Behandeling Darmvaginaplastiek

Vóór de operatie

Voordat u geopereerd wordt, heeft u een gesprek met de plastisch chirurg of physician assistant. Tijdens dit gesprek bespreken we uw wensen. Ook krijgt u informatie over bekkenbodemfysiotherapie, dingen die u zelf kunt doen voor de operatie en de risico’s en complicaties die bij deze operatie horen. Ook doen we lichamelijk onderzoek. 

• Intake en kennismaking

  Voordat u geopereerd wordt, heeft u een gesprek met de plastisch chirurg of physician assistant. In dit gesprek maken we kennis met u, bespreken we uw wensen, krijgt u informatie over de risico’s en complicaties die bij deze operatie horen en doen we lichamelijk onderzoek.

• (Nog) niet opereren

  Ook zonder operatie kunt u uw lichaam aanpassen om uw genderdysforie gevoelens te verlichten; dit noemen we niet-medische opties.

  Een optie is ‘tucken’. Bij tucken wordt de penis tussen de benen richting de anus geplaatst en worden de testikels omhooggeduwd. Dit kan op de plaats worden gehouden met (medische) tape. Het is handig om u te scheren, zodat de tape beter plakt en het minder pijn doet om het te verwijderen.

  Daarnaast is er speciale onderkleding om de geslachtsdelen op hun plaats te houden. Deze staan bekend als gaffels of dansgordels. Dit is te vinden in theaterwinkels of op het internet.

  NB: Tucken kan de kwaliteit van het zaad verslechteren. Wenst u (in de toekomst) zaadcellen in te vriezen? Dan adviseren wij u zo min mogelijk - het liefst helemaal niet - te tucken.

• Lichamelijk onderzoek

  Bij het lichamelijk onderzoek kijken we naar de beharing van de schacht van de penis. Wanneer daar veel haren op zitten moet dit onthaard worden. Van deze huid wordt namelijk de binnenkant van de vagina gemaakt. Tijdens het lichamelijk onderzoek beoordelen we of dit bij u nodig is. Als dit nodig is krijgt u een verwijzing naar het Rijstate ziekenhuis in Arnhem of een Mediderm filiaal bij u in de buurt.

  Volgens de nieuwste richtlijnen is het ontharen van de basis van de penis, het scrotum en perineum niet meer nodig.

  Bekkenbodemfysiotherapeut

  Daarnaast verwijzen we u door naar een bekkenbodemfysiotherapeut. Deze leert u controle uit te oefenen over uw bekkenbodem. Dit is belangrijk ná de operatie omdat plassen dan anders gaat. De bekkenbodemfysiotherapeut leert u te ontspannen, zodat u goed uit kunt plassen. Het ontspannen van de bekkenbodemspier is ook van belang tijdens gemeenschap.

  Na het eventuele ontharen en de afspraken bij de bekkenbodemfysiotherapeut, melden we u aan voor de operatie en komt u op de wachtlijst. Zodra u aan de beurt bent, krijgt u een uitnodiging voor een pre-operatieve screening van de anesthesioloog. Deze bepaalt welke vorm van verdoving het beste voor u is en neemt met u door of er nog andere voorbereidingen nodig zijn. Daarna plannen we de operatie in.

• Vruchtbaarheid

  Tijdens de operatie worden uw teelballen (testikels) verwijderd. Hierdoor kan uw libido (behoefte aan seksualisteit) verminderen. Ook wordt u onvruchtbaar. Voordat we u aanmelden voor de operatie, informeren we u over de mogelijkheden om uw vruchtbaarheid te behouden. 

  • Informatie over vruchtbaarheid behouden voor transmeisjes en transvrouwen

• Bekkenbodemfysiotherapie

  Om de vagina open en diep te houden, moet u de nieuwe vagina na de operatie dilateren en spoelen. Dit moet u uw hele leven volhouden en vraagt veel van u, zeker in het begin. Daarbij is het belangrijk dat u controle heeft over uw bekkenbodemspieren. Deze spieren hebben invloed op het plassen, ontlasten en seksuele activiteit. Daarom leert de bekkenfysiotherapeut u al vóór de operatie hoe deze spieren het beste kunt gebruiken. Ook na de operatie begeleidt de bekkenfysiotherapeut u daarbij.

  Wat is de bekkenbodem?

  De bekkenbodem bestaat uit spieren en banden die de onderzijde van het bekken afsluiten. In deze spieren bevinden zich openingen voor de plasbuis en de anus.  

  

  Ruimte voor vagina

  Tijdens de operatie maken we ruimte in de spieren van de bekkenbodem tussen de plasbuis en de anus, zodat we vlak achter de plasbuis de vagina kunnen maken. De vagina komt dus ook in de spieren van de bekkenbodem.

  Gespannen bekkenbodemspieren

  U kunt uw bekkenbodemspieren zowel bewust als onbewust aanspannen of ontspannen. Wanneer u (onbewust) uw bekkenbodemspieren te veel aanspant of wanneer u ze niet op het juiste moment kunt ontspannen, kunnen de openingen van de plasbuis, vagina en anus vernauwen. Te veel aanspannen of niet goed kunnen ontspannen kan komen door stress, te lang of te vaak plas of ontlasting ophouden, schaamte- of negatieve gevoelens over geslachtsdelen of een negatieve seksuele ervaring.

  Een gespannen bekkenbodem kan leiden tot:

  • Pijnklachten
  • Problemen met plassen en ontlasten
  • Problemen met dilateren
  • Problemen met seks

  Een ontspannen bekkenbodem zorgt juist voor:

  • Goede doorbloeding en dat zorgt ervoor dat wonden sneller genezen
  • Meer ruimte bij het dilateren
  • Beter kunnen uitplassen en een gemakkelijkere stoelgang

  Het is dus belangrijk dat u goede controle heeft over uw bekkenbodemspieren. Dit kunt u trainen bij de bekkenfysiotherapeut.

  Bekkenfysiotherapie voor en na de operatie

  • Voor de operatie: Voor de operatie verwijst de plastisch chirurg of physician assistant u naar de bekkenfysiotherapeut van het Genderteam. Deze gaat na of u voldoende controle heeft over uw bekkenbodemspieren, of u goed kunt plassen en ontlasten en of u problemen heeft met seksuele activiteiten. Als het nodig is, krijgt u een vervolgbehandeling om uw bekkenbodemspieren te trainen.
  • Na de operatie: Bij de eerste controleafspraak na de operatie neemt u de dilatatieset mee. Onder begeleiding van de bekkenfysiotherapeut oefent u het dilateren. Ook als u na de operatie problemen krijgt met dilateren, plassen of ontlasten, kunt u een vervolgbehandeling krijgen van de bekkenfysiotherapeut.

  Spannend
  Het kan spannend zijn om te oefenen met en te praten over dit intieme gebied. De bekkenfysiotherapeut weet dit en helpt u zo goed mogelijk om u veilig te voelen. U krijgt de tijd om dat vertrouwen te ervaren. De behandeling werkt het beste als u bereid bent om naar de informatie en adviezen te luisteren.

• Aanmelden operatie

  Voordat we u aanmelden voor de operatie bespreken we uw traject met het hele genderteam. We vinden het belangrijk dat alle zorgverleners die bij uw transitie betrokken zijn ermee instemmen dat deze operatie de juiste stap voor u is. Als iedereen akkoord is, het ontharen voldoende is en u bent bij de bekkenfysiotherapeut geweest, melden we u aan voor de operatie en komt u op de wachtlijst. Zodra u aan de beurt bent, krijgt u een uitnodiging voor een pre-operatieve screening van de anesthesioloog. Deze bepaalt welke vorm van verdoving het beste voor u is en neemt met u door of er nog andere voorbereidingen nodig zijn. Daarna plannen we de operatie in.

  • informatie over een behandeling onder anesthesie

• Wat moet u zelf doen?

  • Zorg voor een BMI tussen de 18 en 30; dan is de kans op complicaties door de operatie kleiner.
  • Stop minstens 6 weken vóór de operatie met roken en houd dit tot 6 weken na de operatie vol. Nicotine vernauwt de bloedvaten waardoor er zich problemen kunnen voordoen bij het genezen van de operatiewonden. Als u nog rookt wanneer u wordt opgeroepen voor de operatie, is dit voor ons een reden om de operatie af te zeggen. Bij twijfel doen wij een rooktest.
  • Bestel vóór de operatie een dilatatieset en neem deze mee als u 2 weken na de operatie voor controle naar de poli komt.  
    • U bepaalt zelf welke dilatatieset u bestelt. Als u wilt kunnen we hierbij adviseren.
    • Om soepel te kunnen dilateren heeft u glijmiddel nodig. Wij adviseren een siliconenvrij en geurloos product, bijvoorbeeld amandelolie of glijmiddel op waterbasis (zoals K-Y gel).
    • Het is handig om een spiegel te kopen die u tussen uw benen kunt zetten, zodat u goed kunt zien hoe u moet dilateren.

• Hormoongebruik

  U kunt gewoon doorgaan met het gebruik van uw hormonen. Ook de dosering hoeft u niet aan te passen. Na de operatie stopt u met de testosteronremmer. Ongeveer drie maanden na de operatie worden uw hormoonspiegels gecontroleerd door de endocrinoloog (hormoonarts).

• Opname op de verpleegafdeling

  • De avond voor de operatie wordt u opgenomen op de verpleegafdeling van Plastisch chirurgie. Op deze verpleegafdeling zijn 1 vierpersoonskamer, 1 tweepersoonskamer en meerdere éénpersoonskamers. In de meeste gevallen komt u op een meerpersoonskamer.
  • Tot 8 uur voor de operatie mag u normaal eten. Tot 2 uur voor de operatie mag u nog waterige vloeistoffen drinken: water, koffie en thee (zonder melk, maar suiker mag wel), sap zonder pulp en aanmaaklimonade of frisdrank. Ook start u na aankomst op de afdeling met het drinken van een laxerende vloeistof (laxantia). Dit zorgt ervoor dat uw darmen schoon en leeg zijn op de dag van de operatie.   
  • De volgende dag brengt de verpleegkundige u naar de operatiekamers (OK). De operatie duurt 2,5 tot 3 uur. Na de operatie blijft u nog zeker 5 dagen in het ziekenhuis en komt er elke dag een arts controleren hoe het met uw herstel gaat.

Tijdens de operatie

Tijdens de operatie verwijdert de plastisch chirurg de zaadballen en brengt een urinekatheter in.

De kop van de penis wordt omgevormd tot een clitoris en de plasbuis ingekort. De chirurg maakt een nieuwe plasbuisopening. Tussen deze plasbuisopening en de anus, maken we een holte voor de nieuwe vagina.

In de tussentijd maakt de maag-darm-chirurg een snee onder uw navel. Via deze snee brengen we een kijkbuisje in waardoor we uw buikholte vullen met gas. Dit gas zorgt voor ruimte in uw buikholte, zodat de chirurg er goed bij kan. Vervolgens brengen we via deze snee ook een camera in. We maken nog 2 extra sneden waardoor we hulpmiddelen voor de operatie kunnen inbrengen.Vervolgens maakt de chirurg een stuk van 15 cm darm los. Dit stukje darm plaatsen we met bloedvaten en al in de bekkenbodem.

Als de penis lang genoeg is, wordt de huid van de penis naar binnen geplaatst en vastgemaakt aan het losgemaakte stuk darm. Dan bestaat de binnenkant van de nieuwe vagina dus uit huid van de penis en het losgemaakte stuk darm. Als de penis korter is, bestaat de binnenkant van de vagina alleen uit darm. De darm is dan zichtbaar rond de ingang van de vagina.

Na de operatie

Na de operatie komt de plastisch chirurg bij u langs om te vertellen hoe de operatie is gegaan. De verpleegkundigen houden in de gaten hoe het met u gaat. Zij vragen of u pijn heeft en geven u medicatie hiervoor. Geef gerust aan als u ondanks de medicatie nog veel pijn heeft.

• Drinken

  Het is belangrijk om goed te drinken na de operatie om verstopping van de darmen te voorkomen. Zeker in combinatie met het gebruik van pijnstillers. Als de ontlasting niet goed op gang komt, krijgt u hier medicijnen voor.

• Katheter, spoelen en dilateren

  Op dag 5 verwijdert de arts of physician assistant de katheter. We leggen uit hoe u de vagina kunt spoelen. Aan de buitenkant spoelt u de wond elke keer nadat u naar het toilet bent geweest, totdat de wond dicht is. U mag naar huis als u goed kunt plassen. Pas als u terugkomt op de polikliniek voor uw eerste controle begint u met dilateren.

• Bewegen

  De eerste dag na de operatie mag u rusten op bed, de dagen daarna gaat u stap voor stap wat meer bewegen. U mag zowel op uw rug als zij liggen. Op uw zij is het handig om een kussen tussen de knieën te leggen.

• Naar huis

  Als het dilateren goed gaat en u 2x goed spontaan heeft geplast nadat de katheter eruit is, mag u op de 5e dag na de operatie naar huis. U krijgt een flesje Betadine, 2 blaasspuiten en 2 spoelkatheters mee naar huis om de nieuwe vagina mee te spoelen. U kunt deze spuiten en katheters meerdere keren gebruiken door ze tussendoor te reinigen met water. Wanneer u wilt, kunt u overstappen op een vaginale douche voor het spoelen. Deze kunt u bij de drogist kopen. 

• Vragen

  Als u weer thuis bent en u heeft vragen heeft die te maken hebben met uw operatie, kunt u contact opnemen via:

  • Polikliniek Plastische Chirurgie (overdag)
  • (024) 361 11 11 (’s avonds en in het weekend)
    Dit is het algemene nummer van het Radboudumc. De telefonist kan u doorverbinden met de physician assistant of dienstdoende plastisch chirurg.
  • Een vraag stellen via mijnRadboud.

• Controle

  Na de operatie komt u drie keer terug op de poli voor controle: 2 weken na de operatie en 3 en 6 maanden erna. Bij de controle na 3 maanden maakt de medisch fotograaf een foto van de vagina om het resultaat van de operatie vast te leggen in uw medisch dossier.

Complicaties

Tijdens of na de operatie kunnen er onbedoelde medische problemen (complicaties) ontstaan. Het verschilt per persoon hoe groot de kans op complicaties is. Ook kan het te maken hebben met uw gezondheid vóór de operatie.

• Ontlasting in de buikholte

  Op de plek waar het stuk darm verwijderd is, moeten de darmen weer aan elkaar groeien. Soms geneest dit niet goed en lekt er ontlasting in de buikholte. Hierdoor krijgt u 2 tot 3 dagen na de operatie buikpijn en koorts. U moet dan met spoed opnieuw geopereerd worden om de lekkage te verhelpen. Bij een ernstige lekkage of wanneer er gaatje in de endeldarm zit wat niet goed geneest, is soms tijdelijk een stoma nodig. De stoma blijft dan minstens 3 maanden zitten.

• Pijn

  Na de operatie kunt u pijn hebben. Paracetamol helpt vaak goed. Maar pijnstillers helpen niet tegen de pijn rondom de clitoris. Dit is namelijk zenuwpijn en deze begint ongeveer een maand na de operatie en duurt ongeveer 3 maanden.

   

• (Na)bloeding

  Als u een bloeding heeft, gebeurt dit meestal meteen na de operatie. Als het een ernstige bloeding is, moet u soms nog een keer geopereerd worden om de bloeding te stoppen.                                                                                                                                                       

• Gaatje in de darm

  Er kan een gaatje ontstaan in uw endeldarm. Als we dit tijdens de operatie merken, doen we hier meteen iets aan. Als we het na de operatie ontdekken, kijken we wat dan de beste oplossing is. Een klein gaatje geneest meestal vanzelf. Maar als u lange tijd last heeft van het gaatje in de endeldarm, moet u nog een operatie ondergaan.

• Afstervend weefsel

  Als huid niet goed doorbloed wordt, sterft het af. Dit gebeurt soms bij de binnenste schaamlippen. Als dit tijdens de operatie al zichtbaar wordt, verbeteren we de doorbloeding meteen. Als het pas na de operatie zichtbaar is, valt het afgestorven weefsel er vanzelf af en herstelt het lichaam rondom die plek meestal vanzelf. Maar soms is toch nog een hersteloperatie nodig. Rokers hebben meer kans op deze complicatie.

• Wonden die open gaan

  Wonden kunnen open gaan na de operatie. Bijvoorbeeld als hechtingen te vroeg loslaten of oplossen. Opnieuw hechten is niet mogelijk. Verzorg de wond daarom goed. Uw lichaam herstelt dit vanzelf.

• Infectie

  Hoewel er schoon (steriel) wordt gewerkt, is er altijd een kans dat er bacteriën in de operatiewond komen. Ook thuis kan dit gebeuren. Daarom is het belangrijk dat u de wonden goed verzorgt. Als de huid rond de wond warm en rood wordt, als er viezigheid uit de wond komt of als u koorts krijgt, heeft u mogelijk een wondinfectie. Neem dan contact op met de polikliniek Plastisch Chirurgie.

• Wild vlees

  Na de operatie kan wild vlees ontstaan rondom de wond. Dit komt vaak voor. Het is niet gevaarlijk, maar u kunt door het wild vlees, wel vocht of bloed verliezen uit de wond. Dit kan onaangenaam ruiken en pijn doen. We kunnen dit eenvoudig behandelen en letten hierop tijdens de controles.

• Moeilijk plassen

  Nadat we de katheter verwijderd hebben, kan het plassen moeilijk gaan. U krijgt dan tijdelijk een nieuwe katheter.

• Vernauwde plasbuis

  Een aantal weken of maanden na de operatie kan de uitgang van de plasbuis smaller worden (vernauwde plasbuis). Daardoor kan plassen moeilijk gaan: de straal wordt slapper en u moet harder persen. Een vernauwde plasbuis behandelen we door deze een aantal weken of maanden regelmatig op te rekken. Soms is ook een operatie nodig.

• Geen gevoel/orgasme

  Het is niet zeker of u gevoel in hele de vagina en clitoris zult hebben en of u een orgasme kunt krijgen. 

Wondgenezing

• Wanneer u na de operatie naar huis gaat, heeft u nog hechtingen. Deze lossen binnen enkele weken tot maanden vanzelf op.
• Tijdens het dilateren kunnen hechtingen soms loslaten en kan de wond wat open gaan staan. Dit komt doordat dit gebied vaak vochtig is en onder spanning staat. De wonden die ontstaan, groeien binnen enkele weken vanzelf dicht. Het is belangrijk om uw wonden goed te verzorgen. Spoel het wondgebied 2 maal per dag met een lauwe douche schoon. Tijdens de wondgenezing worden er eiwitten aangemaakt. Dit geeft een geel laagje op de wonden. Dit is geen pus, maar bevordert het genezen van de wond. Probeer dit dus niet weg te spoelen.
• Zolang u wonden heeft, lekt er wondvocht met soms wat (oud) bloed. Dit stopt vanzelf, zodra de wonden zijn genezen. U kunt een maandverband dragen om dit op te vangen. Verwissel dit verband regelmatig. Als het kan, laat dan het wondgebied aan de lucht drogen.
• Er kunnen kleine stukjes huid van de schaamlippen en/of vagina afsterven. Dit kan een onaangename geur geven. Het lichaam stoot de dode huidcellen af, waarna wonden ontstaan die genezen. Houd het gebied goed schoon. Als de hoeveelheid van het afgestoten weefsel niet toeneemt en/of u geen koorts erbij krijgt, hoeft u hiervoor niet extra naar de poli te komen.  
• Ook als er wonden zijn ontstaan, is het belangrijk dat u in beweging blijft en doorgaat met dilateren.
• Kies stevige banken en stoelen uit om op te gaan zitten, dit bevordert het herstel. Het gaan zitten is vaak even gevoelig, maar dit trekt daarna weg. Let erop dat u goed op beide zitbotjes gaat zitten.
• Het is normaal om af en toe een stekende pijn te voelen in het wondgebied, met name rondom de clitoris. Dit is een teken van herstel en ook dat de zenuw het nog doet. Dit kan zeker tot enkele maanden na de operatie voorkomen.

Activiteiten

• Vanaf het moment dat u thuis bent, raden we aan om elke dag een klein stukje te wandelen en dit langzaam uit te breiden.
• Een week na de operatie mag u weer lichte huishoudelijke activiteiten oppakken. Maar vermijd zwaar tillen en intensieve huishoudelijke taken tijdens de eerste 4 tot 6 weken.
• Zolang u open wonden heeft mag u niet zwemmen, in bad of naar de sauna.
• Fietsen is de eerste weken onprettig. U voelt zelf aan wanneer dit weer kan.
• We raden af om in de eerste maanden seks te hebben, omdat de wond tijd nodig heeft om te genezen. Dit geldt ook als u geen pijn voelt. Het is belangrijk om eerst zelf uw veranderde lichaam te ontdekken en zelf een orgasme proberen te krijgen, voordat u iemand anders toelaat.

Ontlasten

Het is nooit goed om te persen maar zeker niet de eerste weken na de operatie, omdat u daarmee druk uitoefent op de operatiewond. Daarom is het belangrijk om de ontlasting soepel te houden: drink voldoende (minimaal 1,5 liter per dag) en zorg dat u vezelrijk eet. Als dit onvoldoende helpt, kunt u via de huisarts een recept voor extra vezels krijgen. Het kan prettig zijn om tijdens ontlasten met een schone, droge washand enige tegendruk te geven tegen de schaamlippen. De volgende tips kunnen helpen:

• Zorg dat uw voeten plat op de grond staan als u op het toilet zit.
• Zit met een bolle onderrug. Als dit niet lukt omdat u een verhoogd toilet hebt, plaats dan een klein krukje onder de voeten.
• Probeer zo min mogelijk te persen. Komt de ontlasting moeilijk, adem dan een paar keer diep in en uit terwijl u de rug afwisselend hol en bol maakt en blijf vervolgens weer rustig zitten met een bolle onderrug.
• Neem de tijd om de darmen rustig te legen.
• Veeg de billen altijd achterlangs af, veeg vanaf de anus omhoog naar de rugzijde.  

Plassen

De plasstraal kan in het begin sproeiend zijn en/of wat meer naar voren gericht. Dit verbetert wanneer het operatiegebied genezen is en de zwellingen afnemen.

Soms kost het moeite om het plassen op gang te krijgen of lukt het niet om goed uit te plassen. De volgende tips kunnen helpen:

• Ga altijd op het toilet zitten in plaats van erboven te hangen.
• Zorg dat de voeten plat op de grond staan.
• Ga rechtop zitten met het bekken iets voorover gekanteld (holle onderrug).
• Ontspan de buik- en de bekkenbodemspieren: adem rustig diep in en blaas de lucht door getuite lippen rustig naar buiten (of probeer fluitend uit te blazen).
• Laat eventueel een kraan lopen. Bij veel mensen denkt het lichaam dat het moet plassen als zij water horen stromen.
• Probeer niet te persen. Door hard te persen, drukt u de plasbuis juist meer dicht.
• Neem de tijd om goed uit te plassen.
• Schommel na het plassen de blaas goed leeg door het bekken een paar keer voor- en achterover te kantelen (onderrug hol en bol maken).
• Als plassen pijnlijk is doordat de urine langs de wonden loopt, giet dan tijdens het plassen water langs de vagina.