Onderzoek Exoom­sequencing bij erfelijke slecht­horendheid

Chromosomen en genen bij erfelijke slechthorend­heid

Iedere cel in ons lichaam bevat chromosomen, dit zijn de dragers van ons erfelijk materiaal. Dit erfelijke materiaal bepaalt hoe we eruit zien. Ook stuurt het de ontwikkeling van alle organen aan, zoals bijvoorbeeld de hersenen, het hart en de nieren. Ook het gehoor en het evenwicht wordt door het erfelijke materiaal aangestuurd.

In iedere cel van je lichaam zitten chromosomen. Op de chromosomen liggen genen. Een gen is een stukje DNA. Elk gen beschrijft de code van een kenmerk, die (mee)bepaalt hoe u er uit ziet en hoe uw lichaam werkt. Normaal gesproken bevat iedere lichaamscel 46 chromosomen, verdeeld over 23 paren. Van elk paar chromosomen is 1 chromosoom afkomstig van de vader en 1 van de moeder. De paren 1 tot en met 22 zijn voor mannen en vrouwen gelijk. Het 23e paar chromosomen bevat de geslachtschromosomen. Dit zijn voor vrouwen 2 X-chromosomen, en voor mannen 1 X-chromosoom en 1 Y-chromosoom.

Mensen hebben meer dan 20.000 genen. Als iemand een erfelijke aandoening heeft, zijn er 1 of meerdere genen die niet goed functioneren door een fout in het DNA. Het opsporen van die fout is belangrijk voor het stellen van een diagnose. Er zijn op dit moment ongeveer 170 genen bekend die een rol kunnen spelen bij erfelijke slechthorendheid. In de meeste gevallen gaat het om slechthorendheid zonder dat er sprake is van andere afwijkingen. Dit noemen we geïsoleerde slechthorendheid. Ruim 40 van deze 170 genen zijn betrokken bij een syndroom. We spreken van een syndroom als het gaat om een combinatie van kenmerken, zoals bijvoorbeeld slechtziendheid in combinatie met slechthorendheid in het geval van het Usher syndroom.
 

Het onderzoek

Voor het onderzoek nemen we bloed bij u of uw kind af. Ongeveer 2 buisjes (6 - 20ml, afhankelijk van de leeftijd). Dit is niet nodig als er nog voldoende van uw bloed aanwezig is uit eerder DNA-onderzoek. Soms is het ook nodig om bloed van uw ouders af te nemen en te onderzoeken. De uitslag van het onderzoek ontvangt u binnen ongeveer 4 tot 6 maanden.

Exoomsequencing bestaat uit 2 onderdelen:

1. In het eerste onderdeel onderzoeken we in één keer alle genen waarvan bekend is dat ze een rol kunnen spelen bij slechthorendheid. Dit zijn ongeveer 160 genen. We noemen dit een genenpakket.
2. Als we in het pakket van de bekende genen geen oorzaak vinden, dan kunnen we u eventueel verwijzen naar een klinisch geneticus. Hij of zij geeft u uitleg over het tweede onderdeel van exoomsequencing. Het gaat dan om onderzoek naar de overige genen (ongeveer 22.000), om alsnog de oorzaak van uw slechthorendheid te achterhalen. Omdat we niet zoals bij het eerste deel van onderzoek precies weten waarnaar we opzoek zijn, kunnen we van tevoren niet voorspellen of (en wanneer) we de oorzaak van uw slechthorendheid vinden.

De uitslag

De uitslag van het onderzoek ontvangt u binnen ongeveer 4 tot 6 maanden. Na het onderzoek zijn 3 uitslagen mogelijk:

1. We vinden 1 of meerdere afwijkingen in uw DNA die verantwoordelijk zijn voor uw slechthorendheid.
2. We vinden 1 of meerdere veranderingen in uw DNA waarvan de betekenis niet meteen duidelijk is. In dat geval is verder onderzoek in uw familie nodig om te bepalen of de verandering(en) in uw DNA te maken hebben met uw slechthorendheid. U kunt zelf beslissen of u uw familie informeert en vraagt om mee te doen aan het onderzoek. Wij benaderen uw familie nooit zelf.
3. Er worden geen veranderingen in uw DNA gevonden die uw slechthorendheid kunnen verklaren. In dat geval raden wij u aan om na 5 jaar opnieuw contact met ons op te nemen. We komen namelijk steeds meer te weten over erfelijke aandoeningen en ontdekken steeds nieuwe genen die erfelijke slechthorendheid kunnen veroorzaken. Op uw verzoek kunnen we na enkele jaren opnieuw kijken naar uw DNA. Mogelijk kunnen we de oorzaak van uw slechthorendheid dan wel achterhalen.

Syndroom

Bij uitslag 1 of 2 is er een kleine kans dat we een verandering vinden in een gen dat een rol speelt bij een syndroom. Bij een syndroom betekent het dat er sprake is van slechthorendheid en nog iets erbij, bijvoorbeeld slechtziendheid met later in het leven blindheid, vruchtbaarheidsstoornissen, huidproblemen, nierproblemen of schildklierproblemen. De meest voorkomende syndromen bij slechthorendheid zijn het syndroom van Usher, het syndroom van Pendred, het syndroom van Waardenburg en het BOR syndroom. Meestal is er voorafgaand aan het onderzoek al een vermoeden of er wel of geen sprake is van een syndroom, bijvoorbeeld omdat u of uw kind bepaalde klachten heeft of omdat er een syndroom in uw familie voorkomt. In dat geval bespreken we dit met u voorafgaand aan het onderzoek.

Het onderzoek voert de afdeling Genetica uit. Het DNA wat overblijft na het onderzoek slaan we op bij de afdeling Genetica. Dit bewaren we zoals wettelijk is vastgelegd.

Opslag van materialen en gegevens

Voor het onderzoek nemen we bloed af. Soms is het ook nodig dat we bloed afnemen bij ouders. Het opgewerkte materiaal slaan we op bij de afdeling Genetica, overtollig materiaal wordt niet opgeslagen.
 
Omdat we meer willen weten over erfelijke aandoeningen is het belangrijk om de gegevens van alle onderzochte patiënten te verzamelen. De onderzoeksgegevens worden daarom opgeslagen bij de afdeling Genetica van het Radboudumc. Dit doen we onder code. Dit houdt in dat we uw persoonsgegevens niet opnemen. Zo kunnen de gegevens anoniem met andere onderzoeksgroepen worden uitgewisseld. De code is in beheer van uw behandelend arts. Als de onderzoeker iets ontdekt wat voor u van belang is, dan wordt dit aan uw behandelend arts gemeld. Hij of zij zal u vervolgens informeren. Voor het onderzoek vragen wij uw schriftelijke toestemming. U heeft het recht om op elk moment uw toestemming in te trekken, zonder dat dit van invloed is op de kwaliteit van uw behandeling. Voor meer informatie of als u uw toestemming wilt veranderen, dan kunt u terecht bij uw arts.