Q-koorts

Gevolgen van Q-koorts op langere termijn

Chronische Q-koorts

1-5% van de patiënten krijgt na een Q-koortsbesmetting chronische Q-koorts. Er is dan sprake van een actieve infectie. Chronische Q-koorts kan ontstaan na een acute Q-koortsinfectie, oftewel een Q-koortsbesmetting die gepaard gaat met ziekteverschijnselen, maar ook na een Q-koortsbesmetting zonder ziekteverschijnselen. Dit laatste noemen we een asymptomatische Q-koortsbesmetting.

Een aantal patiënten heeft een verhoogde kans op chronische Q-koorts:

• patiënten met hartklepgebreken, klep- of vaatprothesen of een aneurysma (verwijd bloedvat);
• patiënten met een gestoorde afweer, bijvoorbeeld door gebruik van immunosuppressiva (geneesmiddel dat de werking van het afweersysteem remt);
• zwangere vrouwen.

We kunnen de diagnose chronische Q-koorts stellen op basis van uw klachten, risicofactoren, laboratorium- en beeldvormend onderzoek. Chronische Q-koorts is een gevaarlijk en ernstig gevolg van Q-koorts. Patiënten kunnen hieraan overlijden. Daarom krijgen patiënten vaak lange tijd (minimaal 18 maanden) een combinatie van antibiotica. Als u door chronische Q-koorts een infectie van de hartklep of een bloedvat hebt, is in sommige gevallen een operatie nodig.

Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS)

Na een acute Q-koortsinfectie heeft ongeveer 20% van de patiënten langdurige klachten van vermoeidheid. Deze vermoeidheid kan langer dan een jaar na de acute infectie duren en kan gepaard gaan met een scala aan andere klachten. Als deze moeheid langer dan zes maanden duurt (in aansluiting op de Q-koortsinfectie) en er geen andere verklaring voor is, noemen we dit het Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS). Bij QVS hebt u geen actieve infectie. In uw bloed kunnen we dit meestal onderscheiden van chronische Q-koorts.

De klachten die voorkomen bij QVS hebben vaak ernstige gevolgen voor de kwaliteit van leven, dagelijkse activiteiten en werk. Antibiotica geeft een grote kans op bijwerkingen en heeft geen effect op de klachten van patiënten. Antibiotica worden dan ook afgeraden. Gebleken is dat cognitieve gedragstherapie (CGT) direct na behandeling leidt tot een duidelijke verbetering en zelfs herstel van vermoeidheid bij een meerderheid van de patiënten. Niet alle QVS-patiënten hebben baat bij CGT. Inmiddels is bekend dat de verbetering na het afronden van CGT na een jaar niet meer aanwezig is. Het is nog onduidelijk of aanvullende behandelingen (zogenaamde boostersessies) deze terugval kunnen voorkomen. Dit is (nog) niet onderzocht. Gegeven de positieve effecten op vermoeidheid op korte termijn bij een deel van de patiënten met QVS en het ontbreken van andere wetenschappelijk onderzochte effectieve behandelingen valt CGT wel te overwegen. Het is van belang om samen met patiënten de mogelijkheden tot behandeling te bespreken, verlichting van klachten te bieden en strategieën te verkennen om met de beperkingen om te gaan. Voor meer informatie over QVS verwijzen wij u naar de landelijke LCI-richtlijn Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS).

Symptomen van acute Q-koorts

Als u besmet raakt met de Q-koortsbacterie, kunt u acute Q-koorts krijgen. Ongeveer 60% van de mensen die geïnfecteerd raakt met de bacterie, heeft echter geen ziekteverschijnselen (asymptomatisch). De overige 40% heeft symptomen die sterk uiteenlopen:

• Het overgrote deel van de patiënten krijgt klachten van een milde, griepachtige ziekte.
• Een klein gedeelte van de patiënten ontwikkelt een longontsteking (pneumonie).
• Een klein percentage van de mensen met acute Q-koorts wordt uiteindelijk opgenomen. Dit zijn met name mensen met een ernstige longontsteking. 
• Q-koorts verdwijnt over het algemeen spontaan zonder behandeling. Antibiotica zorgt ervoor dat u minder lang ziek bent.

Na een acute Q-koortsinfectie kunnen er drie dingen gebeuren:

• U geneest. In uw bloed is te zien dat u Q-koorts hebt gehad.
• U ontwikkelt chronische Q-koorts waar u nog maanden tot jaren later symptomen van kunt krijgen.
• U ontwikkelt langdurige klachten van vermoeidheid in aansluiting op uw Q-koortsinfectie: het Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS).

Q-koorts bij kinderen

In vergelijking met volwassenen hebben kinderen vaak geen ziekteverschijnselen bij een Q-koortsinfectie. Als ze wel symptomen ontwikkelen, zijn deze vaak vergelijkbaar met die van volwassenen: een milde, griepachtige ziekte met koorts. Hoewel het zelden voorkomt, kunnen bij kinderen complicaties optreden: longontsteking (pneumonie), ontsteking van de hartspier (myocarditis) en leverontsteking (hepatitis). Chronische Q-koorts kan voorkomen in zeldzame gevallen bij kinderen met risicofactoren. Het is niet stelselmatig onderzocht of langdurige klachten na Q-koorts bij kinderen voorkomen. Dat betekent niet dat dit ziektebeeld niet kan voorkomen. Belangrijk is om andere onderliggende diagnoses niet te missen.