Duurzame bedrijfsvoering

Onze CO2 footprint

We hebben als ambitie om in 2030 CO₂ neutraal te zijn. Elk jaar berekenen we de CO₂ uitstoot om te beoordelen waar we nu staan.

Hieronder ziet u per categorie de uitstoot in 2019. De uitstoot door woon-werkverkeer is gelijk aan die van 2018, in afwachting op een nieuwe vervoersenquête.

• 2019: 54.284 ton C02 (daling van 5,3%)
• 2018: 57.340 ton CO2 (daling 3,5%)
• 2017: 59.450 ton CO2 (daling van 2,5%)
• 2016: 61.080 ton CO2

De gerealiseerde daling in 2019 is met name te danken aan de energiebesparende maatregelen die we hebben genomen. Ons doel voor 2020 is: 2% reductie van de CO2-footprint ten opzichte van 2019.

Circulaire bedrijfsvoering

We streven naar een circulaire bedrijfsvoering in 2030. We hanteren het 10R-model van circulariteit hierbij als inspiratiebron.

In 2019 is de totale hoeveelheid afval ruim 4% gedaald ten opzichte van 2018. In totaal wordt 18% van dit afval gerecycled. De rest wordt verbrand met terugwinning van energie.

Afval

We vinden het belangrijk dat ons afval verantwoord wordt verwerkt en we ambiëren om ons afval zoveel mogelijk te reduceren. Daarom houden we onze afvalstromen nauwlettend in de gaten en formuleren we doelstellingen om de hoeveelheid afval per afvalstroom te reduceren.
Afvalpreventie wordt ingevuld door bijvoorbeeld duurzaam in te kopen.

Radboud Kringloop

De Radboud Kringloopwinkel geeft overtollig (kantoor)meubilair een tweede leven. Het betreft meubilair dat niet meer intern kan worden gebruikt. Het is een initiatief van Radboudumc en Radboud Universiteit.
Meer weten: Kringloopwinkel

Afval scheiden

Wil je meer weten over onze afvalscheiding? Zie de Afvalstoffenregeling van het Radboudumc.

Onze afvalcijfers

De ontwikkeling van de belangrijkste afvalstromen zijn weergegeven in onderstaand figuur (bron: Jaarverslag Radboudumc 2019).

Duurzame bouw

Duurzaamheid is één van de uitgangspunten in onze bouwplannen. Het ontwerp van ons nieuwe hoofdgebouw voldoet bijvoorbeeld aan de hoogste duurzaamheidseisen met het BREEAM excellent keurmerk. 

Het BREEAM-keurmerk

Het Radboudumc realiseert toekomstbestendige huisvesting: compactere gebouwen waarin we door een intensivering van ruimtegebruik en flexibeler inzet van voorzieningen, een andere duurzame manier van werken faciliteren. Bij de bouw en renovatie van onze gebouwen is er nadrukkelijk ook aandacht voor duurzaam bouwen. Een duurzaam gebouw is meer dan een energiezuinig gebouw. Er wordt bijvoorbeeld ook gekeken naar de levensduur van het gebouw, energiebesparende technologieën en de inheemse beplanting in de omgeving van het gebouw. In onze bouwplannen zijn gevels, vloeren en daken extra geïsoleerd om een zo laag mogelijk energiegebruik te realiseren. Ook worden zonnecellen geplaatst om duurzame energie op te wekken. Tegelijkertijd is het ontwerp ontwikkeld met het doel om zo veel mogelijk daglicht naar binnen te halen. Ook is het gebouw voorzien van groene patio’s en daktuinen. Voor alle gebouwen, ook degene die worden gerenoveerd, streven we naar BREEAM certificering.   

Kwalificatie excellent behaald

BREEAM waardeert de mate van duurzaamheid van gebouwen en gebieden in 5 klassen en is onafhankelijk. Voor het ontwerp van het A-gebouw hebben we in februari 2018 de kwalificatie Excellent behaald. Hiermee is het Radboudumc het eerste universitair medisch centrum in Nederland dat dit certificaat ontvangt. Bekijk de innovatieve en milieuvriendelijke uitgangspunten van gebouw A.
 

Meer weten over onze bouwplannen kijk dan hier. 

Energie

Het Radboudumc heeft als ambitie om uiterlijk 2030 energieneutraal te zijn. Wanneer we dit precies bereiken is afhankelijk van het renovatieprogramma van bestaande gebouwen en een aantal technische mogelijkheden. 

Energieneutraal betekent dat alle benodigde elektriciteit, warmte en koeling opgewekt wordt uit duurzame energiebronnen. Wij hebben niet de ruimte om alle duurzame energie op te wekken op onze campus. Daarom hebben we samen met de Radboud Universiteit in 2018 een tienjarig contract afgesloten met energieleverancier Eneco.

Deze overeenkomst voorziet in een groeipad waarmee de elektriciteitsbehoefte van 110.000 MWh voor de hele campus in de periode tussen 2022 en 2024 geleidelijk volledig verduurzaamd wordt. De groene stroom wordt geproduceerd door nieuwe duurzame energiebronnen, zoals wind- en zonneparken, die Eneco vanaf 2018 in Nederland ontwikkelt. 

Zonnepanelen

Het Radboudumc heeft 1200 zonnecelpanelen op de daken liggen. Deze panelen leveren jaarlijks samen 300.000 kWh aan elektriciteit, ofwel het elektriciteitsverbruik van 85 huishoudens. Dat is nog geen 1% van het totale elektriciteitsverbruik van het Radboudumc, maar alle beetjes helpen!

Warmte-koude opslag

Ons ondergronds warmte-koude opslagsysteem slaat het overschot aan koude in de winter op in een watervoerende laag in de bodem. Met dit koude water kunnen gebouwen in de zomer weer gekoeld worden. In de winter wordt het ‘zomerwarme’ water gebruikt voor de verwarming. De bodem fungeert hierbij als een soort thermosfles: er verdwijnt geen water uit de bodem, het wordt alleen verplaatst. Dit levert een forse reductie op de CO2-uitstoot en energiebesparing op, namelijk wel 30-40% van de primaire energie voor verwarming en koeling. Bovendien hoeven er geen milieuonvriendelijke koelmiddelen te worden gebruikt. Zie ook onderstaand filmpje voor meer uitleg.

Onze energiecijfers

In onderstaande grafieken is ons gas- en elektriciteitsverbruik van afgelopen jaren te zien.

Groene campus

Het Radboudumc zet zich samen met de Radboud Universiteit in op het vergroenen van de campus Uit diverse onderzoeken blijkt dat een groene omgeving goed is voor de gezondheid. Tevens is het goed tegen de hitte en zorgt het voor wateropname bij stevige hoosbuien.  
Zo zijn er al diverse  maatregelen zijn reeds genomen. Zo zorgen wij er bijvoorbeeld voor dat het regenwater terugstroomt in de grond. Dit gebeurt via zogenaamde ’wadi’s  (infiltratiebedden) en middels ondergrondse kratten en speciale infiltratierioleringen. Nagenoeg alle gebouwen en parkeerplaatsen op de campus zijn aangesloten op dit systeem. Op deze wijze worden waterzuiveringsinstallaties minder belast en stroomt het opgevangen hemelwater sneller naar het grondwater.
Andere voorbeelden zijn de diverse ingezaaide bloemenmengsels, het plaatsen van meerdere insectenhotels en vleermuiskasten. Ooklaten we steeds vaker dood hout liggen in onze bosachtige omgevingen. En natuurlijk de bijenkasten op ons eigen terrein.  

In 2019 hebben Radboudumc en Radboud Universiteit actief geparticipeerd in Operatie Steenbreek “Stenen eruit, groen erin?”

Medicijnen uit afvalwater

Het Radboudumc zet zich actief in voor afvalwater waar minder medicijnen in zitten. We hanteren hierbij een driesporenbeleid, de zogenoemde ‘trias pharmaceutica’.
 
Het eerste spoor gaat uit naar het ‘voorkomen’ dat medicijnen in het afvalwater terecht komen. Het voorschrijfbeleid speelt hierbij een belangrijke rol. Het terugdringen van polyfarmacie, de situatie, waarin patiënten meer dan vijf medicijnen per dag slikken, is een voorbeeld. Afbouw van medicatie kan bijdragen aan meer kwaliteit van leven en duurzamere zorg.
Een ander voorbeeld is het gebruik van water in plaats van jodiumhoudend contrastmiddel in bepaalde CT abdomen onderzoeken. Uit onderzoek blijkt dat water net zo goed of zelfs beter werkt dan contrastmiddel.
 
Het tweede spoor is het voorschrijven van minder milieubelastende medicijnen. RIVM doet hier onderzoek naar. We volgende deze onderzoeken op de voet.
 
Het derde spoor is het zuiveren van het afvalwater. Het is immers niet te voorkomen dat medicijnresten in ons afvalwater terecht komen. In 2020 worden de resultaten bekend van een vierjarig onderzoek naar de mogelijkheden om medicijnen uit het afvalwater af te breken met behulp van plasma geactiveerd water.
 
We zoeken actief de samenwerking op met partners uit de geneesmiddelenketen, zoals het ministerie van I&W.

Vervoer

De vervoersbewegingen van en naar het Radboudumc veroorzaken ongeveer een kwart van onze CO2 footprint. Mede om deze reden is er veel aandacht voor duurzamere vervoerswijzen. We stimuleren de fiets en het openbaar vervoer en demotiveren het autogebruik. Diverse maatregelen zijn genomen en zullen nog genomen worden.

We werken hierbij ook samen met partners, bijvoorbeeld in het samenwerkingsverband Duurzaam bereikbaar Heijendaal.

Meer informatie

• Leenfiets
• Fietsplan
• Fietsenmaker
• Fietsenstalling
• Duurzaam bereikbaar Heyendaal
• Radboud International Travel Challenge (medewerkers)

Beleid (zakelijke) vliegreizen

In 2020 hebben het College van Bestuur van de Radboud Universiteit en de Raad van Bestuur van het Radboudumc het gezamenlijke duurzaam vliegbeleid vastgesteld. Onderstaand de aanleiding en een korte introductie en een samenvatting van het beleid:

Aanleiding

Duurzaamheid is sterk verankerd in de nieuwe strategie a significant impact van de Radboud Universiteit: ‘We dragen bij aan een gezonde, vrije wereld met gelijke kansen voor iedereen’. Hetzelfde geldt voor het Radboudumc. Duurzaamheid is één van de zes strategische speerpunten. Samen hebben de organisaties hun duurzame ambitie uitgewerkt in het Duurzaamheidsbeleid. Een van de vier ambities luidt: ‘Wij gaan voor klimaatneutraal’.

Vliegreizen dragen in belangrijke mate bij aan het broeikaseffect. De hoeveelheden CO2-emissies en andere schadelijke stoffen die veroorzaakt worden door vliegen zijn namelijk erg groot. Zo zorgt een retourvlucht naar New York bijvoorbeeld voor 2,6 ton CO2-uitstoot per persoon. Dit staat gelijk aan een derde van de gemiddelde jaarlijkse uitstoot van een Europeaan en meer dan één keer de uitstoot die een individueel persoon zou mogen hebben, ervanuit gaande dat we onder de twee graden opwarming van de aarde uit het Klimaatakkoord Parijs willen blijven. Een vliegreis belast het milieu maar liefst zeven tot elf keer zoveel als dezelfde reis per trein. Het verschil is het grootst op een korte reisafstand (minder dan 750 kilometer). Verder draagt een vliegreis twee tot vier keer zoveel bij aan het broeikaseffect als dezelfde reis per auto. Ook hier is het verschil het grootst op de korte afstand.

In de tweede plaats klinkt in de wereld om ons heen, alsmede binnen beide organisaties, de roep om minder te vliegen steeds luider. Er is sprake van een groeiend bewustzijn over de schadelijke gevolgen van vliegreizen, geïllustreerd door nieuwe termen als ‘vliegschaamte’, recent is de zogenaamde vliegtaks aangenomen in de Tweede Kamer en de mogelijkheden om op afstand met elkaar in contact te zijn met behulp van audiovisuele middelen nemen toe. Uit het onderzoek ‘De toekomst van internationale zakenreizen’ (2019) dat in opdracht van het Radboud Green Office is uitgevoerd door studenten van de HAN blijkt dat op dit moment bijna de helft van de medewerkers van de Radboud Universiteit en het Radboudumc zich niet gestimuleerd voelt om duurzaam te reizen. Terwijl ruim 80% van de medewerkers vindt dat de organisaties meer maatregelen moeten treffen om de ecologische voetafdruk van internationale zakenreizen te verkleinen.

Maatregelen periode 2020 – 2022

Het terugdringen van zakelijke vliegreizen verlangt in de eerste plaats van eenieder bewustwording over de schadelijke effecten van vliegen, kennis van de alternatieven en daarmee een verandering van gedrag en gewoontes. Het voornaamste doel van dit beleid is dan ook dat iemand zelf een goede afweging kan maken ten aanzien van zijn of haar dienstreis. Dit beleid heeft dan ook niet tot doel dat het ervaren wordt als een ‘moeten’, het waarom staat centraal. Dit dient ondersteund te worden door organisatorische veranderingen, eventuele investeringen en aanvullend onderzoek. Er wordt gestart met de volgende activiteiten om dit doel te bereiken:

• Opstellen en uitvoeren van een communicatieplan om bij medewerkers te werken aan bewustwording van de impact van vliegen en het vergroten van kennis om deze impact te verkleinen. Ambassadeurs en best practices die laten zien dat het anders kan, krijgen hierin een plek. Het principe van Avoid, Book an alternative, Compensate (ABC) wordt hierbij als uitgangspunt gehanteerd.
• Het centraal organiseren van het boeken van internationale reizen. Door de reis te boeken via een reisagent wordt men ontzorgd en ontstaat er tevens beter zicht op reisdata. Via deze reisagent wordt de CO2-uitstoot van gemaakte reizen gecompenseerd. De manier waarop wordt gecompenseerd en welke kosten hiermee gemoeid zijn, wordt nader uitgewerkt.
• Niet meer vliegen naar steden die binnen zeven uur met duurzame alternatieven te bereiken zijn. Wanneer de reistijd met vliegtuig en trein gelijk is, reist men met de trein. Uitzonderingen hierop zijn in bijzondere gevallen mogelijk (in overleg). De implementatie van deze maatregel dient nader uitgewerkt te worden met betrokkenen. Hierbij is tevens aandacht voor de vraag hoe deze zeven uur precies berekend wordt.
• Nader onderzoek naar de behoefte aan en mogelijkheden van (gezamenlijke) video conferencing. Naar aanleiding van dit onderzoek zal het mogelijk zijn om een inschatting te maken van de benodigde investering om deze voorzieningen een goed alternatief te laten vormen voor een fysiek bezoek aan bijvoorbeeld een congres of vergadering.
• Een aantal maatregelen kunnen ook toegepast worden op subsidie aanvragen voor studentenreizen. Voor een uitwerking hiervan wordt samengewerkt met StudentLife en de input gevraagd van geïnteresseerde studenten.

In ieder geval na één jaar worden bovenstaande maatregelen geëvalueerd, om volgende stappen te bepalen ten behoeve van het realiseren van het gewenste eindbeeld: een zo laag mogelijk ecologische voetafdruk van onze zakelijke reizen. Constant zal onderzocht worden welke manieren er zijn om extra op de CO2-uitstoot te besparen, zoals het boeken van directe vluchten in plaats van indirecte, het enkel nog economy class vliegen, het werken met een CO2-budget, compensatie van vluchten, met minder personen tegelijk afreizen naar meetings en congressen etcetera.

Organisatie

Voor de implementatie van bovenstaand beleid en de bijbehorende communicatiecampagne wordt door programmadirecteur duurzaamheid Radboud Universiteit en strategisch adviseur duurzaamheid Radboudumc in samenwerking met alle betrokkenen een plan opgesteld.

Bekijk ook

Duurzaam internationaal reizen (alleen zichtbaar voor medewerkers)