Behandeling Sondevoeding bij kinderen

Inbrengen en controle

Wat heeft u nodig

• nieuwe sonde
• 10 cc spuitje
• duoderm thin
• fixomull
• watervaste stift
• bekertje water
• washandje en/of handdoek

Werkwijze inbrengen sonde

• Bij zuigelingen kunt u de sonde inbrengen terwijl uw kind ligt. Grotere kinderen nemen liever een halfzittende houding aan. Zij kunnen bijvoorbeeld op schoot zitten.
• Was vooraf uw handen en droog ze goed af.
• Leg van tevoren alle materialen klaar. Knip ook alvast de pleisters.
• Bepaal vooraf hoever u de sonde moet inbrengen. Het bepalen van lengte van de neus-maagsonde doet u door deze af te meten van het puntje van de neus, via de oorlel, naar 'het midden tussen het borstbeen en de navel'. Dit is de NEMU-methode (nosetip-earlobe-midxyphoïd-umbilicus). Markeer deze plaats op de sonde met een watervaste stift.
• Maak de sonde nat door de laatste 10 centimeter in een bekertje lauwwarm water te doen.
• Breng daarna de sonde in tot u weerstand voelt. Dit is meestal na 5 tot 12 centimeter, afhankelijk van de grootte van uw kind en dus de grootte van de neus. Wacht bij weerstand even tot uw kind slikt. Dit kunt u stimuleren door uw kind op uw vinger of op de fopspeen te laten zuigen. U kunt ook uw kind een slokje water geven (als dit is toegestaan) of in zijn of haar gezichtje blazen. Schuif tijdens de slikbeweging de sonde rustig door totdat de markering op de sonde bij de neus zit.
• Controleer daarna of de sonde in de maag ligt.
• Als de sonde goed zit, plak deze dan meteen goed vast op de wang. Dan kan deze er niet meer uit glijden. Het is belangrijk dat de pleister aansluit tegen het neusgat waar de sonde in zit, zodat uw kind de sonde er niet zo makkelijk uit kan trekken. Plak de sonde ook weer niet te strak vast, omdat dit drukplekken geeft op de neusvleugel.
• Als uw kind een gevoelige huid heeft, plak dan eerst een stukje beschermingsplaat (bijvoorbeeld duoderm thin) op de huid en pas daarna de pleister. Vraag hierover eventueel advies aan de verpleegkundige.
• Een siliconen sonde is iets lastiger in te brengen, omdat deze soepeler is. Gebruik hierbij eventueel een glijmiddel. Gebruik geen gewone olie maar het glijmiddel dat u op recept van de arts krijgt. Als u de siliconen sonde langzaam inbrengt, gaat deze minder snel krullen.
• Van het inbrengen van de sonde kunnen kinderen tranen in hun ogen krijgen, zonder dat ze echt huilen. Het is belangrijk dat u uw kind daarna troost en complimentjes geeft.

Controle ligging neusmaagsonde

Controleer altijd eerst de ligging van de sonde na het inbrengen van de sonde en voordat u voeding of medicijnen toedient. Het kan zijn dat de sonde te diep of juist niet diep genoeg ligt. Ook kan uw kind de sonde er een stukje uit hebben getrokken of gehoest. In deze gevallen moet u de sonde opnieuw controleren en vastplakken.

A. Controle door middel van pH-meting en beoordeling aspiraat (z.n. röntgenfoto).
B. Controle door middel van visuele inspectie.

A. Werkwijze pH-meting en beoordeling aspiraat

Het opzuigen van maaginhoud en het meten van de pH (zuurgraad) is een goede methode om onderscheid te kunnen maken tussen vocht (aspiraat) uit de luchtwegen en uit de maag.

• Trek aspiraat op.
• Spuit met een 5-50 ml spuit de sonde door met 2-5 ml lucht.
• Trek enkele druppeltjes aspiraat op.
• Beoordeel het aspiraat.
• Bepaal de pH. Gebruik hiervoor een pH-strip met waarden in ieder geval tussen 2.0 en 9.0 en stapjes van 0.5 punt, lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing.
• Beoordeel de uitslag van de pH-meting. Bij een afkappunt van pH ≤ 5.5 ligt de sonde met zeer grote waarschijnlijkheid in de maag.
• Zuurremmers hebben geen effect op de accuraatheid van dit afkappunt.

Als er geen aspiraat kan worden verkregen:

• Leg uw kind op de (andere) zij.
• Probeer opnieuw enkele druppels aspiraat op te trekken.

Als er nog geen aspiraat wordt verkregen:

• Wacht 15-30 minuten.
• Probeer opnieuw enkele druppels aspiraat op te trekken.

Als er nog steeds geen aspiraat wordt verkregen:

• Breng de sonde 5-10% van de ingebrachte lengte verder in OF trek de sonde terug.
• Probeer opnieuw enkele druppels aspiraat op te trekken.

Als er nog geen aspiraat kan worden verkregen:

• Vraag advies aan de aanvragend arts. Hij of zij overweegt, afhankelijk van situatie (van uw kind), om de sonde te verwijderen en een nieuwe in te brengen of om een röntgenfoto te laten maken.

Bij hevel:

• Wanneer de pH > 5,5: wacht tot circa 10 minuten na het inbrengen van de sonde en doe een nieuwe pH-meting.
• Is de pH nog steeds > 5,5: start nog niet met voeden en herhaal de pH-meting na 30-60 minuten.
• Als de pH weer > 5,5 is: vraag advies aan de aanvragend arts. Hij of zij overweegt, afhankelijk van de situatie (van uw kind), om de sonde te verwijderen en een nieuwe in te brengen of om een röntgenfoto te laten maken.

 B. Werkwijze visuele inspectie

• Voer een visuele inspectie uit bij elke handeling aan de neusmaagsonde (bijv. aanhangen nieuwe voeding, medicatietoediening etc.).
• Voer een visuele inspectie uit van het markeringspunt, de fixatie en als het mogelijk de mond-/keelholte.
• Controleer de fixatie van de pleister. Fixeert de pleister inderdaad de sonde (hangt de sonde er niet los tussen)?
• Controleer het vastgestelde markeringspunt op de sonde dat de juiste ingebrachte lengte aangeeft.
• Inspecteer als het mogelijk is de mond-/keelholte. Ligt de sonde zichtbaar in de keel en niet opgekruld?
• Bij afwijkingen is er mogelijk sprake van een dislocatie. Controleer in dat geval de positie opnieuw met behulp van een pHmeting.

Sonde in de luchtpijp

Als uw kind tijdens of na het inbrengen van de sonde kortademig wordt of grauw gaat zien, ligt de sonde waarschijnlijk in de luchtpijp. Soms is dan de ademhaling via de geopende sonde te horen. Het kan ook zijn dat uw kind een hoestprikkel krijgt bij het inspuiten van de lucht als u de ligging van de sonde controleert. Ook dan zit de sonde waarschijnlijk in de luchtpijp. Haal de sonde er in deze gevallen meteen weer uit en kijk of bovengenoemde verschijnselen verminderen. Als uw kind weer rustig ademt, kunt u de sonde opnieuw inbrengen. Als u vermoedt dat de sonde in de luchtpijp zit, laat dan geen voeding via de sonde lopen. De voeding komt dan namelijk in de longen en dit kan ernstige problemen geven. Blijven bovenstaande verschijnselen aanhouden, bel dan de huisarts of de wijkverpleegkundige, als u deze heeft aangevraagd.

Toedienen van voeding

Sondevoeding kunt u in porties toedienen. Meestal duurt dit 15 tot 20 minuten per keer. Sommige kinderen kunnen dit niet verdragen. De arts zal dan voorstellen de voeding langzamer in te laten lopen, bijvoorbeeld in 1 uur. Eventueel kan dit met een voedingspomp. Als uw kind ook dit niet kan verdragen, kan de voeding tijdens een langere periode inlopen. Bijvoorbeeld een gedeelte van de dag of ‘s nachts. Bij nachtelijke sondevoeding gebeurt dit altijd met een voedingspomp. Als uw kind naast de sondevoeding ook gewoon mag eten of drinken moet dit vóór de sondevoeding gebeuren. Dit omdat uw kind na de sondevoeding geen honger of dorst meer heeft en dus minder zin heeft in eten of drinken. Sommige kinderen krijgen alleen ‘s nachts sondevoeding omdat ze dan overdag zoveel mogelijk kunnen eten. Ook zijn er kinderen die nachtelijke sondevoeding willen, omdat ze de sondevoeding overdag onhandig vinden en/of ze zich ervoor schamen. Het is belangrijk dat u voor het toedienen van de voeding uw handen wast en goed afdroogt.

Inlopen van de voeding

Nadat u de ligging van de sonde heeft gecontroleerd, kunt u beginnen met het toedienen van de voeding. Geef de voeding op kamertemperatuur of als de voeding lauw tot warm is.

De voeding kan inlopen via:

• een (open) spuit (zonder naald erop)
• een toedieningsysteem

Voeding via spuit

Als de voeding via een open spuit inloopt, kunt u de snelheid van het inlopen bepalen door de spuit hoger of lager te houden.

Voeding via een toedieningsysteem

Een voedingspomp is een hulpmiddel om sondevoeding toe te dienen. Bij elke voedingspomp hoort een passend toedieningssysteem, een zogenaamde pompset. Door de pomp op de juiste manier in te stellen,
kunt u de inloopsnelheid van de voeding regelen.
 
De stappen bij het aansluiten van de pompset

• Verzamel alle benodige materialen: de sondevoeding, de pomp, de pompset en spuiten.
• Heeft de sondevoeding een tijdje opgeslagen gestaan? Dan is het verstandig om de houdbaarheidsdatum te controleren.
• Was uw handen.
• Open de verpakking van de pompset, draai een eventueel aanwezige rolregelklem dicht en controleer of het bijspuitpunt dicht staat.
• Zet de sondevoeding klaar met de opening/aansluiting naar boven.
• Neem de pompset uit de verpakking en sluit deze aan op de sondevoeding.
• Bij sommige toedieningssystemen schroeft u het toedieningssysteem op het pak sondevoeding. Door de druppelkamer richting het pak te duwen, verbreekt het zegeltje van het pak.
• Plaats de sondevoeding in het frame van de rugzak of hang deze aan de infuuspaal.
• Plaats de pompset en vul deze met behulp van de vul-functie van de pomp. Bij enkele pompset is het mogelijk dit handmatig te doen.
• Stel de pomp in op de juiste inloopsnelheid. De bediening van de pomp is afhankelijk van het type pomp. Bij iedere pomp wordt een stappenplan geleverd waarop stap voor stap staat uitgelegd hoe u de pomp kunt instellen.
• Controleer altijd de ligging en doorgankelijkheid van de sonde voor u de sondevoeding aansluit.
• Spuit de sonde door met 5-10 ml water, bij jonge kinderen 2,5-5 ml.
• Sluit de pompset aan op de sonde.
• Start de pomp.

Bij een kind met vochtbeperking neemt u lucht in plaats van water. Spoel de materialen na het inlopen van de voeding eerst met kraanwater schoon en bewaar ze in de koelkast. De spuit en het toedieningsysteem moet u iedere 24 uur vernieuwen.

Continu inlopen van voeding

Als uw kind voor een langere periode (bijvoorbeeld tijdens de nacht) sondevoeding krijgt, kan dit vaak met een voedingspomp. Dit hangt af van de dikte van de voeding en de sonde, maar ook van de leeftijd en gezondheid van uw kind. Er zijn verschillende voedingspompen verkrijgbaar. Het facilitair bedrijf bepaalt welke pomp uw kind krijgt. De afdeling of polikliniek bestelt de pomp, inclusief toebehoren. Voor de meeste voedingspompen zijn aparte systemen nodig. Het gevulde systeem wordt op een bepaalde wijze in de pomp gelegd en daarna aangesloten op de sonde. Hoe dit moet gebeuren hangt af van het merk pomp. U krijgt hierover en over de bediening van de pomp verdere instructie bij de aflevering ervan. Als de voeding continu (bijvoorbeeld tijdens de hele nacht) inloopt, is het belangrijk dat uw kind de sonde er tussendoor niet uittrekt. Er kan dan namelijk ook voeding in de longen lopen. Zorg daarom dat de sonde goed zit vastgeplakt.