Zorgpad

Over de polikliniek Anesthesiologie

Krijgt u binnenkort een behandeling, operatie of onderzoek waarbij verdoving nodig is? Dan komt u naar de preoperatieve polikliniek anesthesiologie. Op deze polikliniek maakt u kennis met:

• verschillende vormen van anesthesie,
• pijnbestrijding,
• intensieve zorg rond de operatie.

Uw afspraak

Uw behandelend arts verwijst u door naar de polikliniek. Meestal kan dit aansluitend aan de afspraak die u met uw arts heeft.

Aanmelden

U meldt zich op de afgesproken tijd bij balie B op het poliplein, nadat u zich eerst heeft aangemeld bij de aanmeldzuil. U ontvangt een vragenlijst en een verwijzing naar de Check-in balie waar we uw medicatie registreren en u een aantal screeningsvragen stellen. We verzoeken u een actuele medicijnenlijst van uw eigen apotheek mee te nemen. Nadat u de vragenlijst heeft ingevuld en ingeleverd, kunt u naar uw afspraak bij de anesthesioloog.

Na uw afspraak bij de anesthesioloog is het mogelijk dat u nog een intakegesprek heeft met de verpleegkundige.

Wat doen we?

U heeft een gesprek met een anesthesioloog of met iemand die onder supervisie van een anesthesioloog werkt. 
Dit kan een anesthesioloog in opleiding, een arts-assistent niet in opleiding of een physician assistant/sedationist zijn.

We stellen o.a. vragen over:

• uw gezondheid,
• welke medicijnen u gebruikt,
• of u allergisch bent voor bepaalde medicijnen,
• eerdere operaties en hoe u op de anesthesie reageerde.

Vaak kan dit gesprek telefonisch gebeuren maar soms is het nodig dat u langskomt voor een afspraak. Dan krijgt u een lichamelijk onderzoek met speciale aandacht voor hart en longen. Zo krijgen we een goede indruk van uw gezondheidstoestand.
Het kan nodig zijn om uw gezondheid te verbeteren voordat de ingreep plaats kan vinden. Denk hierbij aan het verlagen van een te hoge bloeddruk. Ook wordt er soms bloedonderzoek gedaan of een ECG (hartfilmpje) gemaakt.

Hierna bepaalt u samen welke vorm van anesthesie het beste bij de geplande ingreep, uw gezondheid en uw voorkeuren past.

Algehele anesthesie Narcose

Algehele anesthesie is de meest bekende vorm van anesthesie. We noemen dit ook wel narcose. Via een infuus dient de anesthesioloog u anesthesiemiddelen toe, waardoor u vrijwel direct in een diepe slaap valt.

Ademhaling

Soms is het nodig om uw ademhaling tijdens de ingreep over te kunnen nemen. Daarom plaatsen we vaak voordat de operatie begint een beademingsbuis (plastic buisje) in uw keel. Dit gebeurt als u onder narcose bent. Bij sommige ingrepen worden extra infusen ingebracht, bijvoorbeeld een centrale lijn (infuus in de halsader), een arterielijn (infuus in de slagader in de pols) of een blaaskatheter.

Vitale functies

De anesthesioloog bewaakt tijdens de behandeling de belangrijke ‘vitale’ functies van uw lichaam, zoals:

• hartslag 
• bloeddruk
• zuurstofgehalte in uw bloed

De ademhaling en de bloedsomloop kunnen indien noodzakelijk worden ondersteund met medicijnen. Gedurende de operatie krijgt u medicijnen toegediend om u onder narcose te houden.

Bijwerkingen of complicaties

Anesthesie is tegenwoordig zeer veilig. Toch kunnen bijwerkingen of complicaties optreden.

• Schade aan tanden
  Door het plaatsen van de beademingsbuis kan soms schade aan het gebit ontstaan. Dat gebeurt vooral bij kwetsbare tanden of bij gebitten waar tanden ontbreken en/of los zitten.
• Reacties op medicijnen
  Tijdens de operatie kunnen overgevoeligheidsreacties op medicijnen optreden.
• Bewust
  In zeer uitzonderlijke gevallen kan het voorkomen dat patiënten geluiden of de ingreep gedeeltelijk kunnen herinneren. 
• Keelpijn of heesheid
  Na de ingreep hebben sommige patiënten last van keelpijn of heesheid meestal als gevolg van de beademingsbuis. Dit trekt meestal snel weer weg.
• Misselijk
  Het komt regelmatig voor dat patiënten na een operatie misselijk zijn en moeten overgeven. De anesthesioloog geeft, als dat nodig is, medicijnen om dit te voorkomen of te bestrijden.
• Spierzwakte
  Heel zelden is er na een algehele anesthesie sprake van gevoels- en/of krachtsverlies (spierzwakte) van een arm of been. Meestal verdwijnen deze klachten na korte tijd.

Spinale en epidurale anesthesie Ruggenprik

Spinaal

Bij spinale anesthesie verdoven we uw hele onderlichaam. U krijgt een injectie laag onderin uw rug. De verdovingsvloeistof komt dan in de ruggenmergvloeistof terecht. Op deze plaats zitten zenuwen die naar het onderlichaam lopen. De verdoving zorgt ervoor dat het hele onderlichaam eerst warm en daarna gevoelloos wordt. Na een tijdje kunt u uw benen niet meer bewegen. Ook voelt u het niet als uw blaas vol raakt. De anesthesioloog let hier op. Soms is het nodig om na de ingreep de blaas te legen met blaaskatheter. Tijdens spinale anesthesie bent u tijdens de ingreep bij bewustzijn. Soms wordt deze vorm van anesthesie gecombineerd met sedatie.

Epiduraal

Bij epidurale anesthesie krijgt u een injectie in uw rug op de hoogte van de plek waar u geopereerd wordt. Op die plek brengen we meestal ook een infuusslangetje in waarmee we tijdens en na de operatie extra verdovingsvloeistof kunnen toedienen. Omdat de verdoving ook de zenuwen naar de blaas kan verdoven, krijgt u een blaaskatheter. Deze ruggenprik wordt meestal gebruikt als aanvullende pijnstilling naast algehele narcose.

Bijwerkingen

Onvoldoende pijnstilling
Het kan gebeuren dat de verdoving niet voldoende werkt. U krijgt extra verdoving als dat mogelijk is. Helpt dat niet, dat dan kiest de anesthesioloog samen met u een andere vorm van verdoving, bijvoorbeeld algehele anesthesie.

Lage bloeddruk / trage hartslag
Door de ruggenprik daalt uw bloeddruk. Soms wordt ook uw hartslag traag. Dit merkt u door een duizelig of flauw gevoel. Daarom houdt de anesthesioloog uw hartslag en bloeddruk nauwkeurig in de gaten. Geef het zelf ook aan als u zich niet goed voelt. De anesthesioloog kan direct medicijnen toedienen om de bloeddruk te verhogen en de hartslag te versnellen.

Hoofdpijn
Na een ruggenprik krijgt u soms hoofdpijn. Dit heeft te maken met te lage druk in de ruggenmergsvloeistof. Deze hoofdpijn is anders dan een ‘gewone’ hoofdpijn omdat de pijn minder wordt bij plat liggen en verergert bij overeind komen. Meestal verdwijnt ze hoofdpijn binnen een week. Is de hoofdpijn zo hevig dat u in bed moet blijven, neem dan contact op met de afdeling Anesthesiologie.

Na de ruggenprik

Als de verdoving is uitgewerkt krijgt u langzaam weer gevoel en kunt u weer bewegen. Uw wond zal geleidelijk aan pijn gaan doen. Hiervoor krijgt u pijnstillers.

Lokale anesthesie Plaatselijke verdoving

Bij lokale anesthesie wordt een klein stukje huid plaatselijk verdoofd. De plek waar u geopereerd wordt, wordt verdoofd door middel van meerdere prikken (vergelijkbaar met tandarts verdoving). Tijdens de ingreep bent u bij bewustzijn.

Soms wordt deze vorm van anesthesie gecombineerd met sedatie. Om een gedeelte van uw lichaam te verdoven, injecteert de anesthesioloog een verdovend middel rond de zenuwen die op pijn reageren. Meestal zijn de zenuwen die ander gevoel en bewegen mogelijk maken ook tijdelijk uitgeschakeld.

Bijwerkingen

Onvoldoende pijnstilling
Het kan gebeuren dat de verdoving niet voldoende werkt. Als het mogelijk is, krijgt u dan extra verdoving. Helpt dat niet, dan kiest de anesthesioloog samen met u een andere vorm van anesthesie. Bijvoorbeeld extra pijnstillers of algehele anesthesie.

Na de operatie
Het is normaal dat u na de behandeling tintelingen voelt in uw arm of been. Dit komt meestal omdat de verdoving nog niet helemaal is uitgewerkt. Ook kan het zijn dat de zenuw door de verdoving wat geïrriteerd is geraakt.

Toxische reacties
Tijdens of na het aanbrengen van de verdovingsvloeistof kan een deel hiervan in uw bloed terechtkomen. Dit merkt u door een metaalachtige smaak, tintelingen rond de mond, oorsuizen of een onrustig gevoel.

Na de verdoving

Als de verdoving is uitgewerkt krijgt u langzaam weer gevoel terug. Uw wond gaat geleidelijk aan pijn doen. Hiervoor kunt u pijnstillers innemen.

Sedatie Roesje

Bij een behandeling onder sedatie krijgt u medicijnen die u slaperig en minder gevoelig voor pijn maken. Deze vorm van anesthesie wordt in de volksmond ook wel een ‘roesje’ genoemd.
We gebruiken sedatie:

• Bij een onaangename procedure. Denk bijvoorbeeld aan een coloscopie (darmonderzoek).
• Bij patiënten die erg angstig zijn voor een behandeling.
• Bij patiënten met claustrofobie die een onderzoek in een MRI-scanner moeten ondergaan.

De sedatiemedicijnen worden via een infuus toegediend. Het doel van sedatie is om u met zo min mogelijk angst en ongemak een onderzoek of ingreep te laten ondergaan. Alhoewel u in de meeste gevallen slaapt tijdens de procedure bent u niet onder algehele narcose. Het is dan ook goed mogelijk dat u achteraf nog zaken kunt herinneren. Tijdens de sedatie worden uw hartslag, bloeddruk en ademhaling in de gaten gehouden.

Voorbereiding

Voordat u een operatie of ingreep bij ons krijgt, is het belangrijk om met de volgende zaken rekening te houden:

• Koorts of griep
  Heeft u een aantal dagen voor de ingreep koorts of griep, neem dan contact op met de opnameplanning.
• Scheren / crème
  U mag 5 dagen voor de ingreep de plek waar u wordt geopereerd niet scheren. Ook vragen wij u om geen vette crème te smeren op de dag van de operatie.
• Sieraden, make-up, brillen en lenzen
  U mag tijdens de operatie geen make-up, sieraden, contactlenzen, bril of gebitsprothese dragen. Als dit erg vervelend is voor u, overleg dit dan met de anesthesioloog. Het is tegenwoordig niet meer nodig om nagellak of kunstnagels voor een operatie of onderzoek te verwijderen.
• Piercings
  Piercings op de plek waar u geopereerd wordt of die in de mond, lippen, tong of neus zitten, moeten vooraf verwijderd worden. Ook scherpe piercings, of piercings waar u op ligt moeten verwijderd worden. Andere piercings mogen blijven zitten. Overleg dit met uw anesthesioloog.
• Medicijnen
  Uw behandelend arts bespreekt met u welke medicijnen u mag blijven gebruiken en welke u tijdelijk moet stoppen.
• Roken
  U kunt zelf een grote bijdrage leveren aan uw herstel en de kans op complicaties verkleinen door uw lichamelijke conditie te verbeteren, gezonde voeding te eten en te stoppen met roken. Om infecties te voorkomen, de genezing van de operatiewond te verbeteren en voor uw algehele gezondheid raden wij u zéér dringend aan ruim vóór de geplande ingreep te stoppen met roken. Voor hulp hierbij kunt u terecht bij uw huisarts. Rook in ieder geval niet op de dag van de ingreep.

Nuchter zijn

Het is belangrijk dat u nuchter bent tijdens uw operatie of onderzoek. Dit betekent dat u van tevoren niets meer mag eten en drinken, zodat uw maag zo leeg mogelijk is. Zo kan er geen eten of drinken in uw luchtpijp of longen terecht komen tijdens uw operatie of onderzoek. Hieronder leest u welke regels hiervoor gelden.

Eten

• Tot 8 uur voor uw operatie of onderzoek mag u normaal eten zoals u gewend bent. 
• Vanaf 8 uur voor uw operatie of onderzoek mag u niets meer eten. 

Drinken

• Tot 8 uur voor uw operatie of onderzoek mag u normaal drinken zoals u gewend bent. 
• Vanaf 8 uur voor uw operatie of onderzoek mag u alleen nog waterige vloeistoffen drinken, zoals water, thee en koffie (zonder melk, suiker mag wel), limonade, frisdrank of sap zonder vruchtvlees. 
• Vanaf 2 uur voor uw operatie of onderzoek mag u niets meer drinken. 
• Tot 1 uur vóór uw operatie of onderzoek mag u wel een paar slokjes water drinken als u medicijnen moet innemen.

Keuzehulp anesthesie

Om de operatie goed te kunnen doorstaan, krijgt u ‘anesthesie’ (verdoving) en pijnstilling. In deze keuzehulp krijgt u uitleg over de verschillende vormen van anesthesie en pijnstilling, plus de voor- en nadelen hiervan.
Bekijk hier de keuzehulp anesthesie.

Voorbereiding op de afdeling

• Kleding
  In verband met de hygiëne krijgt u een speciaal blauw operatiehemd aan. Op het operatiecomplex krijgt u een operatiemuts.
• Premedicatie
  Ter voorbereiding op de anesthesie krijgt u vóór de ingreep vaak al enkele tabletten. Meestal zijn dit pijnstillers waardoor u na de ingreep minder pijn hebt. Soms gaat het om een middel dat angst of spanning vermindert.

Veiligheid

Rondom uw behandeling zijn diverse veiligheidsmomenten ingebouwd. Regelmatig wordt bijvoorbeeld naar uw naam, geboortedatum gevraagd. Vlak voordat de ingreep start vindt de zogenaamde ’Time out’ plaats. Hiermee verzekeren we dat u de juiste patiënt bent en dat u de juiste behandeling krijgt.

De behandeling (operatie, onderzoek of ingreep)

De verpleegkundige brengt u in uw bed naar de operatie- of behandelafdeling. Daar ziet u de anesthesioloog en de anesthesiemedewerker. Één van beide is voortdurend bij u. Voordat u de verdoving krijgt toegediend, krijgt u:

• elektrodes op de borst om uw hartslag te meten
• een dopje op uw vinger om het zuurstofgehalte in uw bloed te controleren
• een bloeddrukband om uw arm om uw bloeddruk te meten
• een infuus in uw hand of arm waarmee we vocht en medicijnen kunnen toedienen

Centraal OK-complex

Voordat we u opereren, gaat u naar de Preoperatieve Polikliniek Anesthesiologie. Daar onderzoeken we of uw conditie goed genoeg is om de operatie te ondergaan. Als alles in orde is, wordt u opgenomen op de verpleegafdeling. Van daaruit brengen we u naar het operatiecomplex .

Voor en na de anesthesie

Voordat u onder anesthesie (narcose) gaat, controleren we nauwkeurig uw gegevens om vast te stellen wie u bent en voor welke operatie u komt. Dit heet een time-out. Na de operatie kunt u uitslapen op een speciale verpleegafdeling, de verkoeverkamer. Als u weer wakker wordt, gaat u terug naar de verpleegafdeling. Soms hebt u speciale zorg nodig. Dan brengen we u naar de verpleegafdeling van de Intensive Care of de PACU.
 

In de operatiekamer

Wanneer u in de operatiekamer bent, wordt de zogenaamde time out uitgevoerd. Tijdens deze time out wordt samen met het hele operatieteam een laatste controle uitgevoerd. U bent dan nog niet onder anesthesie (narcose). Voor uw veiligheid controleren we bijvoorbeeld of u op de juiste plek bent voor de juiste operatie en of al het benodigde materiaal en personeel hiervoor aanwezig is.

Na de ingreep

Verkoeverkamer (uitslaapkamer)

Na de operatie wordt u naar de verkoeverkamer, ook wel de uitslaapkamer genoemd, gebracht. Dat is een aparte ruimte vlakbij de operatiekamer. U wordt opnieuw aangesloten aan bewakingsapparatuur en enige tijd door een gespecialiseerde verkoeververpleegkundige in de gaten gehouden. De verpleegkundige let op:

• ongewenste reacties door de anesthesie
• misselijkheid
• pijn
• zuurstofgehalte in het bloed
• hartslag
• bloeddruk
• de operatiewond
• dat uw blaas niet te vol raakt

Als alles goed met u gaat en u voldoende wakker bent, mag u terug naar de verpleegafdeling. Dat kan binnen een uur zijn maar soms ook veel langer. Het is onder andere afhankelijk van de operatie, de bijwerkingen en uw conditie.

Op de verkoeverkamer mag alleen bezoek komen bij kinderen tot 16 jaar en volwassenen die extra begeleiding nodig hebben.

Verpleegafdeling

Na uw verblijf op de verkoeverkamer wordt u teruggebracht naar de verpleegafdeling. De verpleegkundige brengt uw familie hiervan op de hoogte. U kunt nog steeds wat slaperig en misselijk zijn. Ook de pijn kan erger worden. Hiervoor krijgt u pijnstillers.

Intensieve zorg

Soms is het noodzakelijk dat u na de operatie extra zorg, speciale bewaking of een behandeling nodig heeft. Bijvoorbeeld als u een hele grote operatie heeft ondergaan of als er complicaties zijn opgetreden. We hebben 3 gespecialiseerde afdelingen:

• Post Anesthesia Care Unit (PACU)
• Intensive Care (IC)
• Medium Care (MC)

Contactpersoon

Bij uw opname op de verpleegafdeling wordt gevraagd naar een contactpersoon. Deze kan dag en nacht (telefonisch) informatie over u krijgen van de verpleegkundige die u verzorgt.

Pijn na de operatie

het is normaal dat u na een operatie enige pijn of ongemak ervaart. Pijn is een nuttig en belangrijk signaal. Het zorgt ervoor dat u rust neemt zodat het herstel sneller gaat. Soms is de pijn heel erg. Dit vertraagt uw herstel. Wij vinden pijn acceptabel als u goed kunt doorademen en ophoesten, een beetje kunt bewegen en als de pijn u niet teveel ‘energie’ kost. Als u niet kunt slapen of zelfs niet een beetje kunt wegdommelen is uw pijn echt te erg.
Meerdere keren per dag vragen wij hoeveel pijn u heeft. U geeft dit aan op een schaal van 0 (geen pijn) tot 10 (meest erge pijn) of op een speciale pijnmeetlat. Als de pijn niet acceptabel is, krijgt u pijnbestrijding. Dit kan met tabletten of via een infuus.

Pijn meten

Om duidelijk te krijgen hoe uw pijn verloopt en of de pijnbehandeling voldoende effect heeft, vragen wij regelmatig aan u of u pijn heeft. Veel patiënten hebben pijn als ze naar het ziekenhuis komen of krijgen pijn door een bepaalde behandeling of onderzoek. Pijn is vervelend voor u, vermindert uw comfort en zorgt ervoor dat uw lichamelijk herstel moeizamer verloopt.

In het Radboudumc hebben we veel aandacht voor pijn, dit hoort bij de basiszorg voor onze patiënten. Zo vragen we regelmatig of iemand pijn heeft. Dit gebeurt op de verpleegafdeling bij opgenomen patiënten, maar ook via een vragenlijst in mijnRadboud bij een bezoek aan onze polikliniek. Als u aangeeft dat u pijn heeft, dan beoordelen we de oorzaak en locatie van de pijnklachten. Ook vragen we aan u wat voor invloed deze pijn heeft. Aan de hand van informatie over uw pijn beoordelen we wat er nodig is om het te behandelen.

• We vragen of de pijn op dat moment acceptabel is.
• We beoordelen wat de invloed van de pijn op uw lichamelijk functioneren is.
• We vragen naar een pijnscore; dit is een cijfer tussen 0 en 10, waarbij 0 betekent dat u helemaal geen pijn heeft, en 10 betekent dat u de ergst denkbare pijn heeft. Zo houden we in de gaten hoe de pijn zich ontwikkelt en wat effect van een behandeling is. Als u geen pijncijfer kunt geven, dan kijken we op een andere manier hoeveel pijn u heeft.

Bij pijn hoeft u niet te wachten tot de verpleegkundige of arts aan uw bed komt voor het vragen hoe het met de pijn is. Als u pijn heeft, kunt u dat het beste meteen aangeven. Dit geldt ook voor een polikliniekbezoek bij een arts of verpleegkundige. Geef uw pijn aan via de vragenlijst in mijnRadboud en/of tijdens het bezoek. Vertel ook aan de verpleegkundige of arts of de pijnbehandeling goed helpt, of juist niet.

Naar huis

Bij veel operaties en ingrepen is het mogelijk om nog dezelfde dag naar huis te gaan. Voordat u naar huis gaat moeten de volgende zaken geregeld zijn:

• U wordt opgehaald en thuisgebracht door een volwassene.
• U mag niet zelf rijden (de anesthesiemiddelen zijn nog niet volledig uitgewerkt).
• De eerste 24 uur is er thuis iemand in de buurt.

Weer thuis is het verstandig om:

• het rustig aan te doen,
• goed voor uzelf te (laten) zorgen,
• meer rust te nemen dan normaal,
• licht verteerbaar voedsel te eten (zeker de eerste 24 uur).

Regionale verdoving van arm of been

Als u na de operatie weer naar huis gaat, en de verdoving is nog niet uitgewerkt, moet u extra voorzichtig zijn. Zonder dat u het voelt, kan u dit lichaamsdeel beschadigen. Bij een ingreep aan uw arm of hand is het verstandig een mitella te dragen.

Moe

Veel patiënten voelen zich nog dagen en soms zelfs maanden na een grote ingreep moe. Als uw lichaam een grote wond heeft zorgen uw hersenen er voor dat u het wat rustiger aan gaat doen. Zo herstelt u sneller.