Risico op ondervoeding tijdens opname

Ondervoeding

Onbedoeld gewichtsverlies van ongeveer 3 kilo in de laatste maand en/of 6 kilo in het afgelopen half jaar en/of een laag gewicht kan wijzen op ondervoeding. Ondervoeding door ziekte, een behandeling of een operatie in het ziekenhuis is een veelvoorkomend probleem. Ongeveer één op de 3 patiënten heeft risico op ondervoeding. Ook iemand met overgewicht kan ondervoed zijn. 

Een verhoogd risico op ondervoeding kan een nadelige invloed hebben op uw gezondheid. Uw lichaam heeft een tekort aan voedingsstoffen, met name aan eiwitten en energie (calorieën). Door een tekort aan eiwitten kunt u spiermassa verliezen. Daarnaast kan het een negatief effect hebben op het verloop van uw ziekte en herstel. Bijvoorbeeld het afnemen van uw algemeen welzijn, toename van vermoeidheid, een verlengde opnameduur en een groter risico op het krijgen van complicaties.

Een goede voedingstoestand is belangrijk omdat u hierdoor sneller opknapt en zich beter voelt. Ook verbetert uw weerstand en genezen wonden sneller waardoor u minder kans hebt op complicaties en uw opnameduur kan afnemen. Kortom: goede voeding draagt bij aan een goede conditie en ondersteunt uw genezingsproces. 

Eiwit en energie

Eiwit

Eiwitten zijn de bouwstoffen voor uw lichaam. Ze zijn nodig voor het opbouwen en behouden van spieren en cellen. Eiwitten zitten vooral in vlees, vis, kaas, ei, zuivelproducten, brood en peulvruchten. Bij gewichtsverlies, ziekte, een operatie en/of wonden is extra eiwit nodig voor het herstel. Het is belangrijk om de eiwitten goed over de dag te verdelen om de spieropbouw zo goed mogelijk te ondersteunen. De diëtist kan u vertellen wat uw persoonlijke eiwitbehoefte is. 

Energie

Energie (calorieën) is de brandstof voor uw lichaam. Uw lichaam heeft onder andere energie nodig om te bewegen en het lichaam warm te houden. Bij ziekte werkt uw lichaam extra hard aan het herstel en heeft u extra energie nodig. Uw lichaam haalt deze energie vooral uit koolhydraten (suikers en zetmeel) en vetten. Eiwitten leveren ook energie, maar eiwitten worden door het lichaam vooral gebruikt als bouwstof in plaats van brandstof.

Tip!
Let tijdens uw opname vooral op de inname van eiwitrijke gerechten en tussendoortjes. De maaltijden in het ziekenhuis zijn zorgvuldig samengesteld. Wanneer u voldoende (volgens uw persoonlijke eiwitbehoefte) eiwitrijke gerechten en tussendoortjes van het voedingsaanbod van FoodforCare eet, krijgt u automatisch voldoende energie (calorieën) binnen. U hoeft er dan niet extra op te letten of u voldoende energierijke producten eet.      

Wat is mijn persoonlijke eiwitbehoefte?

Een verhoogd risico op ondervoeding betekent dat u dagelijks meer eiwitten nodig heeft. Uw lichaam verbruikt meer eiwitten bij ziekte, een operatie of voor herstel. Bij een verhoogde eiwitbehoefte is het erg belangrijk om elke dag tijdens uw verblijf in het ziekenhuis voldoende eiwitrijke producten te eten. 

Per dag heeft u gemiddeld tussen de 1,2 tot 1,5 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht nodig. Maar deze getallen kunnen anders zijn bij sommige aandoeningen en bij mensen met overgewicht gebruiken we een ander rekengewicht.

De diëtist kan u vertellen wat uw persoonlijke eiwitbehoefte is. Het advies van de diëtist is altijd leidend.

Persoonlijke eiwitbehoefte

Laat uw persoonlijke eiwitbehoefte invullen door de diëtist in het vakje hieronder zodat u weet wat u binnen moet krijgen.

_____________  gram eiwit

Wat is mijn eiwitinname?

Om aan uw eiwitbehoefte te voldoen is het belangrijk om te weten hoeveel eiwitten u dagelijks eet tijdens opname. U kunt uw eiwitinname bijhouden op een eiwitbarometer in het ziekenhuis.

Eiwitbarometer

Om de eiwitbarometer te gebruiken moet u weten wat uw persoonlijke eiwitbehoefte is. Hier kan de diëtist u meer over vertellen. Zodra u weet hoeveel gram eiwit u per dag nodig heeft, kunt u dit op de eiwitbarometer noteren. Dit is de hoeveelheid eiwit die u per dag via uw voeding binnen moet krijgen. Vervolgens kunt u na elke gegeten maaltijd, de hoeveelheid eiwit in gram op de barometer invullen/optellen.

Om te weten hoeveel gram eiwit de maaltijd die u gegeten heeft bevat, kunt u het voedingsoverzicht van FoodforCare gebruiken. U kunt natuurlijk ook de voedingsassistent vragen naar de hoeveelheid eiwit in de gerechten.

Vraag de voedingsassistent voor een geprint exemplaar van de eiwitbarometer.  

Overige diëten

Wellicht volgt u een dieet of heeft u voedingsbeperkingen. Als het mogelijk is, wordt een energie- en eiwitrijk dieet gecombineerd met uw huidige dieet. Bij een risico op ondervoeding heeft een energie- en eiwitrijke voeding onze voorkeur. Maar daarbij houden we altijd rekening met uw eigen dieet. Twijfelt u over het eten van energie- en eiwitrijke voeding? Vraag de diëtist en/of voedingsassistent om advies.  
 

Beweging Beter uit bed

Voor uw herstel is naast voeding ook voldoende beweging belangrijk. Tijdens het verblijf in het ziekenhuis beweegt de gemiddelde patiënt vaak onvoldoende en zijn de mogelijkheden soms ook beperkt. Het gebrek aan lichaamsbeweging leidt tot verlies van belangrijke lichaamsfuncties, zoals de hersenfunctie, de spierkracht en het uithoudingsvermogen.

Probeer zoveel mogelijk in beweging te blijven op een manier die bij u past. De mogelijkheden om te bewegen zijn afhankelijk van uw aandoening en behandeling die u ondergaat. Uw zorgverlener (arts, fysiotherapeut, diëtist)  kan met u bespreken wat medisch mogelijk is. Vraag de verpleegkundige om ondersteunende hulpmiddelen, zoals een rollator of infuuspaal, als u dat nodig heeft bij het lopen.

Meer informatie over ‘Beter uit bed’ in het Radboudumc.

Let op!
Voer onderstaande beweegadviezen niet uit als u beperkingen heeft bij het bewegen. Bij twijfel kunt u advies vragen aan uw behandelend arts of specialist.

Beweegadviezen

• Informeer naar de mogelijkheden voor beweging op uw afdeling.
• Blijf niet de hele dag op bed liggen. Probeer binnen uw mogelijkheden zo vaak mogelijk te bewegen. 
• Ga aan tafel zitten of over wandel een stukje over de gang of naar het restaurant, als dit mogelijk is.  Neem tussendoor rustpauzes.
• Maak een gezellig moment van de maaltijd. Eet bijvoorbeeld aan tafel of bij een zitje op de afdeling met andere mensen. Dan heeft u al enkele extra beweegmomenten. 
• Kunt u lastig uit bed komen? Probeer dan zittend op de bedrand te eten. Of vraag een verpleegkundige om u in een stoel te helpen.
• Maak gebruik van de hometrainer die op de afdeling staat, als dit mogelijk is.
• Probeer uw persoonlijke verzorging zoveel mogelijk zelf te doen. 

Gewicht

Uw gewicht is een hulpmiddel om uw voedingstoestand te beoordelen. Tijdens ziekte of voor een operatie is het beter om niet af te vallen zodat uw voedingstoestand zo optimaal mogelijk blijft. Het is belangrijk om in de weken tijdens en na opname uw gewicht op peil te houden. U kunt uw gewicht volgen door wekelijks op de weegschaal te staan.

Probeer dit zoveel mogelijk op dezelfde weegschaal en op hetzelfde moment van de dag te doen. Doe dit bij voorkeur in de ochtend met nachtkleding. Op deze manier kunt u tijdig ingrijpen bij onbedoeld gewichtsverlies. Uw gewicht kunt u noteren in onderstaande tabel.

Op elke afdeling is een weegschaal beschikbaar, wanneer u uzelf een keer extra wilt wegen, vraag dan bij de verpleegkundige na waar deze weegschaal staat.
Als uw gewicht gelijk blijft (u valt niet af en u komt niet aan) is dat een aanwijzing dat u voldoende voeding binnen krijgt.

Uw gewicht kan ook schommelen tijdens uw opname als gevolg van veranderingen in de hoeveelheid vocht in uw lichaam. U kunt bijvoorbeeld meer vocht vasthouden dan normaal waardoor uw gewicht hoger lijkt. Overleg bij grote schommelingen in uw gewicht met de verpleegkundige.  

Probeer het gewicht ook stabiel te houden als u overgewicht heeft. Afvallen kan beter als u niet (meer) ziek en volledig hersteld bent. Bespreek onbedoeld gewichtsverlies altijd met uw behandelend arts en/of diëtist

Voeding na herstel

Als u hersteld bent en/of weer op gewicht bent, dan kunt u weer normale, gezonde voeding gebruiken. Het is dan vaak niet meer nodig om volle producten te gebruiken en extra te eten. Probeer uw gebruikelijke gewicht te handhaven.

Kijk voor meer informatie over gezond eten op de website van het Voedingscentrum.