Buitenbaar­moederlijke zwangerschap extra uteriene graviditeit (EUG)

Onderzoek

Echo

Het aantonen van een zwangerschap gebeurt met een zwangerschapstest in de urine. Wanneer je klachten hebt en de zwangerschapstest positief is, verwijst de arts je door naar een gynaecoloog of echoscopist. Die doet een inwendige, vaginale echo. Met deze echo kan de gynaecoloog zien of de zwangerschap zich in de baarmoeder bevindt.

Bloedonderzoek

Ziet de gynaecoloog geen duidelijke zwangerschap of alleen wat vocht in de buik? Dan wordt in het bloed de waarde bepaald van het zwangerschapshormoon (hCG). Is de waarde van hCG hoog? Dan is de kans op de buitenbaarmoederlijke zwangerschap groot. Is deze waarde laag en heb je weinig klachten? Dan kun je afwachten. Er is dan wel een kans dat je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt.

Controle

Je krijgt dan nog een controle op de polikliniek waarbij we het bloedonderzoek en/of de vaginale echo herhalen. Wanneer de waarde van hCG in het bloed daalt, kan het zijn dat de buitenbaarmoederlijke zwangerschap vanzelf oplost. Het zwangerschapshormoon wordt gecontroleerd tot het niet meer aantoonbaar is. Wanneer hCG dezelfde waarde houdt of stijgt, terwijl met de echo nog steeds geen zwangerschap in de baarmoeder zichtbaar is, dan is de kans dat je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt groot.

Behandeling Wat kunnen we doen?

Een zwangerschap buiten de baarmoeder kun je niet voldragen. De vrucht kunnen we niet in de baarmoeder plaatsen. In Nederland opereren we je meestal als je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt. Of je krijgt medicijnen.

Operatie

Een operatieve behandeling vindt plaats door middel van een kijkoperatie (laparoscopie) of via een snee in de buik (laparotomie). Of een kijkoperatie mogelijk is, is afhankelijk van de ernst van je klachten en of er bloed, verklevingen of andere afwijkingen in de buik bestaan. Bij de operatie verwijdert de gynaecoloog de buitenbaarmoederlijke zwangerschap door een sneetje te maken in de eileider of door de gehele eileider met de buitenbaarmoederlijke zwangerschap te verwijderen. In de meeste gevallen lijkt het beter te zijn om de hele eileider te verwijderen.

Medicijnen

Als de waarde van hCG in het bloed laag is, kan je soms behandeld worden door één of meerdere injecties in de spier met methotrexaat, een celdodend middel. Hierbij is geen gevaar voor de vruchtbaarheid of voor eventuele volgende zwangerschappen. Deze behandeling gebeurt meestal poliklinisch. Soms word je opgenomen in het ziekenhuis.Een week na de kuur wordt de waarde van hCG opnieuw bepaald. Na de behandeling kan je bloed of weefsel verliezen via de vagina.

Zowel bij de operatie als bij de behandeling met medicijnen geldt: als je een rhesusnegatieve bloedgroep hebt, geeft de arts meestal anti-D om te voorkomen dat je antistoffen aanmaakt.

Complicaties en bijwerkingen

Operatieve behandeling
De belangrijkste complicatie bij de eileidersparende operatie is het achterblijven van zwangerschapsweefsel in de eileider of elders in de buik. De kans hierop is ongeveer 5 tot 20 procent. Na een eileidersparende operatie controleren we daarom hCG. Als de waarde van het hormoon onvoldoende gedaald of zelfs gestegen is, blijkt daaruit dat nog niet alles van de buitenbaarmoederlijke zwangerschap verwijderd is. In dat geval volgt doorgaans een aanvullende behandeling met methotrexaat of wordt alsnog de eileider verwijderd.

Behandeling met methotrexaat
Bijwerkingen van methotrexaat kunnen bestaan uit een geïrriteerde mond (aften) en ogen (roodheid, tranen) en maag- en darmklachten. Deze klachten zijn tijdelijk en duren gemiddeld een week. Goed tandenpoetsen, het vermijden van alcohol en direct zonlicht, en veel drinken brengen verlichting. Je mag geen aspirine en pijnstillers zoals NSAID's (o.a. ibuprofen, voltaren), antibiotica en vitaminepreparaten met foliumzuur gebruiken. De pijnstiller paracetamol mag wel. Het is mogelijk dat de behandeling niet goed aanslaat en dat een tweede kuur methotrexaat nodig is, omdat de waarde van hCG onvoldoende daalt. Ook is er een kleine kans dat de eileider scheurt, zodat er alsnog een operatie nodig is.

Emotioneel

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is lichamelijk en psychisch meestal een zware belasting. Niet alleen is er een zwangerschap verloren gegaan, maar misschien wordt het ook wel moeilijker om opnieuw zwanger te raken. Bij de methotrexaat behandeling en de eileidersparende operatie volgt soms een langere periode van onzekerheid, omdat de waarde van het hCG hormoon langzaam daalt. Lotgenoten, waaronder de Stichting Freya - de patiëntenvereniging voor vruchtbaarheidsproblematiek - kunnen je eventueel steunen.

Een nieuwe zwangerschap

Als je opnieuw zwanger wilt worden, adviseert de arts meestal om minstens één menstruatie af te wachten. Heb je methotrexaat gekregen? Dan is het beter om de eerste 3 maanden niet zwanger te worden. Wanneer je bij een nieuwe zwangerschap ongeveer 2 weken over tijd bent, kan er een vroege vaginale echo worden gemaakt. We kijken dan waar het vruchtje zit. Het risico dat de innesteling weer buiten de baarmoeder is, is ongeveer 15 tot 20% hoger.

Wanneer er een eileider is verwijderd en de andere eileider beschadigd lijkt te zijn, is de kans op een spontane zwangerschap klein. Dan kan de arts u eventueel IVF adviseren. Houd er rekening mee dat ook bij IVF een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan ontstaan.