krijgt u een recept mee naar huis voor pijnstillers. Het verschilt per persoon hoe lang u pijnstillers nodig heeft. Stop niet direct met pijnstillers, maar bouw het af. In de leefregels en adviezen die u heeft gekregen leest u hoe u dit doet. Heeft u vragen? Neem contact op met uw casemanager.

Eerste weken na de operatie

De eerste periode na de operatie kan het gevoelig zijn om te plassen of ontlasting te hebben. In de eerste weken adviseren we u om het wondgebied schoon te spoelen met water als u naar de wc bent geweest. Dit kan onder de douche met een zachte straal of u kunt een spoelflesje gebruiken. 

Als er lymfeklieren uit de lies zijn verwijderd, kan het litteken wat roder zijn. Dat is normaal. Als de roodheid erger wordt, er een zwelling in de lies ontstaat, het litteken pussig is en/of u krijgt koorts, neem dan contact op met de casemanager. 

Als het herstel goed gaat en u zich goed voelt, kunt u na ongeveer 6 weken gaan sporten, werken en huishoudelijk werk doen. Als u zich goed voelt, kunt u soms als eerder beginnen met het opbouwen van dit soort activiteiten. Luister naar uw lichaam en wissel activiteit en rust af. Begin rustig en bouw het langzaam op. Hoe snel u geneest is voor iedereen verschillend. 

Lange termijn

De operatie kan ook emoties oproepen. Sommige vrouwen vinden het litteken niet mooi. Andere vrouwen voelen zich aangetast in het ‘vrouw zijn’. Probeer hierover te praten. U heeft een ingrijpende operatie ondergaan waarvan u ook geestelijk moet herstellen. Geef uzelf de tijd en zorg voor voldoende rust en ontspanning. Praat erover met uw eventuele partner en/of andere vertrouwde personen in uw omgeving. Zij kunnen steunen. Eventueel kunt u dit ook bespreken met uw huisarts, behandelend arts of casemanager. Zij kunnen u adviseren als u behoefte heeft aan professionele ondersteuning.

Seksualiteit

Zolang de wond nog niet helemaal is genezen en gesloten, raden we geslachtsgemeenschap (penetratie) af. Houd in ieder geval minimaal 6 weken aan. Als de wond helemaal is genezen, kunt u voorzichtig proberen geslachtsgemeenschap (penetratie) te hebben. Andere vormen van intimiteit zoals bevrediging door aanraking (zonder penetratie) kan al eerder. Het is normaal als het langer duurt voordat weer zin heeft in seks.

Doordat er in het gebied van de schaamlippen is geopereerd, kan uw gevoel tijdens het vrijen veranderd zijn. U kunt minder voelen, pijn hebben of het kan ongemakkelijk voelen. Luister naar uw lichaam en neem rustig de tijd. We raden aan om een glijmiddel te gebruiken. Op emotioneel vlak kan het langer duren voor u weer plezier beleeft aan vrijen. Probeer hierover te praten, dat maakt het vaak makkelijker. Als u vragen heeft of problemen ervaart, bespreek dit dan met uw behandelend arts of casemanager.

Lymfoedeem

Na een behandeling van de lymfeklieren in de lies, is er een kans dat er lymfoedeem ontstaat in de schaamstreek en/of onderste ledematen (voeten/benen). Het risico is onder andere afhankelijk van het aantal lymfeklieren dat is weggehaald of bestraald. Na het verwijderen/bestralen van alle lymfeklieren uit de liezen, krijgen veel vrouwen last van lymfoedeem. Daarnaast kunnen de schaamstreek en/of uw benen een beetje opzwellen. 

Als u deze klachten meerdere keren heeft gehad, neem dan contact op met de casemanagers van de polikliniek gynaecologische oncologie. Zij kunnen u hierin adviseren. Er zijn een aantal risicofactoren die de kans op lymfoedeem vergroten, zoals overgewicht (BMI > 25) en te weinig beweging. Het is daarom belangrijk een gezond gewicht te hebben en genoeg te bewegen (beweeg minimaal 5x per week 30 minuten).