Lopen met Parkinson

Stappenplan jouw strategie vinden

Welke manier van lopen helpt u het beste?

Niet elke manier van lopen werkt even goed voor iedere persoon met parkinson. Bij de ene persoon werkt een manier van lopen goed. De andere persoon loopt op die manier juist slechter. Ook kan het per situatie anders zijn.

Voor het starten met lopen kan bijvoorbeeld een andere manier nodig zijn dan voor het maken van een draai. Of het lopen door een smalle ruimte. Daarom is het belangrijk om verschillende manieren te proberen. Zo kunt u per situatie uitzoeken welke manier het beste voor u werkt. Maar hoe doet u dat?

Het vinden van de beste manier is heel persoonlijk. Het hangt er erg vanaf wat u zelf het fijnst vindt. Helaas kunnen we (nog) niet voorspellen voor wie een bepaalde manier van lopen wel of niet werkt. We kunnen dus ook niet voor u kiezen. Wat kunnen we wel? We geven u tips om te helpen bepalen welke manieren het beste bij u zouden kunnen passen. Bekijk daarvoor de volgende stappen.

De stappen

1. Bepaal eerst wat u zou willen verbeteren. Bijvoorbeeld: wilt u een beter loopritme? Of wilt u grotere stappen maken? Of weer verder kunnen als u bevriest tijdens het lopen? Lees meer over de verschillende loopproblemen bij parkinson.

2. Bepaal in welke situaties u de andere manier van lopen het meest nodig heeft. Bijvoorbeeld: wilt u een stuk wandelen in het bos? Of moet u een krappe draai maken in de keuken? Of wilt u ’s nachts naar het toilet lopen?

3. U kunt aan de slag! Kies een paar manieren van lopen uit het overzicht. Het liefst uit verschillende onderdelen. Probeer deze manieren samen met iemand uit. Een familielid, vriend, of therapeut bijvoorbeeld. Probeer de manier in de situatie waarin u dit ook echt wilt gebruiken. Dus als u graag beter wilt bewegen in de keuken: probeer de manieren ook in die situatie. Sommige manieren zullen goed werken. Anderen misschien helemaal niet. U kunt het alleen maar uitproberen om erachter te komen.

4. U kunt verschillende manieren combineren. Misschien werkt dit nog beter voor u. Een voorbeeld: tijdens het lopen, tellen maar ook de knieën hoger optillen. Bekijk de  voorbeeldvideo 'Tellen'.

5. Houd bij welke manieren u al heeft geprobeerd. Schrijf ook op in welke situaties u de manieren heeft geprobeerd, en of het u hielp met lopen. Bent u ook in bewegingstherapie? De fysiotherapeut of ergotherapeut kan met deze tabel ook goed zien wat er bij u wel en niet werkt.

   Bijhouden kan in een tabel als deze:

We hebben een Word-bestand met deze tabel gemaakt. Dan kunt u die opslaan of printen en zelf invullen.Download deze tabel als Word-bestand

Loopproblemen bij Parkinson

Voor mensen met de ziekte van Parkinson of parkinsonisme zijn loopproblemen erg vervelend. Door loopproblemen worden mensen met parkinson of parkinsonisme minder actief. Ze kunnen minder goed bewegen en zelfs vallen.

• Vormen van loopproblemen

  Voor mensen met de ziekte van Parkinson of parkinsonisme zijn loopproblemen erg vervelend. Door loopproblemen worden mensen met parkinson of parkinsonisme minder actief. Ze kunnen minder goed bewegen en zelfs vallen.

  Mensen met de ziekte van Parkinson lopen vaak anders dan mensen zonder parkinson. Bijvoorbeeld: ze zwaaien minder met hun armen tijdens het lopen. Of ze lopen met kleine, schuifelende stappen.

  Sommige loopproblemen zijn er niet altijd. Ze zijn er alleen op bepaalde momenten. Het bekendste voorbeeld van zo een loopprobleem is: bevriezen van lopen (ook bekend als ‘freezing of gait’). Tijdens bevriezen van lopen hebben mensen het gevoel dat hun voeten ineens vastgeplakt zijn aan de grond. Hierdoor kunnen ze geen stap meer maken. Of alleen hele snelle stapjes op de plaats.

  Bevriezen van lopen gebeurt vaak:

  • bij het beginnen met lopen
  • bij het lopen door een deur
  • onder tijdsdruk
  • tijdens het draaien
  • door angst voor bevriezen
  • als u twee dingen tegelijk wilt doen

  Een voorbeeld van bevriezen van lopen ziet u in deze video.

  Een ander loopprobleem dat er alleen op bepaalde momenten is, is festinatie’. Bij festinatie gaan mensen steeds sneller lopen en met steeds kleinere stapjes. De stapjes kunnen zo klein worden dat het overgaat in bevriezen van lopen. Het bovenlijf leunt vaak ook te veel naar voren. Daardoor kunt u voorover vallen. Een voorbeeld van festinatie ziet u in deze video.

• Ontstaan van loopproblemen

  Het sturen van het lopen gebeurt niet op één plek in de hersenen. Het is ingewikkeld. Om goed te kunnen lopen zijn verschillende onderdelen van het lichaam nodig: de hersenen, de hersenstam en het ruggenmerg. Deze onderdelen moeten tegelijk werken.

  Bij mensen met parkinson werken deze onderdelen soms niet meer goed met elkaar samen. Er is bijvoorbeeld te weinig dopamine, een stofje in de hersenen. Van andere stofjes kan er ook te weinig zijn, bijvoorbeeld acetylcholine. Dit zorgt voor loopproblemen.

  Met of zonder aandacht lopen

  Het lijkt erop dat het lopen op verschillende manieren gestuurd kan worden door het lichaam. De onderdelen kunnen dus op verschillende manieren samenwerken om iemand te laten lopen. Lopen zonder nadenken (op de automatische piloot) wordt bijvoorbeeld op een manier gestuurd. Maar met aandacht lopen wordt weer op een andere manier geregeld.

  Bij mensen met parkinson werkt vooral de ‘automatische piloot’ niet zo goed. Het lopen gaat dan beter als de aandacht erop gericht is.

• Behandeling van loopproblemen

  De behandeling van zowel continue als episodische loopproblemen bestaat uit medicijnen die het tekort aan dopamine compenseren (dopaminerge medicatie, zoals levodopa). Helaas verdwijnen de loopproblemen niet volledig door medicatie, of kan medicatie niet hoog genoeg gedoseerd worden vanwege bijwerkingen. Daarom is aanvullende revalidatiebehandeling nodig. Een belangrijk onderdeel hiervan is het aanleren van compensatiestrategieën, ook wel ‘trucs’ genoemd. Door het toepassen van deze trucs worden kwetsbare onderdelen van het loopcircuit omzeild, en kan tijdens bevriezen van lopen het loopcircuit weer op gang geholpen worden. Meer informatie over deze trucs vindt u bij compensatiestrategieën.

Trucs om beter te lopen

Helaas verdwijnen loopproblemen bij parkinson niet helemaal door het gebruik van medicijnen. Medicijnen kunnen ook vervelende bijwerkingen geven. Daarom krijgen mensen met parkinson vaak ook andere behandelingen, zoals fysiotherapie. Een belangrijk onderdeel daarvan is het aanleren van andere manieren van lopen. Een soort ‘trucs’.

Voorbeelden hiervan zijn: lopen op het ritme van een metronoom, stuiteren met een bal tijdens het lopen, opzij lopen, of het nadoen van hoe iemand anders loopt. Er zijn zeven verschillende soorten trucs:

1. Reageren op prikkels van buitenaf (externe cues);
2. Reageren op eigen prikkels (interne cues);
3. Minder rekenen op de balans;
4. Beïnvloeden hoe u zich voelt;
5. Bekijken en nadoen van lopen;
6. Een nieuw looppatroon gebruiken;
7. Andere manieren om vooruit te komen waarbij de benen gebruikt worden.

Voor elke truc zijn er verschillende voorbeelden. Op deze pagina vindt u uitleg over elke soort. Daarbij staan ook duidelijke voorbeelden, meestal met een video.

Niet elke manier van lopen werkt even goed voor iedere persoon met parkinson. Bij de ene persoon werkt een manier van lopen goed. De andere persoon loopt op die manier juist slechter. Ook kan het per situatie anders zijn.

Voor het starten met lopen kan bijvoorbeeld een andere manier nodig zijn dan voor het maken van een draai. Of het lopen door een smalle ruimte. Daarom is het belangrijk om verschillende manieren te proberen. Zo kunt u per situatie uitzoeken welke manier het beste voor u werkt. Daarvoor vindt u op deze pagina een stappenplan voor het vinden van de beste strategie. 

We hopen dat de uitleg en voorbeelden op deze pagina u inspireren en helpen. Hopelijk ontdekt u zo meer manieren om beter te lopen!