Behandeling Phalloplastiek

Voor de operatie

• Intake en kennismaking

  Voordat u geopereerd wordt heeft u een gesprek met de plastisch chirurg. Tijdens dit gesprek maken we kennis met u, bespreken we uw wensen, krijgt u informatie over de risico’s en complicaties die bij deze operatie horen en doen we lichamelijk onderzoek.

• Lichamelijk onderzoek

  De plastisch chirurg beoordeelt uw huid en kijkt waar het beste de huid vandaan kan komen voor het maken van uw penis. Dat kan uit de onderarm of uit de flank (het gebied tussen de oksel en het bekken).

• Dingen die u zelf moet doen

  • Zorg voor een BMI tussen de 18 en 30, dan is de kans op complicaties door de operatie kleiner.
  • Als u rookt, stop met roken. Nicotine vernauwt de bloedvaten waardoor er zich problemen kunnen voordoen bij het genezen van de operatiewonden. Als u nog rookt wanneer u wordt opgeroepen voor de operatie, is dit voor ons een reden om de operatie af te zeggen. Bij twijfel doen wij een rooktest.
  • Koop voor de periode na de operatie alvast:
    • Strak sluitende onderbroeken. Deze geven steun aan het operatiegebied en zorgen ervoor dat u de penis naar beneden kunt dragen.
    • Paracetamol.

• (Nog) niet opereren

  Ook zonder operatie kunt u uw lichaam aanpassen om uw genderdysforie gevoelens te verlichten; dit noemen we niet-medische opties. Informatie hierover kunt u vinden op de website van de GenderAid.

• Hormoongebruik

  U kunt gewoon doorgaan met het gebruik van uw hormonen. Ook de dosering blijft hetzelfde.

• Opname op de verpleegafdeling

  De dag vóór de operatie wordt u opgenomen op de verpleegafdeling van Plastische Chirurgie. Op deze verpleegafdeling zijn 1 vierpersoonskamer, 1 tweepersoonskamer en meerdere éénpersoonskamers. In de meeste gevallen komt u op een meerpersoonskamer. 

  Echo

  Als er huid van uw flank gebruikt wordt voor de phalloplastiek, maken we een echografie van dit gebied. Hiermee gaan we na hoe de (slag)aders en zenuwen lopen onder de huid. Op basis daarvan tekenen we af welk stuk huid we gebruiken om de penis van te maken. Ook testen we de gevoeligheid van dit gebied. Als we huid uit uw onderarm gebruiken is dit niet nodig, omdat we weten waar de slagader daar loopt.  

  Bloedverdunners

  U krijgt een injectie (prik) met bloedverdunners om te voorkomen dat u trombose (bloedpropje) krijgt. Tijdens uw opname krijgt u elke dag zo’n injectie.

  Darm leeg maken

  Tot 8 uur voor de operatie mag u normaal eten. Tot 2 uur voor de operatie mag u nog waterige vloeistoffen drinken: water, koffie en thee (zonder melk, maar suiker mag wel), sap zonder pulp en aanmaaklimonade of frisdrank. De avond voor de operatie krijgt u een klysma (darmspoeling) om de darm leeg te maken.

  De volgende dag brengt een verpleegkundige u naar de operatiekamer. U mag niets aanhouden onder de operatiejas. Ook sieraden, piercings en gebitsprothesen/gebitsplaatjes moet u uitdoen.

Tijdens de operatie

• Penis maken

  Van weefsel van uw arm of flank maken we een penis en plaatsen die in uw geslachtsgebied.

• De operatie

  De operatie duurt afhankelijk van de techniek 4 tot 5 uur en daarna blijft u nog minstens 6 dagen in het ziekenhuis. Elke dag komt er een arts of physician assistant bij u langs om te controleren hoe het met uw herstel gaat.

  Aansluiten urinekatheter

  De operatie wordt uitgevoerd door een plastisch chirurg en een uroloog. De uroloog bewerkt uw bestaande geslachtsdeel, zodat de nieuwe penis hierop aangesloten kan worden. Op hetzelfde moment maakt de plastisch chirurg de huid waarmee we de penis maken los van uw arm of de flank. Vervolgens plaatst de uroloog een urinekatheter. Dat is een afvoerslangetje dat via de plasbuis wordt ingebracht.

  

  Maken van de nieuwe balzak

  Voor het maken van de balzak worden de clitoris en de binnenste en buitenste schaamlippen los gemaakt. Daarna brengen we de buitenste schaamlippen en de huid van de schaamheuvel naar elkaar toe en maken deze aan elkaar vast. Hiermee wordt de balzak gemaakt.

  

  Na de operatie komt de plasbuis onder de balzak uit.

  

• 1. Penis gemaakt met huid van de onderarm: free radial forearm flap (FRFF)

  Op uw onderarm tekent de chirurg een stuk huid van ongeveer 13 bij 13 cm af. Onder deze huid zitten een belangrijk bloedvat, een slagader en 2 zenuwen. Daardoor blijft de huid van de nieuwe penis doorbloed en gevoelig. De chirurg maakt de huid los van de onderarm en brengt het naar uw geslachtsgebied. Met behulp van een microscoop sluiten we de bloedvaten van de huid aan op de bloedvaten in uw lies. De zenuw wordt aangesloten op 1 van de 2 zenuwen van de clitoris. Dit zorgt ervoor dat er gevoel in de penis kan komen.

  Aansluiten van de penis

  Tenslotte wordt de penis in de juiste stand gezet en vastgemaakt.

  

  Wond op uw arm

  Op uw arm blijft een wond achter. Hier worden de bloedvaten, slagader en zenuwen ter hoogte van de elleboog afgebonden en los gesneden. De wond op uw arm wordt bedekt met een stuk huid uit uw bovenbeen. In de arm zal het gevoel veranderen en er zal een groot litteken achterblijven. Het litteken op uw bovenbeen is klein en oppervlakkig.

• 2. Penis gemaakt met huid van de flank: superficial circumflex iliac artery perforator flap (SCIP)

  Op uw flank tekent de chirurg een stuk huid van ongeveer 13 bij 13 cm af. Van deze huid maken we de penis. Onder deze huid zit een belangrijk bloedvat, een slagader en twee zenuwen. Daardoor blijft de huid van de nieuwe penis doorbloed en gevoelig. De chirurg maakt de huid met zenuwen en bloedvaten los van de flank en zorgt dat de zenuwen heel blijven. De huid wordt opgerold en vastgehecht tot een penis. Deze wordt naar uw geslachtsgebied gebracht, zonder daarbij de belangrijke bloedvaten los te maken. Daarna sluit de chirurg de zenuw van de verplaatste huid aan op 1 van de 2 zenuwen van de clitoris zodat er gevoel in de penis kan komen.

  Aansluiten van de penis

  Tenslotte wordt de penis in de juiste stand gezet en vastgemaakt.

  

   

  Wond op uw flank

  Op uw flank blijft een wond achter. Deze kunnen we meestal goed sluiten zonder dat hier een ander stuk huid voor nodig is. Het litteken is vaak niet zo opvallend.

Na de operatie

• Direct na de operatie

  Na de operatie komt de plastisch chirurg bij u langs om te vertellen hoe de operatie is gegaan. De verpleegkundigen houden in de gaten hoe het met u gaat. U kunt pijn hebben. Daar krijgt u medicatie voor. De verpleegkundigen zullen regelmatig vragen hoeveel pijn u heeft, maar u mag natuurlijk zelf ook aangegeven als u teveel pijn heeft. Het is belangrijk om goed te drinken na de operatie om verstopping van de darmen te voorkomen. Zeker omdat u ook pijnstillers gebruikt. Indien de ontlasting niet goed op gang komt krijgt u hiervoor medicijnen.

• Dag 1 na de operatie

  Blijf de eerste dagen zoveel mogelijk op uw rug op bed liggen. Dat is nodig om de wonden goed te laten genezen. U mag wel rechtop op bed zitten, maar niet op uw zij liggen of slapen. De hele eerste week na de operatie mag u niet op uw zij slapen.

  De plastisch chirurg komt elke dag bij u kijken en controleert daarbij de doorbloeding van de penis via een echo. Ook gaat de chirurg na of de kleur van de penis goed is en of deze warm aanvoelt.

  • De wonden van de operatie maken we elke dag schoon. Alle lichamelijke verzorging gebeurt op bed. We wassen u op bed, uw urine gaat via de katheter en de ontlasting via een ondersteek. Dat is een po die we onder uw lijf kunnen schuiven om de ontlasting op te vangen.
  • U krijgt pijnstillers, een medicijn om de ontlasting op gang te helpen (movicolon) en een medicijn om blaaskrampen tegen te gaan (oxybutynine).
  • U mag normaal eten.
  • Er wordt bloed geprikt om te controleren of u niet te veel bloed heeft verloren tijdens de operatie.

• Dag 2 na de operatie

  Als er tijdens de operatie wonddrain(s) (afvoerbuisjes) bij u zijn geplaatst, dan wordt nu gekeken of ze verwijderd kunnen worden. Dit kan als de wonddrain nauwelijks meer bloed en vocht afvoert.

• Dag 3 en 4 na de operatie

  De arts bepaalt of u langzaam meer mag bewegen. Meestal mag u vanaf dag 3 of 4 uit bed en op een (po-)stoel zitten.

• Dag 5 na de operatie

  Op de 5e dag na de operatie wordt de penis uit het verband gehaald. U krijgt van de verpleegkundige een netbroekje aan om de penis wat stabiliteit te geven. Probeer de penis zoveel mogelijk recht naar beneden te dragen. U mag vanaf nu weer volledig bewegen.

  Als de penis gemaakt is van huid van uw onderarm, heeft u daar nog een wond. Deze wond pakken we ook op de 5e dag na de operatie uit. 

• Dag 6 na de operatie totdat u naar huis mag

  Als u goed genoeg voor uzelf kunt zorgen, uw wonden kunt verzorgen en weer normaal naar de wc kunt, mag u naar huis. Uw arts geeft aan wanneer het zover is.

• Naar huis

  • Medicatie en verzorging van de wonden. Als u thuis medicatie nodig heeft, krijgt u daar recepten voor mee. Ook krijgt u materiaal mee voor het verzorgen van de katheters en wond(en). Thuis moet u het gebied rondom de wonden goed schoon houden. De verpleegkundige, arts of physician assistant legt uit hoe u dit kunt doen.
  • Controles plastisch chirurg. We plannen regelmatig controleafspraken met de plastisch chirurg: na 2 weken, 3 maanden, 6 maanden en 12 maanden. Deze beoordeelt het uiterlijk en de wonden van de penis.
  • Niet roken. We adviseren om tot minstens 3 maanden na de operatie niet te roken.

• De eerste 2 weken

  Doe het rustig aan. De pijn na de operatie is meestal goed te onderdrukken met paracetamol. Enkele dagen na de operatie mag u weer kort douchen. U mag niet zwemmen, in bad of naar de sauna. Zo voorkomt u dat hechtingen te vroeg oplossen en er wonden kunnen ontstaan.

• De eerste 6 weken

  • U mag de eerste 6 weken na de operatie niet sporten of zwaar tillen. Hierdoor kunt u een bloeding krijgen of er kan teveel vocht ophopen op bepaalde plekken. Ook genezen de wonden sneller als u niet sport of zwaar tilt en worden littekens minder erg.
  • U moet de eerste 6 weken een strakke onderbroek/netbroekje dragen zodat de penis recht naar beneden hangt.

Complicaties

Tijdens of na de behandeling kunnen er onbedoelde medische problemen (complicaties) ontstaan, ook al is de operatie op de juiste manier uitgevoerd. Het verschilt per persoon hoe groot de kans op complicaties is. Dit heeft te maken met uw gezondheid vóór de operatie. Er zijn complicaties waar u direct na de operatie last van kunt hebben maar ook complicaties die u pas na een tijdje kunt ontdekken.

Complicaties direct na de operatie 

• Vernauwde plasbuis (stenose). Een aantal weken of maanden na de operatie kan vernauwing (stenose) van de uitgang van de plasbuis optreden. Daardoor kunt u moeilijk plassen: de straal wordt slapper en u moet harder persen. Stenosen kunnen we meestal behandelen door ze een aantal weken of maanden regelmatig op te rekken. Soms is toch een operatie nodig.
• Pijn. Na de operatie kunt u pijn of ongemak hebben. Paracetamol helpt vaak goed. Tijdens uw opname kunt u aangeven als u teveel pijn heeft. We zullen hier dan medicijnen voor geven. 
• Afstervend weefsel (necrose)
  Als huid niet goed doorbloed wordt, sterft het af. Als dit tijdens de operatie al duidelijk wordt, verbeteren we de doorbloeding meteen. Als het pas na de operatie duidelijk wordt, wachten we meestal af, omdat het lichaam de huid rondom die plek meestal vanzelf herstelt. Maar soms is toch nog een hersteloperatie nodig.
• (Na)bloeding. Als u een bloeding heeft, gebeurt dit meestal meteen na de operatie. Soms is een 2e operatie nodig om de bloeding te stoppen en de stolsels op te ruimen. 
• Wondinfecties
  Hoewel er schoon (steriel) wordt gewerkt, is er altijd een kans dat er bacteriën in de operatiewond komen. Ook thuis kan dit gebeuren. Daarom is het belangrijk dat u de wonden goed verzorgt. 
• Ileus (darmproblemen)
  Ileus betekent dat de darm stil ligt of verstopt is. We kunnen medicijnen geven om de darmen op gang te helpen. Daarbij is het van belang dat u voldoende drinkt en probeert te lopen als dit kan.
• Gestoorde wondgenezing
  Vooral op de plek van de hechtingen kunnen wonden ontstaan. Rokers hebben hier vaker last van dan niet-rokers. Wanneer de wondgenezing verstoord is, duurt het genezen van de wonden langer. Spoel de wonden regelmatig schoon met lauw kraanwater en dep het wondgebied droog.

Complicaties die later merkbaar zijn

• Verlies van gevoel/orgasme
  Zowel de zenuw voor het gevoel van de huid, als die voor het seksueel gevoel van de penis worden tijdens de operatie hersteld en moeten vervolgens opnieuw uitgroeien totdat de penis weer gevoel heeft. Dit proces duurt maanden en is moeilijk voorspelbaar. Er is niet met zekerheid te zeggen of het gevoel in de hele penis terugkomt. Dit hangt vooral af van  uw leeftijd en of u rookt. Ook kan ervaren van een orgasme veranderen of helemaal niet meer mogelijk zijn. Gelukkig komen deze complicaties weinig voor.
• Littekens
  Hoeveel littekenweefsel wordt aangemaakt verschilt per persoon, operatietechniek en huidtype. Iedereen en iedere huid heeft een eigen manier van genezen. Bij mensen met overgewicht en mensen die roken genezen littekens minder fraai dan bij mensen zonder overgewicht en mensen die niet roken. Soms kan littekenweefsel verbeterd worden. We wachten hier altijd minimaal één jaar mee na de operatie om te zien wat het lichaam zelf herstelt.

Resultaat na de operatie

Het resultaat na de operatie verschilt van persoon tot persoon. We weten dus van te voren nooit precies hoe uw penis eruit komt te zien. Dit wordt mede bepaald door uw huidige geslachtsdeel en de huid waarmee we de penis maken.

Littekens

Na de operatie heeft u littekens. Hoe groot de littekens worden verschilt per persoon, huidtype en techniek van de operatie. Bij patiënten met overgewicht en patiënten die roken genezen littekens minder mooi dan bij patiënten zonder overgewicht en niet-rokers. Littekens kunnen soms aangepast worden. Dit kan op zijn vroegst een jaar na de operatie.

Aanpassingen (secundaire correcties)

Bent u na de operatie nog niet helemaal tevreden over hoe uw penis eruitziet of hoe hij werkt? Bespreek dit dan met uw plastisch chirurg of uroloog. Deze kan beoordelen of met een extra operatie nog verbetering mogelijk is. Bijvoorbeeld:

• Een aanpassing van de plasbuis waardoor de plasstraal verbetert of om te zorgen dat u geen urine meer lekt.
• Een aanpassing van de balzak als de littekens erg opvallen of als de balzak te klein of niet aan beide kanten hetzelfde is.
• Globale vorm van de penis verbeteren of aanleggen van een eikel[KR1] .
• Een tatoeage van een eikel op de top van de penis. Dit is een kleine operatie die onder lokale verdoving wordt uitgevoerd.

Aanpassingen worden op zijn vroegst 6 maanden na de eerste operatie uitgevoerd en we adviseren om minstens 1 jaar te wachten. Sommige aanpassingen kunnen onder lokale verdoving worden uitgevoerd, voor andere is een operatie onder narcose nodig.

Protheses

Na een half jaar of langer kunnen er nog protheses (kunstballen) in de balzak worden geplaatst. Dit kan alleen als u goed kunt plassen en er genoeg ruimte is in de balzak. De arts beoordeelt dit. Eventueel kunnen er op een later tijdstip testikelprotheses in de balzak worden geplaatst. Het is onduidelijk of deze ingreep wordt vergoed. Ook kan een erectieprothesen worden geplaatst.

Seksualiteit

Als uw penis voldoende is hersteld, is seks mogelijk. Dat is ongeveer 3 maanden na de operatie. We adviseren u dit te bespreken tijdens de controles bij de plastisch chirurg.

Na de operatie kunt u zelf ontdekken hoe het prettig is om uw penis seksueel te gebruiken. De meeste patiënten kunnen na een phalloplastiek seksuele opwinding en een orgasme ervaren, zowel bij masturbatie als met een partner. Penetratie lukt bijna nooit, maar u er kunt wel hulpmiddelen gebruiken zoals een erectieprothese. Uw seksuele leven hangt niet alleen af van een phalloplastiek. Ook psychologische en biologische factoren spelen een rol.  

Sommige transmannen zijn tevreden over seksualiteit zonder een erectie-prothese, anderen zijn tevreden met een erectieprothese. Het is belangrijk dat u goed ontdekt wat voor u seksueel belangrijk en prettig is, en dat u daarover spreekt met uw (eventuele) partner(s). Als u kiest voor een erectieprothese, is het belangrijk dat u weet welke problemen of risico’s daarbij kunnen voorkomen. Bijvoorbeeld slijtage en hersteloperaties. Bespreek dit met uw plastisch chirurg.

In gesprek over seksualiteit

Tijdens uw behandelingen kunt u met uw psycholoog (en endocrinoloog) praten over seksualiteit en wat u kunt doen als u problemen ervaart. Aandachtspunten zijn bijvoorbeeld: wat is voor u seksueel prettig, wenst u een partner, heeft u een partner, spreekt u met uw partner(s) over uw seksuele wensen?