Preventie

Fit4Surgery

Hoe fitter een patiënt een operatie ingaat, hoe beter diegene de operatie uitkomt. Fit4Surgery richt zich daarom op het verbeteren van de conditie van patiënten voorafgaand aan een operatie.

Vaak wordt gezegd dat een operatie hetzelfde effect heeft op het lichaam als een marathon of een zware bergetappe in de Tour de France. Een goede voorbereiding is daarom belangrijk. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat hoe fitter iemand de operatie ingaat, hoe beter iemand de operatie uitkomt.

Fit4Surgery vindt plaats voorafgaand aan de operatie en duurt minimaal drie weken. Tijdens het programma volgen patiënten fysieke trainingen, eten ze gezondere en aanvullende voeding, ontvangen ze mentale begeleiding en hulp bij het stoppen met roken of drinken van alcohol.

Lees meer op de Fit4Surgery-pagina.

Beter Gezond

Het Beter Gezond-project richt zich op de bevordering van een gezonde leefstijl bij de behandeling van kankerpatiënten.

Het Radboudumc wil de bevordering van een betere leefstijl integreren in de behandeling van kankerpatiënten, en daarna van alle patiënten die medisch-specialistische zorg krijgen. Dat betekent dat zorgverleners het nut leren inzien van effectieve leefstijlinterventies, worden getraind in het gesprek met de patiënt en instrumenten ontvangen om de patiënt te verwijzen naar interventies buiten de muren van het ziekenhuis. Tot slot leren ze de patiënt zodanig te motiveren dat de gedragsverandering duurzaam is. 

De focus ligt op patiëntenzorg, maar daarnaast doen we ondersteunend onderzoek, zoals projecten naar het effect van leefstijl op de kans op terugvallen bij blaaskanker en nierkanker. Maar ook kwalitatief onderzoek naar bevorderende en belemmerende factoren op het gebied van preventie bij zorgverleners en patiënten.

Lees meer op de 'Beter Gezond'-pagina.

De valsimulator en innovatieve looptraining

Patiënten met een neurologische aandoening, een doorgemaakte beroerte of een spierziekte hebben doorgaans moeite met lopen en balans houden. Hierdoor vallen ze regelmatig. Wetenschappers van het Radboudumc onderzoeken de oorzaken en bij welke therapie deze patiënten baat hebben.

Patiënten met een neurologische aandoening, een doorgemaakte beroerte of een spierziekte hebben doorgaans moeite met lopen en balans houden. Hierdoor vallen ze regelmatig. Het Radboudumc doet onderzoek naar de oorzaken van deze problemen en probeert met die kennis nieuwe interventies te ontwikkelen. De innovatieve stap- en looptrainingen zijn hier voorbeelden van.

De valsimulator wordt ingezet om balansproblemen in kaart te brengen en om de effectiviteit van nieuwe interventies te meten. Tijdens de nagebootste val worden heel nauwkeurig alle balansreacties geregistreerd, zoals de spieractiviteit en vorm en kracht van de balanscorrectie.

Hoogleraar Bewegingssturing en Revalidatie Vivian Weerdesteyn: ‘Er is nog te weinig inzicht in hoe het brein precies onze balans controleert, en hoe hersenaandoeningen vervolgens leiden tot balansproblemen. Dit bestuderen we in onze studies met de valsimulator. Zo vonden we dat patiënten met een beroerte vaak meer moeite hebben met het zetten van een stap om balansverstoringen op te vangen. Dit komt door een vertraging van de signaaluitwisseling tussen het brein en de spieren en door een lagere krachtsopbouw. Als gevolg daarvan zijn patiënten trager met het maken van een stap. Met deze kennis ontwikkelden we de staptraining. Hiermee herleren patiënten om te stappen tijdens een balansverstoring.’

Een andere interventie voor het verbeteren van de mobiliteit is de training van het loopaanpassingsvermogen op een speciale loopband. Weerdesteyn: ‘Tijdens deze training worden op een loopband obstakels geprojecteerd. Deze bewegen mee met de loopband. De patiënt moet de obstakels ontwijken en in balans blijven. Daarnaast kan de patiënt een voetplaatsingspatroon opgelegd krijgen, waardoor de voeten heel precies gepositioneerd moeten worden op targets. Soms veranderen we een target op het laatste moment in een obstakel. Zo kunnen we de flexibiliteit van het looppatroon enorm uitdagen. Na de looptraining verbeterde de loopfunctie van mensen met een beroerte aanzienlijk. De patiënten zelf zijn ook erg enthousiast en zien veel verbetering in hun dagelijks leven.’

Analyse van het bewegingsapparaat

Het team van hoogleraar Nico Verdonschot maakt gebruikt van computermodellen als virtuele patiënten om allerlei aspecten van het bewegingsapparaat te kunnen bestuderen en berekenen.

Nico Verdonschot, hoogleraar Biomechanische diagnostiek en evaluatiemethoden in de Orthopedie, is het hoofd van de onderzoeksgroep naar biomechanische analyses van het bewegingsapparaat, het orgaansysteem waardoor mensen zich kunnen voortbewegen. Dit bestaat uit botten, gewrichten, spieren, pezen en zenuwen. Zijn team maakt gebruikt van computermodellen als virtuele patiënten om allerlei aspecten van het bewegingsapparaat te kunnen bestuderen en berekenen. Zo kijkt zijn team bijvoorbeeld naar de eigenschappen van verschillende soorten prothesen en naar de belastbaarheid van botten en kraakbeen.

Een voorbeeld van dit onderzoek is het TLEMsafe-project. Bij het vervangen van een knie of een heup wordt een standaard protocol gebruikt. Maar niet ieder mens heeft exact dezelfde knie of heup. Daarom proberen onderzoekers en chirurgen van het TLEMsafe-project met behulp van 3D-beelden en ICT-tools de knie en heup van de patiënt zo goed mogelijk in beeld te brengen. Op basis van deze gegevens kan een persoonlijk operatie- en revalidatie plan worden ontwikkeld. 

Preventie hart- en vaatziekten

Matig intensief bewegen kan het risico verlagen op hart- en vaatziekten, diabetes, een beroerte, een depressie, botontkalking, dikke darmkanker en borstkanker.

Een zittende leefstijl verhoogt de kans op hart- en vaatziekten. Onderzoeker Dick Thijssen: ‘Hoe meer je zit, hoe groter het risico op hart- en vaatziekten. Die negatieve effecten op hart- en bloedvaten zijn niet simpel te verklaren door alleen de standaard risicofactoren zoals bloeddruk, cholesterol en overgewicht. Te veel zitten is een 'sluipend' probleem dat niet direct aan de oppervlakte zichtbaar is.’

Bewegen is gezond. Door matig intensief te bewegen, daalt het risico op hart- en vaatziekten, diabetes, een beroerte, een depressie, botontkalking, dikke darmkanker en borstkanker. Maar hoe vaak en hoe lang moet je bewegen om het risico op deze ziekten te verlagen? De Nederlandse Norm Gezond Bewegen beveelt aan om minimaal 30 minuten per dag matig intensief te bewegen. Uit onderzoek van fysioloog Thijs Eijsvogels blijkt dat dagelijks 30 minuten bewegen de kans op hart- en vaatziekten met 69 procent verlaagt.

Nijmegen Exercise Study (Vierdaagse Onderzoek)

Een belangrijke informatiebron over de invloed van bewegen is het onderzoek dat plaatsvindt onder wandelaars van de Nijmeegse Vierdaagse.

Sinds 2011 werken de afdelingen Fysiologie en Health Evidence samen in een langlopend onderzoek naar gezondheidsverschillen tussen de Vierdaagselopers en een niet-wandelende controlegroep. Voor deze Nijmegen Exercise Study krijgen de deelnemers jaarlijks het verzoek om online een vragenlijst in te vullen over hun gezondheid en leefstijl. Ook partners, (klein)kinderen, familieleden, vrienden, buren en kennissen die níet deelnemen aan de Vierdaagse, krijgen de vraag of zij deze online enquête willen invullen. Zo onderzoeken wetenschappers de invloed van een actieve leefstijl op gezondheid, kwaliteit van leven, progressie van ziekten en ziektebeleving, waarbij zij de wandelaars vergelijken met de controlegroep.

Hoogleraar Inspanningsfysiologie Maria Hopman vertelt over de verschillende onderzoekslijnen: ‘Naast ons langlopende onderzoek naar gezondheidsverschillen tussen deelnemers en controlepersonen, doen we elk jaar een wisselend onderzoek onder de wandelaars. In 2016 stond de oudere wandelaar centraal, waarbij we de invloed van langdurig wandelen op het lichaam van de oudere wandelaars in kaart hebben gebracht. In 2017 onderzochten we of extra eiwitinname via een zuiveldrankje de spierkracht, spiermassa en het fysiek functioneren van oudere lopers kan verbeteren en spierafbraak kan tegengaan.’ De resultaten worden elk jaar in een rapport gepubliceerd.

De afdeling Fysiologie doet ook onderzoek bij andere grote sportevenementen zoals de Zevenheuvelenloop en bij Marathons. Maria Hopman vervolgt: ‘Op deze manier hopen we potentiële gezondheidsproblemen van deze sporters beter te begrijpen om uiteindelijk hen, en ook de organisatie, beter te kunnen adviseren.’

Lees hier meer over de Nijmegen Exercise Study van het Radboudumc.