Behandeling Tracheotomie

Oorzaken vernauwing van uw luchtweg

Oorzaken van vernauwingen van uw luchtweg kunnen zijn:

• Zwelling in uw hoofd-hals gebied door bijvoorbeeld een operatie, een allergische reactie of radiotherapie.
• Verlamming van 1 of beide stembanden.
• Littekenweefsel dat in uw luchtpijp zit, bijvoorbeeld door een drukplek (decubitus) in uw luchtpijp na langdurige beademing (intubatie).

Na de behandeling

Ademhaling

Uw ademhaling verloopt niet meer via uw neus of mond maar via de canule. Uw neus verliest hierdoor zijn functies,  zoals uw reuk. Ook andere neusfuncties gaan verloren. Ingeademde lucht wordt namelijk niet meer door uw neus bevochtigd, gefilterd en verwarmt. Via de canule ademt u droge lucht in. Droge lucht kan zorgen voor irritatie en infectie van het slijmvlies in uw luchtweg. Hierdoor kan het zijn dat u veel moet hoesten en meer slijm via de canule ophoest.
Ook is door de canule persen, blazen of snuiten niet mogelijk. Met een spreekklepje kan dit wel, maar in mindere mate.

Spraak

Doordat bij uitademing de lucht niet langs de stembanden maar via de canule stroomt kunt u niet meer praten, ook als u lacht of huilt is er geen geluid. Door bij uitademing de canule af te sluiten met een spraakklepje of uw vinger gaat de luchtstroom weer omhoog via uw stembanden naar uw mond- keelholte, hierdoor is spraak weer mogelijk. Als u niet kunt praten adviseren wij u altijd pen en papier mee te nemen. Laat uw omgeving weten dat u niet kunt praten, zodat u niet telkens uitleg hoeft te geven over de situatie. Uw omgeving kan hier rekening mee houden door gesloten vragen te stellen, waarop u kunt antwoorden met “ja”, “nee” of gebaren.

Eten en drinken

U kunt gewoon eten en drinken. Door de canule is de kans dat u zich verslikt groter. Doordat uw reukvermogen weg is, is ook uw smaak verminderd. Neem altijd de tijd voor een maaltijd. Neem kleine happen en kauw goed. Het is verstandig om veel te drinken bij het eten. Ook is het belangrijk om vezelrijk voedsel te eten om uw stoelgang te bevorderen, uw perskracht is door de ingreep namelijk verminderd.

Verandering zelfbeeld

Doordat de canule zichtbaar in uw hals zit, is uw uiterlijk veranderd. Het is mogelijk om de canule met een sjaaltje of andere kleding te camoufleren. Het is belangrijk om uw dagelijkse
bezigheden weer op te pakken. Het kost u en uw omgeving (partner, familie en kennissen) tijd om aan de nieuwe situatie te wennen. U kunt de situatie uitleggen op uw werk of vereniging, dit kan onzekerheid wegnemen en maakt de situatie bespreekbaar.

Leefregels

Verzorg de canule minimaal 4 keer per dag. Als u last heeft van taai slijm dan kunt u de canule vaker verzorgen. Wij adviseren u maximaal 6 keer per dag te druppelen met Nacl 0,9%. Vermijd bezigheden waarbij u in aanraking komt met grote hoeveelheden stof, extreme hitte of kou en prikkelende gassen of dampen. Pas ook op met water. Water kan namelijk via de canule rechtstreeks in uw longen terechtkomen. Scherm daarom tijdens het douchen de canule af met bijvoorbeeld een opgerold washandje. Draag altijd een beschermfilter voor de canule om verkoudheid, irritatie en korstvorming te voorkomen.

Verzorging tracheacanule

Verschoon het canulebandje minimaal 2 keer per week (als het nodig is, eventueel vaker). Het canulebandje zit bevestigd aan het halsplaatje en zorgt ervoor dat de canule goed blijft zitten. Bij het verwisselen van het canulebandje moet u eerst het schone bandje vastmaken en daarna het oude bandje weghalen. Controleer of het bandje niet te strak of te los zit. Er moeten 2 vingers tussen uw hals en het bandje passen. Wij raden u aan om het canulebandje samen met iemand anders te verwisselen, bijvoorbeeld met uw partner, kind of wijkverpleegkundige.

Was uw handen voordat u de tracheacanule verschoont. Zorg dat u het volgende klaar heeft staan: spiegel, druppelflesje of 2 ml spuitje met zoutwater (Nacl 0,9%), wattenstokjes, kniepincet, metallinegaas, sterilon crème, onsteriele gazen 5 cm bij 5 cm en onsteriele gazen 10 cm bij 10 cm.

Volg de volgende stappen:

• Verwijder de beschermfilter (deltanex/sjaaltje).
• Verwijder het spraakklepje.
• Als het nodig is verwijdert u het aanwezige slijm en hoest u het op.
• Druppel ½ tot 1½ ml Nacl 0,9% (druppel altijd met de binnencanule in).
• Goed ophoesten door middel van de huff-techniek (diep inademen en kort en krachtig uithoesten).
• Haal de binnencanule uit de buitencanule
• Maak de binnencanule schoon. Spoel de canule onder de kraan af en haal met behulp van een kniepincet een vochtig gaasje van 5 cm bij 5 cm door de binnencanule. Herhaal dit vervolgens met een droog gaasje.
• Smeer de binnencanule in met sterilon crème.
• Plaats de binnencanule terug.
• Verwijder vervolgens het metalline gaas.
• Reinig uw huid onder het halsplaatje met behulp van een wattenstokje.
• Breng een schoon metalline gaas aan onder de canule.
• Bevestig de beschermfilter weer voor de canule.

Gebruik iedere dag een nieuw flesje Nacl 0,9% en zorg ervoor dat u de kniepincet schoonmaakt en droog opbergt. Was iedere dag de beschermfilter (Deltanex).

Tips

• Zorgt dat u altijd materialen voor de verzorging van de tracheacanule bij de hand heeft als u uw huis verlaat.
• De beschermfilter mag u maximaal 3 keer met de hand wassen, daarna gooit u het weg. Het is handig om na het wassen de filter te markeren, bijvoorbeeld door het label in te knippen zodat u weet wanneer u de filter 3 keer heeft gebruikt.
• Zorg dat u voldoende materiaal in huis heeft. Bestel uw canulemateriaal op tijd en ruim voldoende (voor ongeveer 3 weken).

Herstel normale ademweg

Nadat u ontwend bent van de beademingsmachine, leert u weer ademen via uw neus en mond door de canule met een dopje af te sluiten.De arts brengt vaak een kleinere maat canule in, zodat u makkelijker langs de canule kunt ademen. Soms vervangt de arts de canule nog een tweede keer voor een kleinere maat. Het gaatje om de canule kan zo geleidelijk aan dichtgroeien. Het is een eenvoudige behandeling die slecht een paar seconden duurt en nauwelijks belastend is voor u.

Verwijderen van de canule

De arts verwijdert de canule als u zover bent dat u zonder de canule goed door uw neus en mond kunt ademen. Ook moet u slijm goed kunnen ophoesten. De arts plakt het gaatje af, waarna de opening vrij snel helemaal dichtgroeid.

Voor- en nadelen van een tracheotomie

De tracheotomie is een alternatief voor een tube door de mond of neus. Dit is een buisje dat doorloopt tot in de luchtpijp. Aan de keuze voor een tracheotomie zitten voor- en nadelen.
 

Voordelen

• Minder irritaties. Vaak is bij een tube door de neus het neusslijmvlies gezwollen en pijnlijk. Een tube door uw mond veroorzaakt irritatie in de mond- en keelholte.
• Er bestaat een kleinere kans op een neusholteontsteking dan bij een tube door de neus.
• Het is eenvoudiger uw mond en gebit schoon te maken.
• Met een tracheotomie kunt u gemakkelijker slijm ophoesten door de verkorte ademweg. Het slijm kan via de canule weggezogen worden.
• In de fase van ontwenning van de beademingsmachine kan de arts u een spraakcanule geven. Met deze canule is het uitademen door de normale ademweg mogelijk. Daardoor zou u ook kunnen praten. Met de canule die u in eerste instantie krijgt is praten over het algemeen niet mogelijk.
• Als u goed wakker bent en goed kan slikken zou u eventueel kunnen eten en drinken. In sommige gevallen moet de logopedist wel eerst beoordelen of het slikken goed gaat. Bij een tube is eten en drinken niet mogelijk. De tube loopt tussen de stembanden door en kan deze bij slikbewegingen beschadigen. De tracheacanule ligt onder de stembanden. Beschadiging van de stembanden door slikbewegingen is daardoor onmogelijk.

Nadelen

• Het inbrengen vereist een operatie. Iedere operatie heeft het risico op een infectie of bloeding.
• De eerste dagen kan een tracheacanule irriteren of pijnlijk aanvoelen in de hals.
• Direct na de ingreep kan er wat bloed meekomen bij het ophoesten. Dit is niet verontrustend.
• Er blijft een (klein) litteken in de hals achter als u genezen bent.