EN
DE
Hoe vangen we elkaar op?
De coronacrisis had in 2020 enorme impact voor collega’s in de COVID-zorg en daarbuiten. Hoe vingen we elkaar op in deze hectische tijd? Op deze pagina vertellen enkele collega's erover.
lees meerHoe vangen we elkaar op?
Dit gaat veel impact hebben, wist psycholoog Petra Servaes meteen toen corona begin 2020 heviger toesloeg. ‘We wilden vanuit de afdeling Medische Psychologie iets voor de zorgverleners betekenen,’ vertelt ze. ‘Met onze psychologen en medisch maatschappelijk werkers hebben we samen met de geestelijke verzorgers van de afdeling Zingeving en Spiritualiteit, Team Support opgezet. Dagelijks zijn we in pauzes en overdrachtsmomenten langsgegaan op de IC en op verpleegafdelingen C5, C4, EOV en Dekkerswald voor mentale ondersteuning. Artsen, verpleegkundigen en andere collega’s konden hun hart luchten bij ons en bij elkaar. Als iemand blijvend ergens last van had, konden we ze verwijzen voor specialistische hulp.’
Angst en onzekerheid
Wat deelden de collega’s tijdens die momenten? ‘In het begin was er vooral angst en onzekerheid’, aldus Petra. ‘Angst om zelf besmet te raken, om het thuisfront te besmetten, en onzekerheid over wat er allemaal op ons af kwam. Daarnaast was er nog veel onduidelijk over het ziektebeeld, terwijl medewerkers patiënten snel achteruit zagen gaan. Collega’s voelden zich daardoor machteloos.’ Er was “morele” stress.
Applaus
Niet alleen op de IC en de verpleegafdelingen waar coronapatiënten lagen, was de impact groot. In het hele Radboudumc werd in 2020 veel werk verzet, denk aan inkoop, logistiek, de laboratoria en alle ondersteunende diensten. Er werd geschoven met personeel om alle COVID- en acute zorg te garanderen. Endoscopieverpleegkundige Wieneke van Vliet-Berghuis kwam zo na dertien jaar weer op een verpleegafdeling te werken, bij Maag-Darm-Leverziekten. ‘Dat was wennen’, vertelt ze. ‘Ik wilde het meteen perfect kunnen, dat kán niet. Ik vond het stressvol. Wel gaf het voldoening. Doordat ik inviel op MDL konden andere collega’s voor coronapatiënten zorgen. Dat applaus voor de zorg, voelde ook alsof het voor mij was.’
De invalperiode was hectisch, vond Wieneke. Kon ze op collega’s terugvallen? ‘Je luistert naar elkaars verhaal, bent er voor elkaar’, vertelt ze. ‘Bijvoorbeeld als iemand zich te kort voelt schieten, diegene vertellen wat wél goed gaat. Het hele team van MDL hielp ons goed met inwerken. Het werd echt gewaardeerd dat je kwam helpen op een “vreemde” afdeling.’
Anker
Psycholoog Petra vertelt over de geleverde Team Support: ‘Wij hoorden de zorgen van collega’s aan, en normaliseerden deze. We gaven ze terug dat hun zorgen en emoties normaal zijn in deze uitzonderlijke situatie. Tegelijk wilden we mensen in hun kracht zetten; hoe houd je het vol, wat kun je wel?’
Het team maakte een poster van een ankersymbool. Waarbij de letters A, N, K, E, R tips verwoorden om op de been te blijven. Petra legt uit: ‘A staat voor ademen; neem af en toe tijd om een paar minuten bewúst te ademen. N is normaliseren. Het is normaal hoe je reageert op wat je meemaakt. K, dat zijn je krachtbronnen: waar haal je energie uit? Een stuk hardlopen, met je kinderen ravotten: doe dat. E is erkenning. Erken voor jezelf dat je niet de optimale zorg kunt verlenen die je normaal geeft, je doet echter wat je kan. En tenslotte, R staat voor respecteren. Respecteer je grenzen: als je extra uren gaat werken, bedenk goed of je dat aankunt.’
Petra merkte dat het Team Support waardevol was voor collega’s in de COVID-zorg. ‘Ze vonden zo veel steun bij elkaar en beseften dat ze het echt met elkaar deden. Het gaf ze veel veerkracht om door te kunnen gaan.’ ‘Het was een dubbel gevoel’, voegt intensivist Hugo Touw toe. ‘Enerzijds is het nog nooit zo hectisch geweest op mijn werk. Aan de andere kant: we hebben als groep laten zien dat we het aangekund hebben allemaal. Dat gaf veel energie en teamspirit.’
Elkaar ontzien
Elkaar opvangen doe je ook door elkaar te ontzien. ‘Er is inmiddels meer bekend over het ziektebeeld, we weten wat er gedaan moet worden in de COVID-zorg, we kunnen elkaar daardoor goed aflossen’, zegt Hugo. ‘Als je vrij hebt, neem dan de tijd voor jezelf om te herstellen en je hoofd leeg te maken. Het heeft geen zin om je alleen maar op de korte termijn te focussen en maar dóór te gaan. Corona is helaas nog een tijd onder ons, en het is belangrijk om je energie goed daarvoor in te zetten, maar ook om op tijden dit los te laten.’
Peer support collega's staan voor elkaar klaar
In 2020 startten we met Peer Support: collega’s steunen collega’s die een heftige situatie hebben meegemaakt. RTL Nieuws besteedde er aandacht aan. lees meerPeer support collega's staan voor elkaar klaar
In het Rabdoudumc startten we in 2020 met Peer Support: collega’s steunen collega’s die een heftige situatie hebben meegemaakt. Als iemand er daardoor minder alleen voorstaat, komt dat de verwerking ten goede. Ook tijdens de coronacrisis zetten we Peer Support in.
Na een oproep in juli 2020, waarbij collega’s geschikte Peer Supporters konden aandragen, kwamen er veel aanmeldingen binnen. De Peer Supporters werden in het najaar van 2020 opgeleid. Vanaf medio december 2020 stonden de ruim zestig collega’s in deze rol klaar om andere collega’s te gaan helpen. ‘De kracht van Peer Support is dat als je een ingrijpende gebeurtenis hebt meegemaakt je bij een collega je verhaal kunt doen’, vertelt Herbert Achten projectleider Peer Support en bedrijfsmaatschappelijk werker. ‘Een collega kan de voorkeur hebben om met een Peer Supporter uit hetzelfde werkveld in gesprek te gaan, maar het kan ook met iemand van een andere discipline. Het kan drempelverlagend werken om met een collega je verhaal te delen als je iets heftigs hebt meegemaakt.’
Uitzending RTL Nieuws
Het RTL Nieuws besteedde in april 2020 aandacht aan de manier waarop wij bij het Radboudumc Peer Support in hebben gevoerd. Mariëlle van Summeren, verpleegkundige op de IC en Jeroen Verwiel, IC-intensivist, vertellen in de uitzending over hun ervaring met deze manier van gesprek voeren rondom de soms zware last van de zorg voor coronapatiënten.
Onderzoek naar stress en klachten bij COVID-zorgverleners
In 2020 startten onze afdelingen HR, Psychiatrie en de bedrijfsartsen twee onderzoeken naar stress en klachten onder collega’s in de coronacrisis. lees meerOnderzoek naar stress en klachten bij COVID-zorgverleners
In 2020 startten onze afdelingen HR, Psychiatrie en de bedrijfsartsen twee onderzoeken naar stress en klachten onder collega’s in de coronacrisis.
In de eerste studie vullen collega's vragenlijsten in over korte- en langetermijngevolgen van het werken in de COVID-zorg. ‘We vragen naar iemands stemming, posttraumatische stressklachten, angst, slaap en lichamelijke stressklachten’, zegt onderzoeksleider Eric Ruhé. ‘We meten de klachten opnieuw na één, vier en zeven maanden, om zo de lange termijn te overzien. We meten dit ook bij niet-COVID-zorgverleners, om zo de resultaten van de COVID-zorgverleners met hen te vergelijken. We willen zoveel mogelijk mensen die in de COVID-zorg werken of gewerkt hebben uitnodigen om mee te doen. Ook als ze geen klachten hebben; dat is ook belangrijke informatie.’
Dit onderzoek heeft als extra doel om collega’s feedback te geven over stress-symptomen. Psychotherapeut/onderzoeker Thom van den Heuvel: ‘Als iemand bijvoorbeeld hoog scoort op slecht slapen, angst- of depressieve klachten, dan melden we dit aan deze collega en bieden we handvatten voor hulp. Zo willen we collega’s helpen mogelijke klachten vroegtijdig te herkennen, zodat ze eerder contact opnemen met hun huisarts of bedrijfsarts.’
Mindfulness
In het tweede onderzoek wordt vanuit het Radboudumc Centrum voor Mindfulness het effect van mindfulness op het verminderen van stress bij COVID-zorgverleners gemeten. Twee groepen worden vergeleken: een zelfhulpgroep die in vier weken zelf de training online volgt, en een groep die in vier weken acht keer een online training met een mindfulness-trainer krijgt. Eric: ‘We weten dat mindfulness ervoor kan zorgen dat je afstand van (werk-gerelateerde) stress kan nemen. We kijken welke online training het meest effectief is, zodat we die landelijk kunnen aanbieden aan zorgverleners.’
