Veelgestelde vragen over het gebruik van overgebleven lichaamsmateriaal en medische gegevens

Wat voor onderzoek vindt plaats met overgebleven lichaamsmateriaal en medische gegeven?

Onze onderzoekers kunnen medische gegevens en lichaamsmateriaal op verschillende manieren gebruiken. Bijvoorbeeld om te kijken naar verschillen in het lichaamsmateriaal van patiënten. Zo kunnen ze onderzoeken of een afwijking in het bloed een rol speelt bij het ontstaan of verloop van bepaalde ziekten. Vaak gebruikt de onderzoeker hiervoor ook informatie uit het medisch dossier.

Waarom wordt mijn lichaamsmateriaal bewaard?

Bloed, weefsel of urine wordt gebruikt om vast te stellen wat er precies met u aan de hand is. Het materiaal dat overblijft, bewaren we. Stel dat u met nieuwe klachten bij ons terugkomt, dan kunnen we dat lichaamsmateriaal gebruiken om uw klachten te onderzoeken.
Medisch wetenschappelijk onderzoek met uw lichaamsmateriaal vindt alleen plaats als er voldoende over is. Er blijft altijd weefsel bewaard voor eventuele noodzakelijke diagnose en behandelingen van uzelf in de toekomst.

Wat zijn nevenbevindingen?

Als de onderzoeker tijdens het wetenschappelijk onderzoek per toeval iets over u ontdekt wat van belang is voor uw gezondheid noemen we dit een nevenbevinding. De kans hierop is erg klein en de onderzoeker weet niet dat het over u gaat, omdat het materiaal gecodeerd is. Dit betekent dat uw lichaamsmateriaal of medische gegevens een bepaalde code dragen, maar niet uw naam. Wanneer er per toeval iets over uw gezondheid wordt ontdekt, zal een speciale commissie beoordelen of het belangrijk is dat u dit weet. Uw behandelend arts gaat dan op basis van de codering na bij welke patiënt het lichaamsmateriaal hoort en informeert u en uw huisarts.

Aan wie kunnen wij uw gegevens en lichaamsmateriaal verstrekken?

  • Aan artsen, wetenschappelijk onderzoekers en medische stagiaires in het Radboudumc
  • Aan wetenschappelijk onderzoekers van andere gezondheidszorginstellingen in Nederland waarmee we samenwerken
  • Aan wetenschappelijk onderzoekers bij bedrijven waarmee we samenwerken
  • Aan wetenschappelijk onderzoekers van andere gezondheidszorginstellingen in het buitenland waarmee we samenwerken

Wat zijn de regels en wetgeving over het gebruik van medische gegevens en overgebleven lichaamsmateriaal?

Het Radboudumc houdt zich aan de regels die zijn opgesteld door artsen, onderzoekers en patiëntenverenigingen. Deze zijn gebaseerd op wetgeving. De belangrijkste regels zijn:

  • Het onderzoek moet nuttig zijn door bij te dragen aan de medische wetenschap.
  • In bepaalde gevallen is een positief oordeel van de medisch-ethische toetsingscommissie vereist.
  • Het onderzoek moet zo opgezet zijn dat de kans op een toevalsbevinding heel klein is.
  • De privacy van de patiënt moet voldoende beschermd worden.

We gaan heel zorgvuldig om met uw persoonlijke gegevens. Hieronder leest u hoe we dat doen.

We houden ons aan de regels en wetten die te maken hebben met het verwerken van gegevens en gegevensbeveiliging, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). En aan de afspraken voor medisch-wetenschappelijk onderzoek tussen artsen, onderzoekers en patiëntenverenigingen. Deze afspraken staan in de ‘Codes Goed Gebruik en Goed Gedrag’ (Federa-COREON).

  • Hebben we gegevens uit uw patiëntendossier nodig voor medisch-wetenschappelijk onderzoek? Dan worden uw gegevens omgezet naar codes, zodat u niet herkenbaar bent voor de onderzoeker. In bepaalde gevallen van het gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal is een positief oordeel van de medisch-ethische toetsingscommissie vereist.
  • Werken we samen met onderzoekers buiten de EU? Dan delen we uw gegevens alleen voor medisch wetenschappelijk onderzoek als zij veilig met uw gegevens omgaan. Hierbij hanteren wij de regels omtrent gegevensbescherming zoals in de EU zijn afgesproken. Wij leggen deze afspraken schriftelijk vast.
  • In onze Privacyverklaring leest u meer over hoe wij met uw gegevens en materialen omgaan. Daar leest u ook welke rechten u heeft. Onze Privacyverklaring vindt u onderaan op onze website op www.radboudumc.nl/patientenzorg/rechten-en-plichten

Hoe werkt toestemming geven voor minderjarige of wilsonbekwame patiënten?

Bent u ouder/begeleider van een kind jonger dan 16? Of bent u wettelijk vertegenwoordiger van een patiënt die niet zelf kan beslissen (een wilsonbekwaam persoon)? Bijvoorbeeld van iemand met een zware verstandelijke beperking of een persoon in coma. Dan kunt u namens hen bezwaar maken tegen het gebruik van medische gegevens en lichaamsmateriaal.

Kinderen tussen de 12 en 16 jaar kunnen ook zelf bezwaar maken.
Bovendien beschermt de wet minderjarigen of wilsonbekwame personen. Wettelijk is bepaald dat gegevens en materiaal van deze personen alleen gebruikt mogen worden als het niet mogelijk is onderzoek te doen met gegevens/materiaal van wilsbekwame patiënten.

ga naar hoofdinhoud
Patiëntenzorg Uw afspraak Patiënt in een UMC Gebruik van uw medische gegevens en overgebleven lichaamsmateriaal

Om u goed te kunnen onderzoeken en behandelen verzamelen wij allerlei medische gegevens over u en nemen we soms wat lichaamsmateriaal af, zoals bloed, urine of weefsel. Met uw toestemming kunnen wij uw medische gegevens en overgebleven lichaamsmateriaal gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. U draagt hiermee bij aan de verbetering van zorg voor alle patiënten.

Wat verstaan we onder medische gegevens en lichaamsmateriaal

Lees meer

Wat verstaan we onder medische gegevens en lichaamsmateriaal

Medische gegevens

Medische gegevens zijn alle gegevens die voor uw onderzoek en behandeling worden verzameld. We slaan ze op in uw elektronisch patiëntendossier. Het kan gaan om:

  • Gegevens over uzelf. Bijvoorbeeld uw lengte, gewicht, geslacht, leeftijd (hierin bent u niet herkenbaar).
  • Gegevens over uw ziekte(n). En ook welke medicijnen u gebruikt, welke behandeling u krijgt en de resultaten hiervan.
  • Beeldmateriaal van uw lichaam. Bijvoorbeeld röntgenfoto’s, echo’s en scans.
  • Spraakopnames. Bijvoorbeeld opnames van de stem van patiënten tijdens een bezoek aan een logopedist.

Lichaamsmateriaal

Lichaamsmateriaal kan bijvoorbeeld bloed, urine of weefsel zijn. Weefsel is het lichaamsmateriaal dat de arts of verpleegkundige tijdens een prik met een naald (punctie of biopsie) of bij een operatie heeft weggehaald. Dat kan gezond weefsel zijn, maar ook ongezond weefsel zoals een tumor.

Infographic Lichaams­materiaal

naar de infographic

Vragen?

Peggy Manders
manager Radboud Biobank

Heeft u vragen over het gebruik van medische gegevens en lichaamsmateriaal? U kunt contact opnemen via telefoon of mail.
(024) 366 89 77
 contactformulier

Hoe geeft u toestemming?

U bepaalt zelf of u wel of geen toestemming geeft. Alleen wanneer er een registratie van uw keus wordt gemaakt is dit voor iedereen duidelijk. lees meer

Hoe geeft u toestemming?

U bepaalt zelf of u wel of geen toestemming geeft. Alleen wanneer er een registratie van uw keus wordt gemaakt is dit voor iedereen duidelijk. U kunt dit aangeven in mijnRadboud onder Menu, het tabblad ‘Gegevens delen’ en vervolgens ‘Gebruik medische gegevens en lichaamsmateriaal’. Heeft u hulp nodig met het invullen van uw toestemming of bezwaar in mijnRadboud? Bekijk dan deze stap-voor-stap instructies.

Voor nieuwe patiënten

Een baliemedewerker van de inschrijfbalie zal u tijdens uw inschrijving vragen of u toestemming wilt geven. Uw toestemming wordt vastgelegd in uw dossier. Als u niet meteen wilt beslissen, kunt u later uw toestemming of bezwaar invullen via mijnRadboud.

Voor bestaande patiënten

Als u al patiënt bent bij het Radboudumc geldt dat wij niet opnieuw toestemming hoeven vragen. Wilt u uw toestemming intrekken, dan kunt u dit doorgeven aan de baliemedewerkers. Ook kunt u in mijnRadboud aangeven dat u bezwaar maakt. Uiteraard heeft dit geen invloed op uw  behandeling of uw contact met ons.

Wilt u geen toestemming geven?

Voor nieuwe patiënten

Een baliemedewerker van de inschrijfbalie zal u tijdens uw inschrijving vragen of u toestemming wilt geven. Uw bezwaar wordt vastgelegd in uw dossier. Als u niet meteen wilt beslissen, kunt u later uw toestemming of bezwaar invullen via mijnRadboud.

U hoeft niet te vertellen waarom u geen toestemming geeft. U krijgt gewoon dezelfde zorg van uw arts en zorgverleners. En we blijven uw gegevens en lichaamsmateriaal bewaren om u te behandelen, nu en in de toekomst. We gebruiken uw gegevens en materialen dan niet voor medisch-wetenschappelijk onderzoek.

Voor bestaande patiënten

Als u al patiënt bent bij het Radboudumc geldt dat wij niet opnieuw toestemming hoeven vragen. Wilt u uw toestemming intrekken, dan kunt u dit doorgeven aan de baliemedewerkers. Ook kunt u in mijnRadboud aangeven dat u bezwaar maakt. Uiteraard heeft dit geen invloed op uw  behandeling of uw contact met ons.
 

Wat willen wij met uw gegevens en lichaams­materiaal doen?

We gebruiken het om medisch-wetenschappelijk onderzoek te doen en daaraan gerelateerde ziekten: hoe kunnen we ziekten voorkomen, behandelen en genezen? En hoe kunnen we de zorg aan patiënten verbeteren?

Waarom is het belangrijk dat u toestemming geeft?

In het Radboudumc doen we veel aan wetenschappelijk onderzoek. Dat is nodig om nieuwe en verbeterde behandelingen te ontwikkelen voor toekomstige patiënten. lees meer

Waarom is het belangrijk dat u toestemming geeft?

In het Radboudumc doen we veel aan wetenschappelijk onderzoek. Dat is nodig om nieuwe en verbeterde behandelingen te ontwikkelen voor toekomstige patiënten.
Als u ons toestemming geeft, helpt u ons om meer te weten te komen over aandoeningen. Ook kunnen wij dan werken aan betere diagnostiek en behandeling van toekomstige patiënten.  Medisch-wetenschappelijk onderzoek leert ons namelijk meer over hoe we bijvoorbeeld kanker en daaraan gerelateerde aandoeningen kunnen voorkomen, behandelen en genezen en over hoe we de kwaliteit van leven kunnen verbeteren. Dat is belangrijk voor alle patiënten.
 

Hoe lang geldt uw toestemming?

Wanneer u toestemming hebt gegeven voor het gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor medisch-wetenschappelijk onderzoek, blijft uw toestemming doorlopend geldig tenzij u een wijziging hierin kenbaar maakt. lees meer

Hoe lang geldt uw toestemming?

Wanneer u toestemming hebt gegeven voor het gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor medisch-wetenschappelijk onderzoek, blijft uw toestemming doorlopend geldig tenzij u een wijziging hierin kenbaar maakt. Uw toestemming geldt ook voor medische gegevens en lichaamsmateriaal dat we in de toekomst van u verzamelen.
 

Wat is er de afgelopen jaren onderzocht?

We hebben onderzocht hoe een bepaalde erfelijke aanleg bijdraagt aan het ontstaan van huidziekten, zoals psoriasis en eczeem. lees meer

Wat is er de afgelopen jaren onderzocht?

We hebben onderzocht hoe een bepaalde erfelijke aanleg bijdraagt aan het ontstaan van huidziekten, zoals psoriasis en eczeem.

Dankzij onderzoek met restmateriaal zijn er laboratoriumtechnieken ontwikkeld waarmee we nieuwe huid kunnen kweken. Met behulp van deze ‘kweekhuid’ kunnen we bijvoorbeeld de werking van een behandeling testen. Hierdoor zijn bepaalde dierproeven overbodig geworden.

Voor sommige soorten blaaskanker is het verloop van de ziekte niet te voorspellen. Sommige patiënten gaan hard achteruit, terwijl bij andere patiënten er weinig verergering van de klachten optreedt. Om te ontdekken waarin deze patiënten van elkaar verschillen hebben we samen met een onderzoeksgroep uit Barcelona onderzocht of er in het al afgenomen lichaamsmateriaal dingen opvallen waardoor wij het verschil kunnen uitleggen. Hierdoor kunnen wij beter voorspellen of een patiënt wel of juist niet snel achteruit zal gaan.
 

Uw privacy gewaarborgd

Uw medische gegevens en lichaamsmateriaal kunnen wij alleen voor onderzoek gebruiken als deze door uw arts van een cijfercode zijn voorzien. Zo kan de onderzoeker niet zien om welke patiënt het gaat. Uw privacy is hierdoor gewaarborgd.

Veelgestelde vragen over het gebruik van overgebleven lichaamsmateriaal en medische gegevens

lees meer

Meer informatie

download de folder
  • Medewerkers
  • Intranet