EN
DE
Wat is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?
Je hebt een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, ook wel een extra uteriene graviditeit (EUG) genoemd. Dit is een zwangerschap buiten de baarmoederholte. Een dergelijke zwangerschap bevindt zich meestal in de eileider lees meerWat is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?
Bij de eisprong komt uit de eierstok een eicel vrij die wordt opgevangen door het uiteinde van de eileider. Deze eicel kan bevrucht worden door een zaadcel. De bevruchte eicel komt na ongeveer 4 tot 5 dagen in de baarmoederholte en nestelt zich daar. Wanneer de innesteling buiten de baarmoederholte plaatsvindt, ontstaat een buiten (= extra) baarmoederlijke (= uteriene) zwangerschap (= graviditeit), afgekort EUG. Dit gebeurt in minder dan 1 op de 100 zwangerschappen. De meeste EUG’s ontstaan in de eileider (tuba): men spreekt dan van een tubaire EUG. Een klein percentage nestelt zich elders. In zeer zeldzame gevallen is er sprake van een tweelingzwangerschap waarbij een vrucht zich heeft ingenesteld in de baarmoeder en één daarbuiten.
Oorzaak
Een van de belangrijkste oorzaken van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is beschadiging van de eileider(s) door:
- een ontsteking aan de eileider, bijvoorbeeld door chlamydia of gonorroe
- een eerdere buitenbaarmoederlijke zwangerschap
- een eerdere operatie aan de eileider
Andere oorzaken
Na langdurige onvruchtbaarheid, een IVF-behandeling en bij DES-dochters is de kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap groter. Dit kan ook het geval zijn bij verklevingen in de buikholte ten gevolge van een eerdere buikoperatie, met name na een blindedarmontsteking (appendicitis) en bij endometriose. Vrouwen die zwanger zijn geworden nadat zij gesteriliseerd zijn of terwijl zij een spiraal hebben, hebben een grotere kans dat deze zwangerschap een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is.
Symptomen
In het begin is het mogelijk dat je geen klachten ervaart. Later kan je vaginaal bloedverlies en/of pijn aan één kant of onderin de buik krijgen. Deze klachten kunnen voelen als een abnormale of late menstruatie of doen denken aan een miskraam. Klachten bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap treden meestal op tussen de vijfde en de twaalfde week van de zwangerschap. Wanneer de klachten beginnen, hangt onder andere af van de plaats waar de bevruchte eicel zich innestelt.
Scheuring van de eileider
Een ernstige situatie ontstaat als de eileider scheurt. Vaak ontstaat dan plotseling hevige buikpijn met schouderpijn en loze aandrang, het gevoel dat er ontlasting is terwijl er niets komt. Dit komt door het bloed in de buikholte. Ook kunnen hierbij verschijnselen van shock ontstaan: misselijkheid, braken, snelle pols, zweten en flauwvallen.
Onderzoek
Echo
Het aantonen van een zwangerschap gebeurt met een zwangerschapstest in de urine. Wanneer je klachten hebt en de zwangerschapstest positief is, verwijst de arts je door naar een gynaecoloog of echoscopist. Die doet een inwendige, vaginale echo. Met deze echo kan de gynaecoloog zien of de zwangerschap zich in de baarmoeder bevindt.
Bloedonderzoek
Ziet de gynaecoloog geen duidelijke zwangerschap of alleen wat vocht in de buik? Dan wordt in het bloed de waarde bepaald van het zwangerschapshormoon (hCG). Is de waarde van hCG hoog? Dan is de kans op de buitenbaarmoederlijke zwangerschap groot. Is deze waarde laag en heb je weinig klachten? Dan kun je afwachten. Er is dan wel een kans dat je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt.
Controle
Je krijgt dan nog een controle op de polikliniek waarbij we het bloedonderzoek en/of de vaginale echo herhalen. Wanneer de waarde van hCG in het bloed daalt, kan het zijn dat de buitenbaarmoederlijke zwangerschap vanzelf oplost. Het zwangerschapshormoon wordt gecontroleerd tot het niet meer aantoonbaar is. Wanneer hCG dezelfde waarde houdt of stijgt, terwijl met de echo nog steeds geen zwangerschap in de baarmoeder zichtbaar is, dan is de kans dat je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt groot.
Behandeling Wat kunnen we doen?
Een zwangerschap buiten de baarmoeder kun je niet voldragen. Meestal word je geopereerd of krijg je medicijnen. lees meerBehandeling Wat kunnen we doen?
Een zwangerschap buiten de baarmoeder kun je niet voldragen. De vrucht kunnen we niet in de baarmoeder plaatsen. In Nederland opereren we je meestal als je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt. Of je krijgt medicijnen.
Operatie
Een operatieve behandeling vindt plaats door middel van een kijkoperatie (laparoscopie) of via een snee in de buik (laparotomie). Of een kijkoperatie mogelijk is, is afhankelijk van de ernst van je klachten en of er bloed, verklevingen of andere afwijkingen in de buik bestaan. Bij de operatie verwijdert de gynaecoloog de buitenbaarmoederlijke zwangerschap door een sneetje te maken in de eileider of door de gehele eileider met de buitenbaarmoederlijke zwangerschap te verwijderen. In de meeste gevallen lijkt het beter te zijn om de hele eileider te verwijderen.
Medicijnen
Als de waarde van hCG in het bloed laag is, kan je soms behandeld worden door één of meerdere injecties in de spier met methotrexaat, een celdodend middel. Hierbij is geen gevaar voor de vruchtbaarheid of voor eventuele volgende zwangerschappen. Deze behandeling gebeurt meestal poliklinisch. Soms word je opgenomen in het ziekenhuis.Een week na de kuur wordt de waarde van hCG opnieuw bepaald. Na de behandeling kan je bloed of weefsel verliezen via de vagina.
Zowel bij de operatie als bij de behandeling met medicijnen geldt: als je een rhesusnegatieve bloedgroep hebt, geeft de arts meestal anti-D om te voorkomen dat je antistoffen aanmaakt.
Complicaties en bijwerkingen
Operatieve behandeling
De belangrijkste complicatie bij de eileidersparende operatie is het achterblijven van zwangerschapsweefsel in de eileider of elders in de buik. De kans hierop is ongeveer 5 tot 20 procent. Na een eileidersparende operatie controleren we daarom hCG. Als de waarde van het hormoon onvoldoende gedaald of zelfs gestegen is, blijkt daaruit dat nog niet alles van de buitenbaarmoederlijke zwangerschap verwijderd is. In dat geval volgt doorgaans een aanvullende behandeling met methotrexaat of wordt alsnog de eileider verwijderd.
Behandeling met methotrexaat
Bijwerkingen van methotrexaat kunnen bestaan uit een geïrriteerde mond (aften) en ogen (roodheid, tranen) en maag- en darmklachten. Deze klachten zijn tijdelijk en duren gemiddeld een week. Goed tandenpoetsen, het vermijden van alcohol en direct zonlicht, en veel drinken brengen verlichting. Je mag geen aspirine en pijnstillers zoals NSAID's (o.a. ibuprofen, voltaren), antibiotica en vitaminepreparaten met foliumzuur gebruiken. De pijnstiller paracetamol mag wel. Het is mogelijk dat de behandeling niet goed aanslaat en dat een tweede kuur methotrexaat nodig is, omdat de waarde van hCG onvoldoende daalt. Ook is er een kleine kans dat de eileider scheurt, zodat er alsnog een operatie nodig is.
Emotioneel
Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is lichamelijk en psychisch meestal een zware belasting. Niet alleen is er een zwangerschap verloren gegaan, maar misschien wordt het ook wel moeilijker om opnieuw zwanger te raken. Bij de methotrexaat behandeling en de eileidersparende operatie volgt soms een langere periode van onzekerheid, omdat de waarde van het hCG hormoon langzaam daalt. Lotgenoten, waaronder de Stichting Freya - de patiëntenvereniging voor vruchtbaarheidsproblematiek - kunnen je eventueel steunen.
