Behandeling Baarmoeder­operatie

Voor de behandeling

We nemen u meestal op de dag van de operatie op. De verzorging en begeleiding tijdens uw verblijf in het ziekenhuis gebeurt zoveel mogelijk door één verpleegkundige. De verpleegkundige voert met u een opnamegesprek en leidt u rond op de afdeling. Als u vragen heeft, stel ze dan gerust. Tijdens de opname komt er dagelijks een zaalarts bij u langs. Hij of zij stelt u een aantal (medische) vragen over uw herstel. Ook verricht hij of zij zo nodig lichamelijk onderzoek. Als het nodig is komt de anesthesist of een lid van het pijnteam bij u langs om de juiste pijnstilling voor u te regelen.

Nuchter

Denkt u eraan dat u niets meer eet en drinkt vanaf het door de anesthesist afgesproken
tijdstip. U krijgt specifieke instructies hierover tijdens het preoperatieve spreekuur (pre-anesthesie evaluatie).
 

De behandeling

Afhankelijk van welk type baarmoederverwijdering we verrichten, duurt de operatie 1 tot 3 uur. Tijdens de operatie krijgt u een blaaskatheter.

De operatie kan op 3 manieren gebeuren:

1. Via de schede (vaginaal)
2. Via kleine kijkbuisjes (laparoscopie)
3. Via de buik (abdominaal)

• Verschillende operatietechnieken

  Verwijdering via de schede 

  Als we uw baarmoeder via de schede (vagina) verwijderen, ontstaat er alleen een litteken boven in de schede. Deze operatietechniek kunnen we toepassen als de baarmoeder niet al te groot is en vanzelf al een beetje de neiging heeft naar beneden te zakken. Er is een kans dat tijdens de operatie niet lukt de baarmoeder via de schede te verwijderen en er dan toch voor wordt gekozen om de baarmoeder via de buik te verwijderen.

  Verwijdering via een kijkbuisoperatie (laparascopie)

  Als we van te voren inschatten dat we de baarmoeder niet kunnen verwijderen via de schede dan kan de operatie plaatsenvinden via een ‘kijkbuis’ worden verricht. Bij deze techniek worden meestal 3 of 4 kleine openingen in de buikwand gemaakt. Door een van de openingen wordt een kijkbuis (laparoscoop) ingebracht en door de andere openingen worden instrumenten ingebracht waarmee de baarmoeder wordt losgemaakt. De verwijdering gebeurt via de schede of via de insteekopeningen.

  Afhankelijk van de operatietechniek of uw wensen kan de baarmoedermond al dan niet behouden blijven. Uw gynaecoloog kan nadere informatie geven en de eventuele voor- of nadelen bespreken. 

  • Meer informatie over een laparascopie.

  Verwijdering via de buikwand (buiksnede) 

  Wanneer de baarmoeder ook niet via een kijkbuisoperatie (laparoscopie) verwijderd kan worden, zal de ingreep via een snede in de buikwand worden uitgevoerd. Tijdens de operatie wordt in de buikwand een snede van 10-15 cm gemaakt die zowel horizontaal (de bikinisnede) als verticaal (van de navel naar beneden) kan lopen.
  Voor de operatie bespreekt u met de gynaecoloog welke techniek de voorkeur heeft. De keuze hiervoor zal mede afhangen van de grootte van de baarmoeder, eerdere buikoperaties, de reden van de operatie. 

• Voor - en nadelen

  Een operatie via de schede heeft als voordeel dat er geen litteken te zien is aan de buitenkant. Daarnaast verloopt het herstel na de operatie vaak sneller dan bij een operatie via de buikwand. 

  Bij verwijdering van de baarmoeder via een kijkbuisoperatie is de opnameduur maar kort, is er een lagere kans op complicaties en herstelt u sneller dan bij een operatie via de buikwand.

  Er bestaat een echter altijd een kleine kans dat tijdens de ingreep alsnog moet worden overgegaan op een buiksnede.
   

• Wel of niet verwijderen van de baarmoederhals

  Wel verwijderen

  Bij een baarmoederverwijdering wordt de baarmoederhals eigenlijk altijd verwijderd. Voordeel van hiervan is dat er geen baarmoederhalskanker meer kan ontstaan en dat u geen uitstrijkjes meer hoeft te laten maken.

  Niet verwijderen

  Een mogelijk nadeel van het laten zitten van de baarmoederhals is dat er een kans van ongeveer 10% is dat op het moment waarop de menstruatie zou plaatsvinden, (licht) bloedverlies blijft optreden, omdat er nog baarmoederslijmvlies in de baarmoederhals is achtergebleven. Ook adviseren we om de uitstrijkjes via het bevolkingsonderzoek te blijven laten maken. 

  Soms blijkt tijdens de operatie dat het alsnog beter is de baarmoederhals te laten zitten. Dit kan bijvoorbeeld als er een vleesboom in de weg zit of als er verklevingen onder in de buik zijn, waardoor het technisch lastig kan zijn om de gehele baarmoeder te verwijderen. Uw gynaecoloog kan nadere informatie geven. 

  Voor het vrijen en het plassen lijkt er geen verschil te bestaan of de baarmoederhals nu wel of niet verwijderd wordt. Wetenschappelijk onderzoek heeft hierin geen verschil aangetoond.

Na de behandeling Waar moet u rekening mee houden?

Na de operatie gaat u eerst naar de verkoeverafdeling (uitslaapkamer). Hier verblijft u totdat u goed wakker bent, de pijn acceptabel is en de controles (bloeddruk en pols) constant zijn. Eenmaal terug op de afdeling blijven we u regelmatig controleren. En als u een wond heeft, controleren we deze op nabloeden. Verder houdt de verpleegkundige in de gaten of u last krijgt van vaginaal bloedverlies, pijn, misselijkheid, het infuus of de blaaskatheter. Tijdens de operatie krijgt u een blaaskatheter. Hier loopt de urine door af en wordt deze opgevangen in een zakje dat aan uw bed hangt. Deze katheter verwijderen we meestal de dag na de operatie.

De eerste dagen na de operatie helpt een verpleegkundige u bij de dagelijkse verzorging totdat u dit zelf weer kunt. De dag na de operatie kunt u al uit bed komen. Tijdens de ‘visite’ legt de afdelingsarts u uit wat er gedaan is tijdens de operatie en hoe deze verlopen is. U krijgt dagelijks ’s avonds een spuit ter voorkoming van trombose (bloedstolsel in een bloedvat).

De eerste dag na de operatie nemen we soms bloed af om te kijken of uw bloedgehalte (hemoglobine) nog op peil is. Als uw bloedgehalte goed is en het drinken goed gaat, verwijderen we het infuus ’s avonds. Als u een buikwond heeft, controleren we deze dagelijks. Heeft u een pleister, dan verwijderen we deze op de eerste dag na de operatie. De gebruikte hechtingen zijn veelal oplosbaar en hoeven we dus niet te verwijderen. In sommige gevallen gebruiken we huidnietjes of niet-oplosbare hechtingen. Een verpleegkundige of doktersassistente verwijdert deze meestal op de zesde dag na de operatie.

Naar huis

Gemiddeld verblijft u 2 dagen (1 nacht) in het ziekenhuis. Op de dag dat u naar huis gaat, heeft u ’s ochtends een gesprek met de afdelingsarts of uw behandelend arts. In dit gesprek komen onder meer het verloop van de ingreep en de ziekenhuisopname aan de orde. Ook bespreken jullie de verwachte herstelperiode en de controle op de polikliniek. Verder heeft u nog een afsluitend gesprek met een verpleegkundige. In dit gesprek bespreken jullie nog een aantal zaken, zoals de controleafspraak en medicijnen.

Herstel

De duur van het uiteindelijke herstel is bij elke persoon verschillend. De meeste mensen zijn na 4 tot 6 weken redelijk goed hersteld, bij anderen duurt het langer. Na een laparoscopische operatie kan dit zelfs al eerder zijn. Sommige mensen kunnen al na 4 weken hun werk hervatten. Het herstel is verder afhankelijk van de zwaarte van de operatie en uw conditie. 

Als bij de operatie de baarmoederhals verwijderd is, is er in de top van de schede een litteken. Het is voor de genezing beter als er dan niets in de schede komt. Daarom adviseren we de eerste 6 weken na de operatie geen seks te hebben (penetratie) of tampons/een menstruatiecup te gebruiken. Het kan geen kwaad om al eerder seksueel opgewonden te raken of te masturberen.

De eerste tijd na de operatie hebben sommige mensen vaak minder zin in vrijen. Wanneer bij de controle 6 weken na de operatie blijkt dat de wond in de schede goed genezen is, kunt u weer gemeenschap hebben. Vaak zal het de eerste keer wel wat onwennig zijn voor u en een eventuele partner. Uw buik kan in het begin nog gevoelig zijn.

Controle

Ongeveer 6 weken na ontslag uit het ziekenhuis vindt een controlebezoek plaats op de polikliniek.

Thuis

Tijdens en ook na uw ziekenhuisverblijf is het verstandig hulp in het huishouden te vragen van uw omgeving. In uitzonderlijke gevallen heeft u recht op thuiszorg. Dat is afhankelijk van de samenstelling van uw gezin en het aanbod van de thuiszorg. U betaalt hiervoor een landelijk vastgestelde eigen bijdrage. De hoogte ervan is afhankelijk van uw inkomen. De verpleegkundige kan thuiszorg voor u aanvragen. Als u er gebruik van wilt maken is het goed om al voor de operatie te checken of u ervoor in aanmerking komt. Licht huishoudelijk werk kunt u na enkele weken weer hervatten. De inwendige wond is pas na 6 weken genezen. Ook de bevestiging van de ophangbanden heeft tijd nodig om te herstellen. Als u dit herstel forceert door te snel (zwaar) lichamelijk werk uit te voeren, dan vergroot u de kans op een verzakking.

Emoties

Minder vrouwelijk voelen 
Het kan zijn dat u zich na een baarmoederverwijdering minder vrouw voelt, omdat u geen kinderen meer kunt krijgen en niet meer menstrueert. Het is belangrijk deze gevoelens serieus te nemen. Het laten verwijderen van uw baarmoeder kan een rouwproces met zich meebrengen. Erover praten kan opluchten en helpen.

Somberheid
Klachten over depressiviteit komen vooral voor als u zelf weinig inbreng hebt gehad in de besluitvorming rond de operatie. Daarom is het belangrijk dat u zich realiseert dat ú degene bent die beslist over de operatie opereren.

Depressiviteit kan ook ontstaan doordat eerdere traumatische ervaringen (zoals misbruik) weer naar boven komen. De operatie zelf is dan niet zozeer de oorzaak van de depressieve klachten, maar vormt een aanleiding. Als er bij u iets dergelijks speelt, is het belangrijk dit al vóór de operatie met uw huisarts of gynaecoloog te bespreken.

Gevolgen baarmoeder­verwijdering

Verwijdering van de baarmoeder heeft naast vermindering of verdwijning van uw klachten nog andere gevolgen. Welke gevolgen dit zijn, bespreekt uw behandelend arts met u. Hieronder volgen de mogelijkheden.

Na de operatie kan er op korte termijn sprake zijn van een wondinfectie of een bloeding (inwendig of uitwendig). Bij koorts en/of buikpijn vindt dan ook aanvullend onderzoek plaats door de zaalarts of gynaecoloog. Op de langere termijn kunnen er in de buik verklevingen (adhesies) ontstaan. Dit kan voor buikpijn zorgen. Als 1 of beide eierstokken gespaard blijven tijdens de operatie, treden er doorgaans geen grote hormonale veranderingen op. De eierstokken werken na de operatie normaal door.

Overgang

Als u nog 1 eierstok overhoudt, kunt u iets eerder in de overgang komen. Het eitje wordt opgenomen in de buikholte. Als u vóór de operatie de eisprong (ovulatie) altijd voelde, is dat ook daarna zo. Ook als u last heeft van stemmingswisselingen voor een menstruatie, blijft dat na de operatie meestal zo. Als ook de eierstokken verwijderd zijn als u nog menstrueert, dan komt u van het ene op het andere moment in de overgang. Dat heeft gevolgen op korte termijn, zoals: het optreden van opvliegers, hitteaanvallen of het droger worden van de schede. Ook op de langere duur treden gevolgen op; onder meer voor de conditie van de botten en het vaatstelsel. Daarom krijgen deze vrouwen, als ze dat willen, een hormoonaanvulling voorgeschreven tot de leeftijd waarop de gemiddelde vrouw in de overgang komt (51-52 jaar).

Menstruatie

Na de operatie houdt de menstruatie op. Als deze hevig en/of pijnlijk was, wordt deze verandering in het algemeen als een opluchting ervaren. Sommige vrouwen houden alle bijkomende verschijnselen van de menstruatie, behalve het bloedverlies zelf. Als de baarmoedermond verwijderd is, hebben de meeste vrouwen minder last van afscheiding.

Plasproblemen

Na verwijdering van de baarmoeder komen soms plasproblemen voor. U kunt moeite hebben met het ophouden van urine of niet meer spontaan plassen. Deze klachten zijn meestal van voorbijgaande aard. Plasproblemen kunnen ontstaan doordat tijdens de operatie de blaas gedeeltelijk wordt losgemaakt.

Als u vóór de operatie al problemen hebt met het ophouden van de urine, is het van belang dit met uw gynaecoloog te bespreken voordat u wordt geopereerd.

Zwangerschap

U kunt na de operatie niet meer in verwachting raken. Het gebruik van voorbehoedsmiddelen om een zwangerschap tegen te gaan is overbodig na baarmoederoperatie.

Uitstrijkje

Het baarmoederhalsuitstrijkje is niet meer nodig als uw baarmoeder helemaal verwijderd is. Als u een supravaginale baarmoederverwijdering heeft ondergaan, is de baarmoederhals achtergebleven. In dat geval zijn de uitstrijkjes nog wel nodig.

Seksualiteit

Als u zich na de operatie voldoende hersteld voelt, dan is dit na ongeveer 6 weken weer toegestaan. Door verminderde slijmproductie kan de schede na de operatie droger zijn. Als het nodig is, kunt u een glijmiddel gebruiken. Het zaad dat in uw vagina komt loopt er grotendeels ook weer uit, net als voor de operatie. Het komt niet in uw buikholte, want de vaginatop is gesloten. De beleving van de seksualiteit kan na de ingreep veranderen, zowel positief als negatief. Als u voor de operatie bijvoorbeeld last had van langdurig en hevig bloedverlies of pijnlijke menstruaties, verandert de beleving van de seksualiteit in het algemeen in positieve zin. Als de beleving van het orgasme verandert, of als dit helemaal niet meer lukt, betekent dit een negatieve verandering. Dat kan het geval zijn bij die vrouwen, bij wie de baarmoeder door samentrekkingen een belangrijk aandeel levert aan het orgasme. Vrouwen die het klaarkomen met name voelen in de buurt van de clitoris en het buitenste gedeelte van de vagina, hebben hier vrijwel geen last van.

Minder vrouwelijk voelen 

Het kan zijn dat u zich na een baarmoederverwijdering minder vrouw voelt, omdat u geen kinderen meer kunt krijgen en niet meer menstrueert. Het is belangrijk deze gevoelens serieus te nemen. Het laten verwijderen van uw baarmoeder kan een rouwproces met zich meebrengen. Erover praten kan opluchten en helpen.

Somberheid

Klachten over depressiviteit komen vooral voor als u zelf weinig inbreng heeft gehad in de besluitvorming rond de operatie. Daarom is het belangrijk dat u zich realiseert dat ú degene bent die beslist over de operatie.

Depressiviteit kan ook ontstaan doordat eerdere traumatische ervaringen (zoals misbruik) weer naar boven komen. De operatie zelf is dan niet zozeer de oorzaak van de depressieve klachten, maar vormt een aanleiding. Als er bij u iets dergelijks speelt, is het belangrijk dit al vóór de operatie met uw huisarts of gynaecoloog te bespreken.

Veelgestelde vragen

• Moet ik na de operatie een uitstrijkje laten maken?

   Als de baarmoederhals verwijderd is, hoeft u geen uitstrijkjes meer te laten maken. Als de baarmoederhals is blijven zitten, blijft u deelnemen aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker.

• Waar blijven de eicellen?

  Net als voor de operatie komen de eicellen na de eisprong in de buikholte terecht. Ze lossen daar op. U merkt daar niets van en dit heeft geen gevolgen.

• Waar blijft het zaad van een man als u seks heeft gehad zonder condoom?

  Het zaad komt via uw schede weer naar buiten, net als voor de operatie. 

• Wordt de schede minder diep?

  De schede blijft ongeveer dezelfde lengte houden als voor de operatie.

• Hoe zit de schede nu vast na de operatie?

  De schede hangt niet los na de operatie. De zijkanten van de schede zitten vast aan de bekkenwand. Bovendien kunnen de ophangbanden van de baarmoeder aan de top van de schede worden vastgemaakt.

• Kan de wond open springen als ik weer veel ga doen?

  De wond is gehecht die in ongeveer 3 maanden oplossen. Tegen die tijd zijn de weefsels weer vastgegroeid. Door onverwachte bewegingen of door veel inspanning kan de wond niet ineens openbarsten. Als u te veel doet in de eerste 6 weken kan door grote belasting een littekenbreuk ontstaan.

• Wat gebeurt er met de lege ruimte in mijn buik?

  De ruimte die ontstaat door het verwijderen van de baarmoeder, wordt direct opgevuld door de darmen. U heeft dus geen 'gat' in uw buik.