Het verlies van een dierbare

Wat u allemaal kunt voelen

Gevoelens kunnen sterk wisselen. U merkt misschien dat ze per dag veranderen of soms zelfs een paar keer per dag. De ene keer zijn ze heftig, de andere keer minder sterk.
 

Ongeloof

Vlak na het sterven van een dierbare kan het zijn dat u zich verdoofd of lamgeslagen voelt, alsof u in shock bent. Het is moeilijk te geloven dat hij of zij er niet meer is. Deze reactie is normaal bij verlies. Langzaam aan beseft u steeds meer dat uw dierbare er werkelijk niet meer is. Dan komt er ruimte voor andere emoties.
 

Verdriet

Het is normaal om een tijdlang sombere gevoelens te hebben. Eenvoudige problemen lijken dan misschien onoverkomelijk. Ieder mens voelt en toont zijn verdriet op zijn eigen manier en wat bij hem of haar past. U vraagt zich mogelijk af hoe lang u verdrietig mag zijn. Dat weet niemand, want daar zijn geen regels voor. Soms kan verdriet snel een plaatsje krijgen, maar het kan ook maanden of jaren duren.

Woede

Veel nabestaanden zijn boos. Boos op zichzelf, over de dingen die ze gezegd of gedaan hebben. Of over dingen die ze juist niet gezegd of gedaan hebben; ook al waren ze dat altijd wel van plan. Het kan zijn dat u boos bent dat de overledene u in de steek heeft gelaten, en misschien schaamt u zich voor uw kwaadheid. Sommige mensen zijn kwaad op alles en iedereen. Of op het leven dat niet loopt zoals ze graag hadden gewild. Ook dit mag er zijn.
 

Opluchting

De zorg voor een stervende kan zwaar zijn geweest. Na een lang ziekbed, een zwaar sterfproces of bij een slechte relatie is het overlijden soms zelfs een opluchting. Ook dat gevoel mag er gewoon zijn, ook al vindt uw omgeving misschien van niet.
 

Schuld

Vlak na het overlijden van een dierbare kunt u zich schuldig voelen. U vindt dat u bepaalde dingen beter niet had kunnen doen of juist wel had moeten doen. Wanneer u uw leven weer oppakt kan dat voelen alsof u ontrouw bent. Toch is het heel normaal dat u na verloop van tijd minder vaak aan de overledene denkt en weer plezier krijgt in de dagelijkse dingen. Laat ook dit gevoel toe.
 

Gemis

Als u iemand heeft verloren met wie u een groot deel van uw leven heeft gedeeld, dan is het huis ineens erg leeg. U voelt zich alleen. Alles voelt anders.
Sommige mensen missen iemand zo erg dat ze bijna gek worden van verlangen om hem of haar weer te zien, horen of voelen. Misschien ziet u uw dierbare tussen de mensen op straat lopen. U hoort ineens weer die bekende stem. Of het voelt alsof uw overleden partner nog gewoon naast u in bed ligt. Ook al weet u best dat hij of zij er niet meer is en er nooit meer zal zijn.
Alle gevoelens zijn mogelijk én mogen er zijn.
 

Wat kunt u zelf doen?

Neem de tijd

Gun uzelf de ruimte en de tijd om verdriet te hebben, boos te zijn, iemand te missen. Die tijd heeft u nodig om een nieuw evenwicht te vinden en te 'helen'. Bij het verstrijken van de tijd zult u merken dat herinneringen minder pijnlijk worden.

Geef emoties de ruimte

Iedereen verwerkt het verlies van een dierbare op zijn eigen manier. Sta uzelf dus toe om te rouwen op de manier die bij u past: huilend, lachend, opgelucht of kwaad, alleen of samen met anderen.

Uw herinneringen mogen er zijn

U heeft jaren van uw leven met uw dierbare gedeeld. Daarbij horen herinneringen, foto's of voorwerpen die voor u speciale waarde hebben. Bedenk voor uzelf wat u hiermee wilt doen. Misschien geeft dat de kracht om met het gemis om te gaan.

Zorg goed voor uzelf

Rouwen is hard werken en kost veel energie. Het is nodig dat u goed eet en genoeg slaapt om niet helemaal uitgeput te raken. Probeer ook af en toe te ontspannen. Bijvoorbeeld door iets te doen wat u leuk vindt: wandelen, een hobby weer oppakken of afspreken met vrienden.
Als u niet goed weet waar u in uw omgeving terecht kunt is er in Nijmegen het STIP (Informatie, advies en ontmoeting in de wijk)
Wellicht is er in uw woonplaats een vergelijkbaar initiatief.

Sta open voor anderen

Deel uw gevoelens met anderen en vertel mensen wat u bezighoudt. Dat lucht vaak op. Zoek daarvoor iemand uit die u vertrouwt. Dat kan een familielid zijn, een goede vriend of vriendin, of de huisarts. Soms gebeurt het dat vrienden en buren u uit de weg gaan, omdat zij het moeilijk vinden om met hun eigen gevoelens van verlies om te gaan. Ook kan het zijn dat ze niet weten wat ze tegen u moeten zeggen. Het kan helpen als u de eerste stap zet. Laat blijken dat u hun vriendschap en steun waardeert.

Zoek de hulp die u nodig heeft

Het is soms lastig om verdriet met familie en vrienden te delen. Vooral als ze vinden dat u 'verkeerd' bezig bent. Bedenk dan: er is geen goede of foute manier om met verlies om te gaan! Als iemand u veroordeelt om uw gevoelens, is dat niet degene die u op dat moment kan helpen.

• U  kunt altijd contact opnemen met de luisterlijn via 088-0767000, of via een lokaal nummer.
• Ook via het Coil of via Zinnet kunt u in contact komen met mensen die een luisterend oor kunnen bieden.
• Een andere optie is via PRIL (platform regionale initiatieven levensvragen) te benaderen via www.zorgvoorbeter.nl/levensvragen
• Daarnaast kan er ondersteuning gezocht worden via de dienst geestelijke verzorging binnen de palliatieve zorg thuis (Regio Zuid-Gelderland) of telnr.: 06-37374554. Doel is geestelijke verzorging en begeleiding te bieden in de thuissituatie van mensen van 50 jaar en ouder en palliatieve patiënten, inclusief hun naasten.