Leef- en dieetadviezen voor kinderen en ouders met een (familiair) verhoogd cholesterol

Kan ik met cholesterolverlagende voeding nooit meer alles eten wat ik wil?

Het is helemaal niet nodig om alles wat u graag eet te laten staan. Wel is het belangrijk dat u nadenkt bij wat u eet. Probeer producten met veel verzadigd vet te vermijden. Verzadigd vet verhoogt het cholesterol en zit vooral in vet dat niet vloeibaar is en voorkomt in dierlijke producten. Plantaardige producten bevatten van nature al weinig of geen verzadigd vet.
Een voedingspatroon met weinig verzadigd vet kan zeker zo lekker zijn. Voorbeelden van middelen met veel verzadigd vet zijn bijvoorbeeld: roomboter en roomijs. Het is beter om deze middelen te vervangen door middelen met veel onverzadigd vet zoals bijvoor¬beeld olie, noten en vette vis zoals zalm. Of kies voor producten zonder vet, zoals waterijs.

Waaruit bestaat gezonde voeding?

Uw voedingspatroon is gezond wanneer onderstaande ‘spelregels’ worden toegepast bij de samenstelling van maaltijden en tussendoortjes:

• Eet zo gevarieerd mogelijk, dus niet elke dag hetzelfde. Door gevarieerd te eten heeft u de grootste kans dat u alle benodigde voedingstoffen binnenkrijgt.
• Eet minstens 1 maal per week vis in plaats van vlees. Vis kan ook als broodbeleg.
• Eet veel groente en fruit. Met 250 gram groente en 2 stuks fruit per dag krijgt u een schat aan beschermende voedingsstoffen binnen.
• Beperk de hoeveelheid vlees tot 100 gram per persoon per dag.
• Vervang volle zuivelproducten (rijk aan verzadigd vet) zoveel mogelijk door magere of halfvolle zuivelproducten, zoals: halfvolle of magere melk, 0% vet yoghurtdrink, karnemelk, magere chocomel en 20+ of 30+ (smeer)kaas.
• Vervang vet vlees of vette vleeswaren door mager vlees en magere vleeswaren. Mager vlees is bijvoorbeeld kip- en kalkoenfilet, rundertartaar, licht gezouten rookvlees en rosbief.
• Kies bij voorkeur voor vetarme hartige versnaperingen zoals Japanse mix, zoute stokjes, wokkels of vetarme zoete versnaperingen zoals ontbijtkoek, krentenbiscuits of volkoren biscuits.
• Besmeer uw brood met (dieet)halvarine in plaats van margarine of roomboter.
• Gebruik voor het bakken en braden een vloeibaar bak- en braadproduct (uit een fles) met maximaal 20 gram verzadigd vet per 100 gram (dit staat op de verpakking) of gebruik plantaardige olie, bijvoorbeeld olijfolie (als koud product), zonnebloemolie, maïsolie en sesamolie. Voor dressings kunt u gebruikmaken van arachideolie, sesamolie en walnootolie.
• Let ook op de hoeveelheden: 2 plakken 20+ kaas bevatten evenveel verzadigd vet als 1 plak 48+ kaas.
• Wees matig met suiker en zout. Beperk het gebruik van sterk gezouten en erg zoete producten zoals kant-en-klare sauzen en soepen, zoutjes, snoep en frisdrank.
• Eet voldoende bonen, soja, noten en zaden (een bron van onverzadigde vetten).
• Kies volkoren graanproducten voor voldoende vezels.

Hoe zie ik of er verzadigde vetten of onverzadigde vetten in een product zitten?

Op elk verpakt product is een tabel te vinden met voedingsinformatie. Hierop staat hoeveel calorieën, koolhydraten, vetten en eiwitten een product bevat (soms zelfs per portie). In deze tabel kunt u dan ook terugvinden hoeveel vet er totaal in zit, en wat de verhouding is van verzadigd vet en onverzadigd vet.

Wees matig met vet

Te veel vet, en met name verzadigd vet, verhoogt het cholesterolgehalte. Het vervangen van verzadigd vet door onverzadigd vet heeft een gunstige werking op het cholesterolgehalte. In bijvoorbeeld pindakaas zitten vooral onverzadigde vetten, dus ‘goede’ vetten.

Lekker en gezond eten

Om het kiezen van gezonde voeding met minder verzadigd vet makkelijker te maken, vindt u hieronder een overzicht van voedingsmiddelen:
 
 

Als u (naast gezond leven) ook medicijnen gebruikt

Waarom krijg ik cholesterolverlagende medicijnen?

Cholesterolverlagende medicijnen krijgt u als het cholesterolgehalte niet door een gezonde voeding alleen naar een veilig niveau daalt. Door met behulp van medicijnen het cholesterolgehalte voldoende te verlagen voorkomt u hart- en vaatziekten op latere leeftijd. Dit is van groot belang, al merkt u daar nu nog niets van.

Hoe werken cholesterolverlagende medicijnen en zijn ze veilig?

De meest voorgeschreven medicijnen bij een verhoogd cholesterolgehalte zijn de zogenaamde statines. Deze remmen de aanmaak van cholesterol door de lever. Hierdoor ontstaat een tekort aan cholesterol in de lever waardoor deze meer cholesterol uit het bloed opneemt. Op deze manier daalt het cholesterolgehalte in het bloed. De meest bekende statinen zijn: ‘atorvastatine, simvastatine, pravastatine, rosuvastatine en fluvastatine’. Statines voorkomen verdere ophoping van cholesterol aan de vaatwanden. Hierdoor vermindert het risico op hart- en vaatziekten.
Cholesterolverlagende medicijnen zijn veilige middelen en niet schadelijk. Sommige mensen hebben last van lichte bijwerkingen zoals spierpijn. Meer informatie hierover kunt u krijgen bij de arts en verpleegkundige. De eventuele bijwerkingen wegen bijna nooit op tegen de grote voordelen: namelijk het voorkomen van hart- en vaatziekten.

Waarom mag ik geen grapefruit eten als ik statines gebruik?

In grapefruitsap (zowel van verse grapefruit als in verpakt sap) zit een stof die ervoor zorgt dat statines in het lichaam minder snel worden afgebroken en dus langer in het lichaam blijven. Dit kan bijwerkingen tot gevolg hebben. Het gebruik van grapefruitsap wordt daarom afgeraden als u een statine gebruikt.

Zijn er nog meer cholesterolverlagende medicijnen?

Naast de statines bestaat er ook nog de zogenaamde cholesterolopnameremmer. Dit middel heet ‘ezetimibe’, de werkzame stof in ezetimibe of Ezetrol® werkt doordat uw darmen minder cholesterol opnemen. Het wordt in de meeste gevallen naast een statine voorgeschreven en geeft hiermee een extra cholesterolverlagend effect. Het kan ook dat u alleen dit medicijn krijgt, bijvoorbeeld als u bijwerkingen hebt van de statines.
Rondom het behandelen van een verhoogd cholesterol en daarmee het tegengaan van artherosclerose, zijn er ook nieuwe medicijnen, namelijk: de PCSK9-inhibitie. PCSK9- remmers zijn humane antilichamen en
moeten met behulp van een injectie eens per 2 of 4 weken toegediend worden. Er bestaan strenge vergoedingsregels vanwege de hoge kosten hiervan.