Patiëntenzorg Aandoeningen Subarachnoïdale bloeding (SAB)

Over subarachnoïdale bloeding

Een subarachnoïdale bloeding (SAB) treedt zeer plotseling op, zonder enige vorm van waarschuwing. Deze bloeding heet zo door de locatie in het hoofd: net boven de hersenen onder het spinnenwebvlies (arachnoidea). lees meer

Over subarachnoïdale bloeding

Een subarachnoïdale bloeding (SAB) treedt zeer plotseling op, zonder enige vorm van waarschuwing. Deze bloeding heet zo door de locatie in het hoofd: net boven de hersenen onder het spinnenwebvlies (arachnoidea). Een verwijding van de slagader (aneurysma) of een andere vaatafwijking in deze subarachnoïdale ruimte kan leiden tot een bloeding. Het bloed dat in het spinnenwebvlies rondom de hersenen komt, kan zich verspreiden naar de hersenkamers. Het lekje in het aneurysma stolt waardoor de bloeding stopt.

Hoe herken je een subarachnoïdale bloeding?

  • acute, heftige hoofdpijn (die langer dan een uur aanhoudt)
  • misselijkheid
  • braken
  • gedaald bewustzijn
  • krachtverlies van ledematen
  • stijve nek
Kenmerkend voor een subarachnoïdale bloeding is het acute begin van zeer heftige hoofdpijn op het moment van de bloeding. Soms treedt  bewusteloosheid op. Ook kan er sprake zijn van een veranderd bewustzijn of acute verwardheid. Misselijkheid en overgeven zijn veelvoorkomend na de bloeding. Soms treden er ook epileptische trekkingen in armen en benen op of zijn er verlammingsverschijnselen.

Ongeveer de helft van alle mensen met een bloeding uit een aneurysma in de hersenen overlijdt. Sommige mensen hebben alleen hoofdpijn en nekpijn, andere raken in een coma. De meeste bloedingen uit een hersenaneurysma komen voor bij mensen tussen 40 en 60 jaar. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Zorgpad SAB

Bekijk hier een overzicht van uw opname in het ziekenhuis en behandelopties nadat u een SAB heeft gehad. bekijk het zorgpad

Oorzaken

In de meeste gevallen ontstaat een SAB door een aneurysma in de hersenen. In zeldzame gevallen is er een andere oorzaak of is de oorzaak onbekend. lees meer

Oorzaken

Aneurysma

Door de druk in de slagader kan een aneurysma groter worden en de wand dunner worden. Er kan een scheurtje in komen waardoor er uiteindelijk een hersenbloeding ontstaat. Een bloeding uit een aneurysma vindt meestal plaats tussen de hersenvliezen. Dit noemen we een subarachnoïdale bloeding. Een hersenaneurysma zit meestal op een splitsing van één van de grotere hersenslagaders rondom de Cirkel van Willis. Dit ligt aan de buitenkant van de hersenen voor de hersenstam, in het spinnenwebvlies (de arachnoidea).

Perimesencephale bloeding

Een perimesencephale bloeding is een vorm van een subarachnoïdale bloeding die niet wordt veroorzaakt door een aneurysmabloeding. Bij 10-15% van de subarachnoïdale bloedingen is dit het geval. De oorzaak is een scheurtje in een ader, een afvoerend vat bij de hersenstam. Op de CT-scan kunnen we dan een bloedverdeling zien die past bij deze locatie. Een patiënt met een perimesencephale bloeding heeft geen uitval of verlaagd bewustzijn. Als u dit wel heeft, of de bloedverdeling niet typisch is voor een perimesencephale bloeding, dan doen we na enkele weken nogmaals een onderzoek om een aneurysma of andere vaatafwijking uit te sluiten.
Patiënten met een dergelijke bloeding hebben een normale levensverwachting. De aandoening heeft over het algemeen een gunstiger beloop dan een aneurysmatische bloeding.

Onbekende oorzaak

Bij een klein deel van de patiënten met een subarachnoïdale bloeding zonder trauma kunnen we geen aneurysma als oorzaak van de bloeding vinden. Mogelijke, zeer weinig voorkomende oorzaken, kunnen zijn: een vaatwand scheuring (dissectie), vaatwand ontsteking (vasculitis), een zeldzame bindweefselziekte of een andere vaatafwijking in de hersenen zoals een AVM of durale fistel. Soms blijft de oorzaak onbekend. Er kan dan sprake zijn van iets grotere aderlijke bloeding. We weten uit ervaring dat bij deze patiënten de kans op een nieuwe bloeding zeer klein is.
 

Opname in het ziekenhuis

Het is noodzakelijk dat u na een subarachnoïdale bloeding spoedeisende hulp krijgt en zo snel mogelijk in een ziekenhuis komt waar het aneurysma kan worden behandeld. lees meer

Opname in het ziekenhuis

Het is noodzakelijk dat u na een subarachnoïdale bloeding spoedeisende hulp krijgt en zo snel mogelijk in een ziekenhuis komt waar het aneurysma kan worden behandeld. U kunt aan de aandoening overlijden of er ernstige schade aan overhouden. De kans op een nieuwe bloeding is groot. Nadat we het aneurysma dat heeft gebloed gevonden hebben, proberen we het aneurysma zo snel mogelijk te behandelen. Ook kan de ophoping van het hersenvocht een levensbedreigend probleem zijn. In dat geval krijgt u een drain in de hersenkamer zodat het vocht kan aflopen. De eerste weken na de bloeding kunnen grillig verlopen doordat er regelmatig nog complicaties optreden, zoals doorbloedingsproblemen van de hersenen, metabole ontregeling of infecties.



Behandeling SAB

Er zijn verschillende behandelopties. Uw behandelend arts bespreekt de mogelijkheden met u. lees meer

Behandeling SAB

Een subarachnoïdale bloeding uit een aneurysma wordt in principe op korte termijn behandeld om een nieuwe bloeding uit het aneurysma te voorkomen.
In sommige gevallen is het risico op complicaties van de behandeling groter dan een nieuwe bloeding. Bijvoorbeeld als de oorzaak van de bloeding moeilijk te behandelen is. Het behandelplan en de overwegingen worden door de neurochirurg met uw contactpersoon besproken.

Lees meer over de behandeling van een hersenaneurysma. Niet alle behandeling zijn geschikt voor het acuut behandelen van een aneurysma.



Complicaties

Complicaties na een subarachnoïdale bloeding kunnen erg verschillend zijn en zijn afhankelijk van de grootte en de locatie van de bloeding. We geven uitleg over de meest voorkomende complicaties. lees meer

Complicaties



Ontslag uit het ziekenhuis

In de loop van de opname op de verpleegafdeling neemt de medisch- technische behandeling door de neurochirurg langzaam af. Uw verblijf komt meer in het teken te staan van revalideren. lees meer

Ontslag uit het ziekenhuis

In de loop van de opname op de verpleegafdeling neemt de medisch- technische behandeling door de neurochirurg langzaam af. Uw verblijf komt meer in het teken te staan van revalideren.
Gedurende uw herstel krijgt u advies van uw behandelteam over waar u het beste verder kunt herstellen na de ziekenhuisopname. Dit wordt met u en uw contactpersoon overlegd tijdens het wekelijkse familiegesprek.

Ontslag naar huis

Als het dagelijkse functioneren weer zelfstandig en veilig lukt, dan mag u met ontslag naar huis. Op het afgesproken tijdstip kan uw familie of uw naasten u ophalen. Als u thuis nog therapie nodig heeft, dan wordt u verwezen naar een praktijk voor bijvoorbeeld fysiotherapie of ergotherapie. Als u zorg nodig heeft, vult de verpleegkundige een aanvraag in voor de thuiszorg. Een deskundige van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) zal na overleg met u een advies geven over de zorg die u thuis nodig heeft.
 



Vijf vragen aan Anita Smulders

Anita Smulders is 56 jaar, getrouwd en moeder van 4 zonen, die inmiddels uitwonend zijn. Ze werkt als begeleider in een woongroep voor jongeren met een verstandelijke beperking. Daarnaast is ze mantelzorger voor haar vader en schoonmoeder. Ze houdt van lezen, wandelen, fietsen, tekenen en zingen. lees meer

Vijf vragen aan Anita Smulders

1 Wanneer kwam u erachter dat u een SAB (hersenbloeding) had?

‘Inmiddels 5 jaar geleden kwam ik na een bezoek aan de huisarts, tot mijn grote verbazing terecht op de SEH in Arnhem. Daar werd een SAB geconstateerd door een geknapt aneurysma. Ik werd overgeplaatst naar het Radboudumc voor de behandeling. Ik had sinds 10 dagen erge hoofdpijn, was misselijk en moest braken. Dit was allemaal acuut ontstaan. Daarbij had ik een raar gevoel in mijn armen en benen. Ik zag de ernst van de situatie toen nog niet in. Later realiseerde ik me pas dat ik werkelijk iets ernstigs mankeerde. Sterker nog, dat ik eigenlijk ontzettend geluk heb gehad dat ik het nog kon navertellen.’

2 Hoe verliep uw behandeling?

‘De volgende dag kwam de neurochirurg, dokter de Vries, langs om kennis te maken en uit te leggen wat de verdere stappen zouden zijn. Het aneurysma moest gecoiled worden. De rust die hij uitstraalde en de nuchtere, duidelijke uitleg, maakte dat ik vol vertrouwen de operatie tegemoet ging. Na de operatie verbleef ik een nachtje op de Medium Care en na een periode op de verpleegafdeling kon ik naar huis. Behalve de vermoeidheid voelde ik me goed.’

3 Hoe kijkt u terug op uw herstel?

‘De herstelperiode volgde met vallen en opstaan. De impact van de SAB heb ik erg onderschat. Ik ben het type dat gewend is om de hele dag door met van alles bezig te zijn. Dat ging niet meer. Ik had veel last van vermoeidheid en prikkelgevoeligheid. Het voeren van gesprekken was uitputtend, ik zat te gapen en was soms misselijk. Daarnaast raakte ik gefrustreerd omdat ik niet meer alles kon doen in het tempo dat ik wilde en gewend was. Bij de verpleegkundig specialist Harriëtte Petersen kon ik mijn verhaal kwijt en hoorde ik dat de meeste mensen na een SAB dergelijke klachten hebben. Het was prettig om te horen dat er nog ontwikkeling in mijn belastbaarheid zou zitten en ze gaf me tips waar ik mee verder kon. Nog steeds loop ik af en toe tegen mijn grens aan. Achteraf kan ik meestal wel aangeven waardoor dit komt. In de afgelopen jaren heb ik geleerd dat ik eigenlijk alles kan doen wat ik wil, als ik het maar doseer. Maar dat doseren blijft voor mij het moeilijkste. Ik ben altijd open over wat me is overkomen en de gevolgen hiervan. Dit omdat er zo op het oog niets te zien is van mijn beperking. Door er open over te zijn begrijpen mensen mij en kunnen ze er rekening mee houden. We maken er inmiddels ook regelmatig grappen over. Dat houdt het luchtig.’

4 Hoe zien uw controles in het Radboudumc er nu uit?

‘Momenteel ben ik nog onder controle en krijg ik jaarlijks een MRI scan om te controleren of er ontwikkeling zit in het aneurysma. Ik vind dat geen probleem en vind het ook niet meer spannend. Op eigen verzoek krijg ik de uitslag de laatste jaren telefonisch van Harriëtte. Mocht ik een consult bij dr. De Vries willen, dan is dit ook mogelijk.’

5 Hoe heeft u de zorg in het Radboudumc ervaren?

‘Ik werd 5 jaar geleden meteen al heel goed opgevangen door de verpleegkundige in het Radboudumc. Ze voelde aan wat ik nodig had en was begripvol. Ik voelde mij prettig op de verpleegafdeling. Ik ben dan ook zeer positief over de afdeling Neurochirurgie van het Radboudumc. Zowel artsen, verpleegkundigen, de verpleegkundig specialist als de voedingsassistenten waar ik mee te maken heb gehad, waren allen professioneel, duidelijk, vriendelijk, betrokken en bereikbaar. Ik heb me gesteund gevoeld.’


Leven na een SAB

Na een subarachnoïdale bloeding is er een aantal zaken waar u rekening mee moet houden. lees meer

Leven na een SAB

Mogelijk blijft u voor anderen onzichtbare klachten houden. Veel voorkomende voorbeelden hiervan zijn (mentale) vermoeid, problemen met het verwerken van prikkels, concentratieproblemen, vergeetachtigheid en hoofdpijn. Dit kan een behoorlijke beperking zijn voor het oppakken van uw dagelijks leven.
 



Revalidatie gericht op het verbeteren van klachten en beperkingen

Door hersenletsel kunnen veel verschillende klachten ontstaan, zoals krachtsverlies, geheugenproblemen, moeite met spreken of spasticiteit. Revalidatie is gericht op het verminderen van de klachten en problemen om weer zo goed mogelijk te kunnen functioneren. lees meer

Revalidatie gericht op het verbeteren van klachten en beperkingen

Door hersenletsel kunnen veel verschillende klachten ontstaan, zoals krachtsverlies, geheugenproblemen, moeite met spreken of spasticiteit. Revalidatie is gericht op het verminderen van de klachten en problemen om weer zo goed mogelijk te kunnen functioneren. Afhankelijk van de klachten en hoe iemand daardoor beperkt wordt in zijn dagelijkse bezigheden, worden verschillende therapieën ingezet. Bijvoorbeeld fysiotherapie voor problemen met lopen en ergotherapie als de zelfzorg moeilijk gaat.

Dit kan soms in de eerste lijn, dat wil zeggen bij een therapeut in de buurt. Als er op meer gebieden problemen zijn, is meestal een behandeling door een revalidatieteam onder leiding van een revalidatiearts nodig. U kunt dan opgenomen worden in een revalidatiecentrum of vanuit huis een dagbehandelprogramma in een revalidatiecentrum volgen.

De revalidatiearts kan spasticiteit behandelen met medicijnen of injecties. Spraak- en taalproblemen worden behandeld door een logopedist. Cognitieve- en stemmingsproblemen worden onderzocht en behandeld door een neuropsycholoog. Vaak besteedt het revalidatieteam na een beroerte op jonge leeftijd ook aandacht aan werkhervatting.

Revalidatie in een latere fase

Soms worden problemen door het hersenletsel pas na langere tijd duidelijk. Ook dan kan de huisarts, neuroloog, neurochirurg of verpleegkundig specialist u doorverwijzen voor behandeling door een therapeut in de buurt, behandelprogramma Hersenz of naar een revalidatiearts. Problemen die pas na langere tijd duidelijk worden, bestaan vaak uit gedragsveranderingen en cognitieve problemen, zoals moeite met geheugen, plannen of dubbeltaken en traagheid in het denken. Hier is vaak een specialistische revalidatiebehandeling voor nodig.

Website Young Stroke Toolbox

Deze website is er speciaal voor mensen die op jonge leeftijd (onder de 50) te maken krijgen met een hersenbloeding, herseninfarct of een afwijking van de hersenvaten. Lees hier over oorzaken, behandelingen, gevolgen, het verder leven met deze gevolgen en wie je hiervoor nodig hebt in je regio. ga naar de Young Stroke Toolbox

Weten­schappelijk onderzoek

In Nederland wordt veel onderzoek gedaan naar verschillende onderwerpen rondom SAB en hersenaneurysma’s. De resultaten hiervan worden door specialisten nationaal en internationaal met elkaar gedeeld. lees meer

Weten­schappelijk onderzoek


Meer informatie


Radboudumc Expertise­centrum voor Subarachnoïdale Bloeding

Het Radboudumc Expertisecentrum voor Subarachnoïdale Bloeding (SAB) behandelt patiënten met een SAB, die vaak acuut optreedt.

lees meer

Afdeling Neurochirurgie

De afdeling Neurochirurgie houdt zich bezig met de chirurgische behandeling van aandoeningen aan de hersenen, hersenschedel, schedelbasis, hersenzenuwen, het ruggenmerg, de wervelkolom en het perifere zenuwstelsel.

lees meer

SPAR SAB patiënten­adviesraad

De SPAR (SAB patiëntenadviesraad) bestaat uit patiënten (of naasten) die een hersenbloeding hebben gehad die ontstaat uit een afwijking van een hersenslagader (SAB). De raad geeft vanuit het perspectief van de patiënt advies over wetenschappelijk onderzoek of ontwikkelingen in de zorg. lees meer

SPAR SAB patiënten­adviesraad

Sinds 31 oktober 2018 bestaat de SPAR (SAB patiëntenadviesraad) verbonden aan de afdeling Neurochirurgie. Een SAB is een hersenbloeding die ontstaat uit een afwijking van een hersenslagader. In de meeste gevallen gaat het om een hersenaneurysma. In de SPAR zitten patiënten en naasten die een hersenbloeding of met een niet-gebloede vaatafwijking in de hersenen hebben gehad. De raad geeft vanuit het perspectief van de patiënt advies over vraagstellingen bij wetenschappelijk onderzoek of ontwikkelingen in de zorg.

Oprichting

De SPAR werd opgericht op initiatief van Jeroen Boogaarts (neurochirurg) en Harriette Petersen-Baltussen (verpleegkundig specialist Neurochirurgie) naar aanleiding van de ontwikkeling van het Radboudumc Hart & Vaatcentrum en een aantal gesubsidieerde wetenschappelijke projecten waarbij patiëntenervaringen essentieel zijn.

Bijeenkomsten

De SPAR heeft minimaal 4 keer per jaar een bijeenkomst waarin een onderzoeker of projectleider relevante vraagstellingen aan de groep voorlegt. Ervaringsdeskundige Carla van Drumpt is de voorzitter van de raad.

Vragen

Mocht u vragen hebben of interesse hebben in deelname aan de SPAR, dan kunt u terecht bij Carla van Drumpt.


QRNS

In Nederland bestaat een verplichte landelijke kwaliteitsregistratie waarin alle gevallen van SAB worden geregistreerd. Hierdoor is het mogelijk om de kwaliteit te bewaken en om bij te houden hoe vaak SAB voorkomt en wat de gevolgen en complicaties zijn in Nederland.
  • Medewerkers
  • Intranet