Ziekte van Parkinson

Onderzoek

De diagnose van de ziekte van Parkinson is een klinische diagnose. Dit betekent dat de neuroloog de diagnose ‘ziekte van Parkinson’ vermoedt door goed te vragen naar de klachten en door lichamelijk onderzoek. Hierbij is het van belang dat minstens twee van de vier kernsymptomen (tremor, bradykinesie, rigiditeit en houdingsinstabiliteit) aanwezig zijn, waarvan tenminste bradykinesie of tremor.

Diagnose

Een aantal ondersteunende kenmerken maakt de diagnose meer waarschijnlijk.

• Een asymmetrisch beeld. Dit betekent dat de klachten maar aan één kant van het lichaam aanwezig zijn, of aan één kant duidelijk veel erger dan aan de andere kant.
• Patiënten moeten een duidelijke verbetering van hun klachten ervaren na inname van dopamine vervangende medicatie.
• Patiënten moeten geen symptomen hebben die passen bij een vorm van ‘atypisch parkinsonisme’.

Atypisch parkinsonisme

De term atypisch parkinsonisme is een verzamelnaam voor een grote groep aandoeningen waarbij u last kunt hebben van:

• klassieke kenmerken van de ziekte van Parkinson;
• diverse andere verschijnselen.

Voorbeelden van ziektes uit deze groep zijn Multiple Systeem Atrofie (MSA) of Progressieve Supranucleaire Palsy (PSP).

Onderscheid Parkinson en atypische parkinsonismen

Het onderscheid tussen parkinson en de atypische parkinsonismen is belangrijk. Bij atypische parkinsonismen gaat uw gezondheid in de regel sneller achteruit, reageert u minder goed of zelfs niet op de parkinsonmedicatie, en kunt u specifieke complicaties krijgen die niet voorkomen bij de ziekte van Parkinson.

Met aanvullend onderzoek kunnen we het onderscheid beter maken. Dit aanvullend onderzoek kan een Magnetic Resonance Imaging (MRI) scan zijn. Niet bij iedereen levert de scan een definitief resultaat op. Verder zijn er een aantal nucleaire scans (bijvoorbeeld IBZM-SPECT en DAT-SPECT) die het verschil kunnen tonen tussen de ziekte van Parkinson en parkinsonisme. Dit zijn scans van bepaalde hersengebieden waarbij een radioactieve stof wordt ingespoten.

Obductie

Zekerheid over de diagnose kan pas na overlijden worden gegeven, wanneer de hersenen onder de microscoop worden bekeken. Dit heet obductie. Bij obductie blijkt dat bij 5 tot 25% van de patiënten geen sprake was van de ziekte van Parkinson, maar van een bepaalde vorm van atypisch parkinsonisme.

Behandeling

De behandeling van de ziekte van Parkinson bestaat vooral uit medicijnen die het tekort aan dopamine aanvullen, of de dopamine producerende cellen stimuleren (levodopa en dopamine agonisten). De neuroloog schrijft u medicijnen voor als de symptomen van parkinson van nadelige invloed zijn op uw dagelijks leven, hobby’s of werk. Tot nu toe bestaan er geen medicijnen die de ziekte van Parkinson kunnen genezen of het ziekteproces kunnen vertragen.

Behandeling van loop-, balans- en houdingsproblemen

De behandeling van loopproblemen bestaat uit medicijnen die het tekort aan dopamine goedmaken. Bij houdingsproblemen, leren we u trucs aan zodat u de houding kunt verbeteren.

• meer informatie

Hersenoperatie

In een later stadium van de ziekte kan een hersenoperatie een behandelingsmogelijkheid zijn. In het Radboudumc vindt een eerste oriënterend gesprek plaats over de mogelijkheden van een operatie. Ook begeleiden we patiënten na een operatie. Dit doen we bijvoorbeeld door het bijstellen van stimulatie-instellingen als er tijdens een operatie hersenstimulatoren zijn geplaatst.

Paramedische disciplines

Naast medicijnen en operaties kunnen paramedische disciplines een belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van leven bij patiënten met de ziekte van Parkinson. Voorbeelden van deze disciplines zijn:

• Fysiotherapie
• Oefentherapie Cesar en Mensendieck
• Logopedie
• Ergotherapie
• Parkinsonverpleegkundige

ParkinsonNet

Op initiatief van het Radboudumc is ParkinsonNet opgericht. Dit is ontstaan in samenwerking met de Parkinson Vereniging en de Nederlandse Werkgroep voor Bewegingsstoornissen. ParkinsonNet bestaat uit regionale netwerken van zorgverleners die gespecialiseerd zijn in het behandelen en begeleiden van patiënten met de ziekte van Parkinson of parkinsonismen.

Loop-, balans- en houdingsproblemen

Loop-, balans- en houdingsproblemen vallen onder de meest vervelende problemen bij mensen met de ziekte van Parkinson.

• Bevriezen van lopen

  Bevriezen van lopen is een loopprobleem dat op bepaalde momenten optreedt. Tijdens bevriezen van lopen kunt u het gevoel hebben dat uw voeten opeens vastgeplakt zitten aan de grond. Hierdoor lukt het niet om een stap te zetten, of het kan zijn dat u hele snelle stapjes op de plaats maakt. Bevriezen van lopen treedt vaak op bij het starten van lopen, bij het lopen door een deur, lopen onder tijdsdruk en tijdens het draaien. Ook angst of meerdere dingen tegelijk willen doen, kunnen belangrijke triggers zijn voor het ontstaan van bevriezen.

• Dystonie

  Dystonie is een loopprobleem. Door het te veel aanspannen van bepaalde spieren kan er een disbalans ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn een afwijkende stand door een gekantelde voet, of klauwende tenen.

• Festinatie

  Festinatie is een loopprobleem. Als u last heeft van festinatie, loopt u steeds sneller en met steeds kleinere passen. Als de passen erg klein zijn, kan festinatie uiteindelijk overgaan in het bevriezen van lopen. Vaak helt uw bovenlichaam hierbij teveel naar voren. 

• Balansproblemen

  Mensen met parkinson kunnen last hebben van balansproblemen. Als ze uit balans worden gebracht zijn bijvoorbeeld de balanscorrigerende stappen te klein of afwezig.

• Houdingsproblemen

  De ziekte van Parkinson kan zorgen voor problemen met uw houding, waarbij uw romp niet in een rechte lijn staat. Zo kan uw romp zijwaarts gekanteld staan (dit noemt men het syndroom van Pisa), of naar voren gekanteld (camptocormia). Deze houdingsproblemen kunnen vervelend zijn bij het staan of lopen, maar bijvoorbeeld ook bij zittende activiteiten zoals eten. Bij een deel van de mensen met Parkinson ontstaat de houdingsproblemen doordat er een gestoorde waarneming is van de houding. Dat betekent dat uw brein zegt dat u rechtstaat, maar dat is niet het geval.

Arbeidsgerichte zorg voor mensen met parkinson

Als u de diagnose ziekte van Parkinson of parkinsonisme krijgt in de levensfase waarin u werkt, kan dit invloed hebben op uw werksituatie.

Voor deze gevolgen voor werk kunt u verwezen worden naar de klinisch arbeidsgeneeskundige die werkzaam is in het Parkinson centrum Nijmegen in het Radboudumc of naar een ergotherapeut die gespecialiseerd is in arbeid. Daarnaast kunt u deelnamen aan de training Jobgrip.

Meer informatie

• Expertiseplatform Parkinson & werk
• Jong en Parkinson
• 11 vragen over werken met Parkinson

Center of Excellence

Onderzoek naar en behandeling van de ziekte van Parkinson vindt plaats in het Parkinson centrum Nijmegen (ParC). ParC is sinds 2005 erkend als ‘Center of Excellence’ door de National Parkinson Foundation, een invloedrijke Amerikaanse patiëntenorganisatie. We hebben deze erkenning sindsdien jaarlijks ontvangen voor onze gecombineerde verdiensten op het gebied van patiëntenzorg, wetenschappelijk onderzoeken en innovatie in de gezondheidszorg.