Behandeling Uitwendige bestraling bij baarmoeder­kanker

Voorbereiding

Vóór de behandeling bepalen we met een CT-scan de juiste plaats van de bestraling. Hiervoor is een nieuwe CT-scan nodig, omdat u bij deze scan in dezelfde houding moet liggen als waarin u bestraald gaat worden. De CT-scan vindt plaats op de afdeling Radiotherapie. Hierbij worden tattoo-puntjes op uw huid gezet. Ze zijn nodig om u tijdens de bestraling steeds weer in de juiste positie te leggen.

Bij voorkeur ligt u op uw rug. Soms is het niet mogelijk of noodzakelijk om te bestralen om u liggend op uw rug te bestralen, dan kan er gekozen worden voor een buikligging.

CT-scan

Bij de CT worden 2 scans gemaakt. Soms maken we een scan met contrastvloeistof. De eerste scan is met een lege blaas en de tweede scan met een volle blaas.

Drinkprotocol

De bestraling vindt plaats met een volle blaas, omdat we daarmee de bijwerkingen kunnen verminderen. Om de blaas iedere keer evenveel gevuld te hebben, is er een drinkprotocol opgesteld:

Instructies lege blaas

• Voordat u gescand wordt, vragen we u uw blaas leeg te maken.

Instructies met volle blaas

• Na de eerste scan instrueert de laborant u voor de scan van de volle blaas:

- U krijgt 3 bekers water te drinken (0,5 L).
- Deze moeten meteen na de eerste scan gedronken worden en binnen 15 minuten gedronken worden. De resterende tijd is nodig om het opgedronken water in de blaas te krijgen.

• Nadat de tweede scan gemaakt is, mag u pas weer uitplassen.

Vaginale marker

Bij beide scans brengen we een vaginale marker in. Dit is een dun plastic buisje waarmee we op de scan de vaginatop en de lengte van de vagina beter kunnen bepalen. 

Tijdens de behandeling

U krijgt rond de 25 bestralingen die achtereenvolgens op werkdagen gegeven worden. Als u ook in aanmerking komt voor inwendige bestraling (brachytherapie), dan krijgt u dit aansluitend aan de uitwendige bestraling. De details van deze behandeling leest u op de pagina 'inwendige bestraling bij de behandeling van baarmoederkanker'.  

Uitwendige bestraling

Iedere bestraling duurt ongeveer 10. Het is belangrijk dat u zo stil mogelijk blijft liggen. Iedere bestraling maken we foto’s om te controleren of u goed op de bestralingstafel ligt.

Gevulde blaas

Het is belangrijk dat ook voor de bestralingen uw blaas gevuld is. Hierdoor worden uw blaas en darmen uit het bestralingsveld geduwd. Dit maakt de kans op bijwerkingen kleiner. Dit is belangrijk voor een juiste positie van uw baarmoeder.

Daarom vragen wij u het volgende:

• Zorg dat u 1 uur voor de afspraak naar het toilet gaat en volledig uitplast.
• Drink direct daarna 0,5 liter. Dit komt overeen met ongeveer 3 bekers. Drink het binnen 15 minuten op. Het vocht heeft namelijk tijd nodig om in uw blaas terecht te komen.

Het is belangrijk dat u gedurende de hele behandeling dagelijks voldoende drinkt, ten minste 2 liter per dag.

Bijwerkingen

Tijdens de bestralingen kunnen bijwerkingen optreden, die meestal slechts tijdelijk zijn. De meest voorkomende zijn:

• Vermoeidheid: neem rust en pas uw dagelijkse werkzaamheden aan.
• Beschadiging van gezond weefsel: op de lange termijn beschadigen de bestralingen soms gezond weefsel waardoor verschillende klachten ontstaan. Zo kan er bindweefsel gevormd worden waardoor u een ander plas- of ontlastingspatroon krijgen. Deze bijwerkingen verdwijnen niet meer.
• Irritatie van de blaas of endeldarm waardoor u misschien wat vaker naar de wc moet.

 Als u last krijgt van bijwerkingen, bespreek deze dan met uw behandelend arts. Vaak is er iets aan de klachten te doen.

Bij vragen kunt u bellen met de verpleegkundige van de afdeling Radiotherapie. 

Na de behandeling

De reactie van bestraling is bij iedere patiënt anders. Als u bestraald bent na een eerdere operatie, wordt u bestraald voor ‘microscopische ziekte’- achtergebleven tumorcellen die niet te zien zijn bij lichamelijk onderzoek of op een scan. Het is dus ook niet mogelijk om na de bestraling te beoordelen of alle kwaadaardige cellen inderdaad zijn opgeruimd. We kijken hoe het verder gaat door regelmatige controle afspraken te maken.

Bijwerkingen 

Op de langere termijn kunt u blijvend last houden van plas- en ontlastingsklachten. Denk aan wisselende diarreeklachten, verlies van kleine beetjes (bloederige) ontlasting en/of urine en buikkrampen. Ook kan de hoeveelheid bindweefsel toenemen in het bestraalde gebied waardoor het weefsel hier vaster aan gaat voelen (fibrose). En u kunt last hebben van seksuele veranderingen; door de behandeling kan uw vagina vernauwen en verkorten. Ook kunnen we er verklevingen ontstaan en vaginale droogheid. Het gebruik van pelottes (kunststof staafjes) na het afronden van de behandeling kan hierbij helpen. De verpleegkundigen zullen dit met u bespreken.