Delirium (acuut optredende verwardheid)

Wat is een delirium?

Een delirium  is een toestand van geestelijke verwardheid. Deze verwardheid wordt meestal veroorzaakt door een lichamelijke ziekte. Dit is niet de enige oorzaak. Mensen op hoge leeftijd kunnen soms al door een overvolle blaas verward raken. Bij mensen die (ernstig) ziek zijn komt een delirium regelmatig voor. Op de Intensive Care maakt één derde van een patiënten een delirium mee. Een delirium is geen onschuldig verschijnsel van een ziekte. Het ontstaat wanneer de hersenen niet alle prikkels meer kunnen samenvoegen tot een logisch en samenhangend beeld. Het is belangrijk om de oorzaak van een delirium te onderzoeken.

Een delirium kan verschillende oorzaken hebben zoals een infectie, ziekte aan het hart of de hersenen. Het kan ook ontstaan na het ondergaan van grote operaties. Vaak ontstaat een delirium door een combinatie van oorzaken. Ook kunnen medicijngebruik, stress, angst, te weinig slaap of plotseling stoppen met alcoholgebruik bijdragen aan het ontstaan van een delirium. Een delirium is een tijdelijke stoornis die soms grote gevolgen kan hebben. Hierbij kan gedacht worden aan toegenomen onrust en kans op vallen, immobiliteit, langere periode van geheugenstoornissen en een langere ziekenhuisopname.

Mensen met een delirium weten meestal zelf niet dat ze verward zijn. Voor de naasten is een delirium vaak verontrustend en aangrijpend om te zien. De verwardheid neemt meestal af als de lichamelijke toestand verbetert. De periode van verwardheid verschilt van enkele uren tot weken. Niet alle patiënten herstellen volledig van het delirium. Zij houden langere tijd restverschijnselen, zoals geheugen- en concentratiestoornissen.

Verschijnselen

Een delirium ontstaat vrij plotseling, vaak binnen enkele uren of dagen. De acute verwardheid uit zich meestal in onrust, zoals steeds aan lakens trekken of plukken, uit bed willen stappen, aan infusen trekken, bewustzijnsverandering, moeite met oriënteren, niet goed kunnen concentreren, vergeetachtigheid en taalstoornissen. Daarnaast kunnen juist traag en stil gedrag een uiting zijn van een delirium. De patiënt reageert dan bijna niet op prikkels uit de omgeving. De patiënt kan de werkelijkheid anders beleven en ziet, hoort en/of voelt dingen die er niet zijn: beestjes, stemmen, andere geluiden of aanrakingen. We noemen dit hallucinaties. Zij worden door de patiënt als echt ervaren. De patiënt kan angstig zijn doordat hij of zij geen controle meer over zichzelf en de omgeving heeft. Hierdoor kan de patiënt zich achterdochtig of agressief gedragen.

De verschillende verschijnselen van een delirium komen niet bij iedereen voor. De verschijnselen kunnen per persoon, in ernst en ook per dag of per uur verschillen. Meestal is de verwardheid ’s nachts en ‘s avonds erger. Overdag kunnen de verschijnselen afnemen of zelfs helemaal verdwijnen. Vaak kan de patiënt zich de volgende dag niet meer herinneren wat hij of zij die nacht heeft beleefd of gedaan. Een delirium kan een vervelende en soms beangstigende ervaring zijn voor zowel de patiënt als de naasten. Het is daarom belangrijk om maatregelen te nemen om een delirium te voorkomen en rekening te houden met het risico op het ontstaan ervan. In ons ziekenhuis screenen wij onze patiënten op symptomen van delirium. Als het nodig is, volgt een behandeling.

Het herstel

Bij herstel van de lichamelijke problemen kan het delirium verminderen en verdwijnen , maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Het kan voorkomen dat de patiënt langer last heeft van concentratie- en geheugenproblemen. Sommige patiënten herinneren zich niets meer van het delirium als ze ervan hersteld zijn. Patiënten die zich dit wel herinneren kunnen angstig zijn voor het ziekenhuis of zich schuldig voelen over hun gedrag tijdens het delirium. Slaapproblemen en somberheid zijn andere mogelijke gevolgen van een delirium. Het is zinvol dit te bespreken met uw (huis)arts of verpleegkundige. Ook is het mogelijk dat een delirium opnieuw ontstaat als de patiënt weer wordt opgenomen of ziek wordt. Meld daarom bij een volgende ziekenhuisopname dat er eerder sprake is geweest van een delirium en bel de huisarts bij verschijnselen van een delirium in de thuissituatie.