Over zuurstof thuis
Bij een ernstige hart- of longaandoening is de aanvoer van zuurstof via de longen naar het bloed verminderd. Hierdoor kan er een zuurstoftekort ontstaan. Het toedienen van extra zuurstof kan de nadelige effecten op uw gezondheid tegengaan.
lees meerOver zuurstof thuis
Bij een ernstige hart- of longaandoening is de aanvoer van zuurstof via de longen naar het bloed verminderd. Hierdoor kan er een zuurstoftekort ontstaan. Een langdurig tekort kan leiden tot kortademigheid bij inspanning of zelfs al in rust, minder goed geestelijk functioneren, vermoeidheid en hartklachten. Extra zuurstof kan deze problemen voorkomen of tegengaan en daarnaast ervoor zorgen dat uw conditie minder snel achteruit gaat. De ervaring is dat veel patiënten merken dat ze met extra zuurstof meer kunnen.
Wanneer heeft u extra zuurstof nodig?
Klachten die mogelijk op een zuurstoftekort wijzen zijn kortademigheid, onrust, moeite om in slaap te komen, hartkloppingen, verwardheid en sufheid. De ernst van het zuurstoftekort, die kan worden gemeten met behulp van bloedonderzoek en/of inspanningsonderzoek, bepaalt echter of u extra zuurstof nodig heeft. Klachten, zoals kortademigheid, wijzen niet altijd op een zuurstoftekort. Alleen door uitgebreid onderzoek kan uw longarts dit vaststellen.
De behandeling Wat kunt u verwachten?
Er zijn verschillende toedieningsvormen mogelijk wanneer u thuis zuurstof nodig heeft. In elk geval komt zuurstof uit een ‘zuurstofbron’ via een slangetje in de luchtweg om zich daar met de lucht die u inademt te vermengen. De inademinglucht wordt zo met zuurstof verrijkt.
lees meerDe behandeling Wat kunt u verwachten?
Hoeveel en hoe lang zuurstof?
De hoeveelheid extra zuurstof (uitgedrukt in liter per minuut) die u nodig heeft hangt af van het zuurstoftekort in uw bloed. Een te grote hoeveelheid zuurstof kan schadelijk zijn. Uw longarts geeft aan hoe u de zuurstof moet regelen, zowel in rust, tijdens inspanning en gedurende de nacht.
Als er sprake is van een onderhoudsbehandeling met zuurstof is deze alleen zinvol wanneer u minstens 15 uur per etmaal zuurstof gebruikt. Hoe meer uren u gebruikt, hoe beter.
Bij inspanning verbruikt ons lichaam meer energie en zuurstof. Als u bijvoorbeeld gaat wandelen kunt u ’s ochtends een extra boterham eten. Maar van zuurstof kunt u geen voorraad aanleggen. Daarom is het belangrijk om bij inspanning zuurstof te gebruiken. Gebruik daarnaast vooral ’s nachts zuurstof. Zuurstof tijdens de slaap is belangrijk omdat de ademhaling dan op een wat lager pitje staat dan wanneer u op bent.
Verschillende zuurstofbronnen
Er zijn verschillende toedieningsvormen mogelijk wanneer u thuis zuurstof nodig heeft. In elk geval komt zuurstof uit een ‘zuurstofbron’ via een slangetje in de luchtweg om zich daar met de lucht die u inademt te vermengen. De inademinglucht wordt zo met zuurstof verrijkt.
Er bestaan drie verschillende zuurstofbronnen:
- zuurstofcilinder
- zuurstofconcentrator
- vloeibare zuurstof
De basisverstrekking bestaat vaak uit een concentrator aangevuld met een draagset voor mobiel gebruik.
Zuurstofcilinder
Een grote cilinder met zuurstof weegt twintig kilogram. Een reservecilinder moet u in een aparte ruimte opslaan. Het verwisselen van een zuurstofcilinder vergt de nodige kracht. Waarschijnlijk kunt u dit niet zelf.
Buitenshuis kunt u gebruik maken van draagbare zuurstofflessen. Een draagbare zuurstoffles weegt ongeveer vijf kilogram en bevat zuurstof voor ongeveer 2 tot 6 uur, afhankelijk van het gebruik.
Eén maal per jaar vindt controle en onderhoud van het systeem plaats.
Voordelen:
- betrouwbaar
- geruisloos
Nadelen:
- beperkte bewegingsvrijheid door de lengte van de zuurstofslang en de zware ‘draagset’ (5 kg)
- gebruiksonvriendelijk door de grootte en het gewicht van de flessen (20 kg), door een lastige bediening en door de noodzaak om (eventueel met de noodzakelijke hulp) de flessen met regelmaat te verwisselen
- een keer per maand tot tweemaal per week thuisbezorging
- goede ventilatie is noodzakelijk
Zuurstofconcentrator
De zuurstofconcentrator is een elektrisch apparaat dat zuurstof uit de lucht haalt. Het is ongeveer zo groot als een nachtkastje. De concentrator kan tot ongeveer 6 liter zuurstof per minuut leveren. Bij iedere vorm van zuurstofgebruik is goede ventilatie een noodzaak. Dit geldt zeker ook voor de concentrator die veel lucht nodig heeft om zuurstof te kunnen produceren. Een nadeel van de concentrator is dat hij geluid maakt. Buitenshuis kunt u gebruik maken van draagbare zuurstofflessen.
Voordelen:
- makkelijk in het gebruik
- eenvoudig te plaatsen
- eenmalige thuisbezorging
- veilig
Nadelen:
- beperkte bewegingsvrijheid door de lengte van de zuurstofslang en zware draagset (5 kg)
- maakt geluid
- elektriciteit is nodig (bij stroomstoring moet een noodvoorziening aanwezig zijn)
- goede ventilatie is noodzakelijk
Vloeibare zuurstof
Voor vloeibare zuurstof wordt een moedertank bij u thuis geplaatst. Er hoort een kleine draagtank bij, goed voor zo’n 8 uur zuurstof, uiteraard afhankelijk van het verbruik. De draagbare tank wordt steeds uit de moedertank bijgevuld. De moedertank weegt vol bijna 60 kg, de draagbare ongeveer 3,5 kg. Een nadeel is dat vloeibare zuurstof in de draagset verdampt. Hierdoor bent u bij een langer verblijf buitenshuis afhankelijk van het moedervat. Eén maal per jaar vindt controle en onderhoud plaats. Vloeibare zuurstof is de meest kostbare vorm van zuurstofbehandeling. Niet iedere zorgverzekeraar is bereid het in elke situatie te vergoeden.
Voordelen:
- betrouwbaar
- goede bewegingsvrijheid door relatief licht draagvat (3,5 kg) met veel zuurstof
- gemakkelijk in het gebruik
Nadelen:
- niet overal te plaatsen door het zware moedervat
- kans op bevriezingsletsel bij het vullen van het draagvat
- het draagvat sist en voelt koud aan
- de zuurstof in het draagvat verdampt spontaan
- ongeveer eenmaal per week thuisbezorging
Bijwerkingen
Te veel zuurstof kan leiden tot klachten als hoofdpijn, slaperigheid en bewustzijnstoornissen.
lees meerBijwerkingen
Zuurstof droogt het slijmvlies van de luchtwegen enigszins uit. Het kan gebeuren dat het slijmvlies hierdoor geïrriteerd raakt. Deze irritatie treedt meestal pas op bij een zuurstofstroom van meer dan 4 l/min. U kunt deze irritatie voorkomen door een ‘bevochtiger’ te gebruiken. Informeer hiernaar bij uw zuurstofleverancier. Bij mensen met een gevoelige huid kan het zuurstofslangetje plaatselijk irritatie geven.
Het is een misvatting dat zuurstof verslavend werkt en dat u steeds méér zuurstof nodig hebt. Wanneer uw longen niet voldoende zuurstof opnemen, is extra zuurstof gewoon nodig: niemand kan zonder zuurstof. Soms blijkt dat mensen na verloop van tijd met wat minder zuurstof uitkomen, omdat ze hun ademhalingsspieren enigszins hebben getraind of hun conditie hebben verbeterd.
Gebruik nooit op eigen houtje meer zuurstof per minuut dan voorgeschreven. Te veel zuurstof kan averechts werken. Via verschillende mechanismen leidt het teveel aan zuurstof tot een remming van de ademhaling en een ophoping van koolzuur in het bloed (koolzuurstapeling). Dit kan uiteindelijk hoofdpijn, prikkelbaarheid, slaperigheid en bewustzijnsstoornissen geven. Mochten deze klachten optreden, neemt u dan contact op met uw huisarts of longverpleegkundige.
Met een neusbril of neuskatheter komt de zuurstof via de neus binnen. Dit is de meeste gebruikelijke manier. Bij sommige mensen geeft dit irritatie van neus, keel of oren of klachten als heesheid, bloedneuzen en verstopte neus.
Veiligheid
Er zijn een aantal zaken waar u rekening mee moet houden als u een zuurstofbron in huis heeft.
lees meerVeiligheid
Tijdens het ademen wordt maar een deel van de zuurstof uit de lucht opgenomen. Wanneer u extra zuurstof gebruikt, bevat de lucht die u uitademt daarom ook meer zuurstof dan ‘gewone’ uitademinglucht.
Hierdoor wordt de lucht in huis zuurstofrijk. Zuurstof kan zelf niet branden, maar zorgt er wel voor dat andere materialen zeer heftig branden. Olie en vet kunnen door contact met zuivere zuurstof spontaan ontbranden. Zorg dus dat er geen vet, boter, olie of alcohol (denk aan crèmes en lotions!) aan de apparatuur komt. Crèmes en lotions op waterbasis kunt u wel gerust gebruiken.
Er mag niet worden gerookt in de nabijheid van degene die zuurstof gebruikt. Een ‘Verboden te roken’-sticker kan helpen om dit duidelijk te maken.
In sommige gemeenten moet u de plaatselijke brandweer op de hoogte stellen van de aanwezigheid van zuurstofcilinders of vloeibare zuurstof. Soms maakt de brandweer bezwaar tegen de plaatsing van vloeibare zuurstof, of stelt zij bepaalde voorwaarden hieraan. Dit kan plaatsing in een flat of verzorgingshuis bemoeilijken. Uw zuurstofleverancier geeft aan welke veiligheidsmaatregelen er verder in uw situatie noodzakelijk zijn.
U moet zelf uw inboedelverzekering op de hoogte te stellen dat er zuurstof bij u in huis is. Meestal zijn hier geen extra kosten aan verbonden.
Zuurstofcilinders zijn zwaar; als ze vallen kunnen ze verwondingen veroorzaken. De cilinders mogen daarom niet los staan. Bevestig ze met beugels aan muur, tafel, stoel of bed.
Wanneer moet u overleggen?
-
Gaat u op reis? Overleg dat tijdig met uw longarts of longverpleegkundige.
lees meer
Buitenland
Mocht u op reis gaan overleg dan tijdig (altijd voor boeking van de reis en zeker zes weken voor vertrek) met uw longarts en longverpleegkundige zodat de zuurstofvoorziening tijdens de (vlieg) reis en tijdens het verblijf in het buitenland gewaarborgd kan worden.
De vergoeding van zuurstof in het buitenland wordt door sommige verzekeraar alleen tegen dagprijs (in Nederland) vergoed. Dit betekent dat de rest van de kosten door u betaald moeten worden. Overleg hierover vooraf met uw zorgverzekeraar. Niet alle vliegtuigmaatschappijen faciliteren het gebruik van medicinale zuurstof tijdens de vliegreis. Tijdens de vliegreis moet u gebruik maken van de voorzieningen die geboden worden door de vliegmaatschappij. Overleg hierover vooraf met uw reisbureau en/of de vliegmaatschappij zelf. -
Als uw arts u minder of meer zuurstof voorschrijft, dan moet u dit melden bij de zuurstofleverancier, zodat zij kunnen bezien of het huidige systeem wel aansluit bij het voorschrift van de arts.
-
Wordt u opgenomen in het ziekenhuis of in een verpleeghuis? Dan moet u dit melden bij uw zuurstofleverancier.
-
Neem dan contact op met uw longarts of longverpleegkundige.
-
Als u het antwoord niet kan vinden in de gebruiksaanwijzing, neem dan contact op met uw zuurstofleverancier.
Afdeling Longziekten
Onze afdeling is gespecialiseerd in onderzoek en behandeling bij (chronische en/of complexe) longaandoeningen.
lees meer