Groep B streptokokken (GBS) bij zwangerschap

Oorzaken GBS

Hoe kan een kind besmet en geïnfecteerd (en dus ziek) worden?

Kinderen kunnen al in de baarmoeder besmet worden met GBS. Dit kan ook tijdens de bevalling of na de geboorte gebeuren. Een besmetting wil zeggen dat het kind in aanraking komt met de streptokokken. De bacteriën zitten op zijn of haar huid en slijmvliezen. Dat is nog geen infectie. Het kind raakt pas geïnfecteerd (en dus ziek) als de bacteriën het lichaam binnendringen.

Besmetting in de baarmoeder

Een besmetting in de baarmoeder gebeurt meestal na het breken van de vliezen. De streptokokken komen vanuit de vagina in de baarmoeder. Daar komen ze in het vruchtwater terecht. Het kind drinkt vruchtwater en heeft ook vruchtwater in de longen. Zo kan de baby al voor de geboorte worden besmet en ziek worden. Hoe langer de tijd tussen het breken van de vliezen en de bevalling, hoe groter de kans op besmetting. Heel soms raakt een kind in de baarmoeder besmet en geïnfecteerd zonder dat de vliezen gebroken zijn. Temperatuurverhoging bij de moeder en een snelle hartslag van de baby zijn aanwijzingen voor een infectie.

Besmetting tijdens de bevalling

Bij ongeveer de helft van de vrouwen die GBS bij zich dragen, raakt het kind tijdens de bevalling besmet. Daar wordt het kind normaal gesproken niet ziek van. De bacteriën zitten alleen op de huid en de slijmvliezen van de baby. Ongeveer 1 procent van deze baby’s wordt wel ziek, meestal al vrij snel na de geboorte.

Besmetting na de geboorte

Een klein aantal baby’s wordt pas na de eerste levensweek geïnfecteerd. Dit gaat om een derde van alle baby’s die de GBS-ziekte krijgen. We noemen dit een late-onset-infectie: een GBS-ziekte die laat ontstaat. Dit kan tot 3 maanden na de bevalling gebeuren. Sommige baby’s zijn al tijdens de geboorte besmet, maar worden pas later ziek. Het kind kan ook na de geboorte besmet raken, bijvoorbeeld via de handen van een volwassene.
 

GBS-ziekte bij het kind

De meeste baby’s die geïnfecteerd zijn met GBS worden meteen ziek. Op dezelfde dag nog. Het zieke kind ademt vaak zacht kreunend of snel en oppervlakkig. Soms houdt het ademen even op. De kleur van de huid is niet mooi roze, maar grauw, blauw of bleek. Het kind kan slap aanvoelen en suf zijn. Soms reageert de baby erg sterk op prikkels, zoals aanraking. Ook kunnen er stuipen (convulsies) ontstaan. 

Eerste signalen

Het zacht kreunende geluid is een belangrijk eerste waarschuwingssignaal. Ook de snelle ademhaling of een afwijkende kleur kunnen de aandacht trekken. Voedingsproblemen, zoals spugen of niet willen drinken, koorts of juist ondertemperatuur, kunnen ook een teken van de GBS-ziekte zijn.

Ernstig verloop

De ziekte kan ernstig verlopen door ontstekingen, zoals een longontsteking (pneumonie), een bloedinfectie (sepsis) of een hersenvliesontsteking (meningitis). Sommige kinderen krijgen meer ontstekingen tegelijkertijd. Hersenvliesontsteking komt vaker voor bij kinderen die wat later na de geboorte ziek worden. De ziekte kan zich in heel snel tempo ontwikkelen, soms binnen enkele uren. Daarom komt medische hulp soms te laat. Het komt zelfs voor dat de ziekte slecht afloopt, terwijl de behandeling wel snel gestart is. Ongeveer 5 op de 100 kinderen met de GBS-ziekte overlijdt aan de infectie. Dat klinkt veel, maar het is belangrijk te bedenken dat de meeste baby’s helemaal niet ziek worden van de GBS. Van het totale aantal baby’s overlijdt dus 5 op de 100.000. Dat zijn ongeveer 8-9 baby’s per jaar in Nederland. Ongeveer hetzelfde aantal houdt langdurige gevolgen na de GBS ziekte.

Welke baby’s hebben een verhoogde kans om ziek te worden door een besmetting met GBS?

Een GBS-infectie komt nogal eens ‘uit de lucht vallen’. Tijdens de zwangerschap of de bevalling waren er geen aanwijzingen voor een verhoogde kans op deze ziekte. En toch gebeurt het ineens. Soms is wel van tevoren bekend dat de baby een verhoogde kans heeft op de GBS-ziekte. Dat is zo bij de volgende risicofactoren:

• Een vroeggeboorte (zwangerschapsduur minder dan 37 weken).
• Langdurig gebroken vliezen (langer dan 18-24 uur).
• Temperatuurverhoging van de moeder tijdens de bevalling (>38ºC, rectaal).
• Een blaasontsteking door GBS bij de moeder tijdens de zwangerschap.
• Een eerder kind met de GBS-ziekte.