EN
DE
Wat is coeliakie?
Coeliakie is een auto-immuun ziekte, waarbij het lichaam overgevoelig is voor gluten. Dit betekent dat iemand met coeliakie gluten niet kan verdragen. Gluten zijn eiwitten in tarwe, haver, rogge, gerst, spelt en kamut. lees meerWat is coeliakie?
Coeliakie is een auto-immuun ziekte, waarbij het lichaam overgevoelig is voor gluten. Dit betekent dat iemand met coeliakie gluten niet kan verdragen. Gluten zijn eiwitten in tarwe, haver, rogge, gerst, spelt en kamut. Voedsel met gluten zorgt voor een ontstekingsreactie in de dunne darm, waardoor het slijmvlies beschadigd raakt. Hierdoor kan de darm zijn werk niet goed meer doen.
1% van de kinderen heeft coeliakie. Bij coeliakie speelt erfelijke aanleg een rol. Gemiddeld heeft 10% van de eerstegraads-familieleden (broertjes en zusjes, moeder of vader) van kinderen met coeliakie de ziekte ook.
Glutenvrij dieet
Een gezonde dunne darm heeft aan de binnenkant een groot aantal darmvlokken. Deze darmvlokken nemen voedingsstoffen op. De darmvlokken van iemand met coeliakie zijn afgevlakt (dit noemen we vlokatrofie). Hierdoor kunnen de darmvlokken de bouwstoffen uit het voedsel niet goed opnemen. Het lichaam heeft deze stoffen nodig om normaal te kunnen functioneren. Kinderen hebben de bouwstoffen bovendien nodig om te groeien. Niet opgenomen voedingsstoffen verlaten het lichaam via de ontlasting. Als gevolg hiervan kunnen klachten ontstaan als diarree, verstopping, groeistoornissen, humeurigheid en vermoeidheid. Ook kunnen tekorten ontstaan van bijvoorbeeld vitamines en ijzer. De enige manier om deze klachten te bestrijden is het volgen van een dieet zonder gluten. Dankzij het glutenvrije dieet kan het dunne darmslijmvlies zich herstellen.
Omdat coeliakie een auto-immuun ziekte is, blijft uw kind het hele leven overgevoelig voor gluten. Telkens als de darmwand met gluten in aanraking komt, ontstaat er een beschadiging. Iemand met coeliakie moet het dieet dan ook het hele leven blijven volgen. Als we coeliakie niet behandelen, is er kans op complicaties zoals ijzertekort, botontkalking, verminderde vruchtbaarheid en het ontstaan van andere auto-immuunziekten zoals suikerziekte en schildklierziekten.
Andere aandoeningen
Bepaalde aandoeningen komen vaker voor samen met coeliakie, zoals dermatitis herpetiformis, lactose intolerantie, suikerziekte en schildklierafwijkingen.
Dermatitis herpetiformis, ook wel de ziekte van Dühring genoemd, is een aandoening die samenhangt met coeliakie. Het uit zich als een chronisch, jeukende huidaandoening. Deze ziekte ontstaat ook door een overgevoeligheid voor gluten. Niet iedereen met coeliakie heeft hier last van en bij kinderen komt het maar zelden voor. Omgekeerd geldt dat bijna iedereen met dermatitis herpetiformis dezelfde afwijkingen aan het darmslijmvlies heeft als bij coeliakie. Naast eventuele medicijnen bestaat de behandeling uit het volgen van een glutenvrij dieet.
Bepaalde aandoeningen komen vaker voor samen met coeliakie. Zo kan het zijn dat uw kind naast gluten ook niet tegen melksuiker (lactose) kan. Dit noemen we ook wel lactose intolerantie. Uw kind moet dan niet alleen een dieet volgen dat geen gluten bevat, maar ook een dieet dat weinig lactose bevat. Dit lactosebeperkt dieet is meestal tijdelijk. Als de darmwand zich heeft hersteld, kan uw kind stoppen met het lactosebeperkte dieet.
Bij mensen met coeliakie komt vaker diabetes (suikerziekte) voor dan bij de rest van de bevolking. Ook bepaalde schildklierafwijkingen (een te langzame of snelle werking van de schildklier) komen meer bij coeliakiepatiënten voor. Daarnaast komt het vaker voor bij mensen met het syndroom van Down.
De oorzaak van coeliakie
De oorzaak van coeliakie bleef lange tijd een raadsel. De Nederlandse kinderarts Karel Dicke ontdekte in de jaren 40 dat gluteninname het probleem was voor mensen met coeliakie. Gluten bestaan uit glutenine en gliadine. Waarom de inname van gliadine bij sommige mensen coeliakie veroorzaakt, is nog niet precies bekend. Wel is duidelijk dat erfelijkheid een grote rol speelt. Waarschijnlijk ontstaat coeliakie door een combinatie van genetische (erfelijke) en omgevingsfactoren.
De klachten Wat merkt uw kind?
Coeliakie kan zich op elke leeftijd openbaren, maar ontstaat vaak al op jonge leeftijd als uw kind voeding met gluten krijgt. Kinderen met de klassieke vorm van coeliakie hebben vóór de leeftijd van 2 jaar last van diarree, slechte groei, platte billen en een bolle buik. Op oudere leeftijd zijn de klachten vaak anders. lees meerOnderzoeken
De eerste stap is bloedonderzoek. Afhankelijk van de uitslag kan het nodig zijn stukjes weefsel van de dunne darm weg te nemen (biopten). lees meerOnderzoeken
Diagnose
De eerste stap om de diagnose te stellen is bloedonderzoek. In het bloed kunnen coeliakie-specifieke antistoffen worden aangetoond die de diagnose waarschijnlijk maken.
Afhankelijk van de bloedtest kan het nodig zijn stukjes weefsel van de dunne darm weg te nemen (biopten) om de diagnose definitief vast te stellen. Dit doen we met een dunne, flexibele buis, een zogenaamde endoscoop. Deze brengen we via de mond, slokdarm en maag de dunne darm in. De stukjes weefsel worden microscopisch onderzocht: als de darmvlokken ontbreken of ernstig beschadigd zijn, is het vermoeden op coeliakie bevestigd. In het Radboudumc worden alle dunne darm biopten bij kinderen onder narcose verricht: uw kind slaapt en merkt niets van de ingreep.
Als de coeliakie-specifieke antistoffen heel hoog zijn in het bloed (uw arts weet hoe hoog), zijn biopten van de dunne darm niet nodig. In dit geval kan de ziekte door middel van een tweede bloedonderzoek bevestigd worden.
Uw behandelend arts zal met u bespreken welke onderzoeken nodig zijn. Hierbij is het belangrijk dat pas na de definitieve diagnose gestart wordt met het glutenvrije dieet. Doet u dit eerder, dan beïnvloedt het de uitslagen van de onderzoeken, waardoor de diagnose lastig wordt.
Begeleiding van uw kind
Als uw kind coeliakie heeft, verwijzen we uw kind naar een kinderdiëtiste. Breng ook leidsters en leerkrachten van de crèche, peuterspeelzaal of school op de hoogte dat uw kind coeliakie heeft. lees meerBegeleiding van uw kind
Als uw kind coeliakie heeft, is het belangrijk uw kind zo goed mogelijk te begeleiden bij het dieet en bij het leren leven met coeliakie. Bij de diagnose verwijzen we uw kind naar een kinderdiëtiste, met ervaring in de begeleiding van coeliakie. Daarnaast kan de patiëntenvereniging u bij veel praktische zaken helpen (Nederlandse Coeliakie Vereniging, www.glutenvrij.nl).
Kinderen met coeliakie leren al jong dat het eten van bepaalde voedingsmiddelen nare gevolgen kan hebben. Breng leidsters en leerkrachten van de crèche, peuterspeelzaal of school op de hoogte als uw kind coeliakie heeft. Het is verstandig om deze personen een lijst te geven met producten die uw kind wel en niet mag hebben. Het is ook handig ervoor te zorgen dat uw kind op school een eigen trommeltje voor traktaties heeft. Zo heeft uw kind altijd een goed alternatief als hij of zij iets niet mag hebben. Vooral in de puberteit kan het volgen van het dieet lastig zijn. Tieners die al van jongs af aan coeliakie hebben, blijken het dieet niet altijd meer goed te volgen. Gesprekken tussen uw kind en de arts de (NCV-) diëtist of een kinderpsycholoog kunnen daarbij helpen.
