Pijn bij een klikprothese

Aanhechtings­pijn

Oorzaak

Deze pijn zit aan het einde van de stomp rond het stoma en komt in het begin bij alle patiënten voor. De oorzaak is overbelasting van de aanhechting van de stompspieren aan de punt van uw dijbeenbot. Bij de operatie hechten we de spieren aan deze botpunt vast. Deze verbinding is nog zwak. Door staan en lopen wordt de verbinding langzaam sterker en ontstaat er een pees tussen het bot en de stompspier. Zolang de pees er nog niet is (net na de operatie) en zolang de pees nog zwak is (eerste jaar na de operatie) kan de aanhechting van de spier aan het bot pijn doen. In het begin van de revalidatie is er nog helemaal geen pees en kan het stoma gaan bloeden bij belasting. In elk geval doet de belasting op de prothese in de eerste fase pijn. Daar kunnen we niet veel aan doen. Uw activiteiten stoppen is geen optie want zonder activiteit maakt uw lichaam geen pees aan. Ondanks de pijn moet u doorgaan met belasten. Dit doet u door op de prothese te staan en met de prothese te lopen of fietsen.

Behandeling

Blijf actief, maar zorg ervoor dat u uw activiteiten doseert. Blijf eventueel langer met krukken lopen. Bij hele heftige aanhechtingspijn kunt u eventueel paracetamol (maximaal 4 x 1000 mg) of Ibuprofen (2 a 3 x daags 300/600 mg) innemen. Eventueel kunt u op recept van de revalidatiearts tramadol of oxycontin gebruiken. Bij overbelasting na 2 tot 3 maanden kan de revalidatiearts het pijnpunt behandelen met corticosteroiden injecties. Gebruik pijnstillers bij voorkeur alleen ’s nachts als u niet kunt slapen. Een goede nachtrust is namelijk belangrijk.
 

Fantoompijn

Oorzaak

Fantoompijn is pijn in het fantoom(spook)been. Het lijkt veroorzaakt te worden door prikkeling van de zenuwstompjes in de stomp (zie zenuwpijn). De zenuwstomp vangt signalen op uit de stomp en maakt hiervan een fantoomgevoel of fantoompijn. De zenuwstompjes kunnen in de eerste fase geprikkeld worden door afvalstoffen uit het wondgebied. In de chronische fase kunnen de zenuwstompjes geprikkeld worden door verzuring van de spieren bij overbelasting of door afvalstoffen uit de weefsels rond het stoma (bijvoorbeeld bij een geïrriteerd/geïnfecteerd stoma).

Behandeling

U kunt pijnstillers met een remmend effect op de zenuwprikkeling gebruiken. Bijvoorbeeld gabapentine of amitriptylline. Het helpt soms ook om de zenuwstompjes (aan voor en achterzijde van het been) te masseren. Emoties zoals verdriet, angst, stress en ergernis werken negatief op fantoompijn. Afleiding zoals werk, sociale contacten en sport hebben een gunstig effect op fantoompijn.
 

Spierpijn

Oorzaak

Spierpijn van de stompspieren is de meest voorkomende pijn in de integratie-revalidatiefase. De spierpijn wordt veroorzaakt door verzuring van de spieren tijdens het staan en lopen. De kwaliteit van de stompspieren is achteruit gegaan. Spieren zijn dunner en zwakker geworden en de doorbloeding is afgenomen. Bij het gebruik van de prothese moeten de stompspieren juist weer aan het werk en dat veroorzaakt verzuring. De spier is snel uitgeput en laat dat weten door spierpijn. Zodra de stompspieren weer krachtig zijn neemt de spierpijn af. Het herstel van de stompspieren hangt af van uw activiteiten. Hoe meer u staat en loopt, hoe sneller u herstelt. Mensen die al heel lang geleden een amputatie hebben ondergaan, hebben in het algemeen zwakkere stompspieren. Deze mensen heb dan vaak ook meer  spierpijn.

Behandeling

Zorg ervoor dat u uw activiteiten doseert. Staan en lopen is goed, maar doe dit met mate. Blijf eventueel gebruik maken van uw krukken. Pijn is geen teken van schade maar een teken van herstel. Bent u onzeker over de oorzaak van de pijn, vraag de revalidatiearts om advies.

Bij hele heftige spierpijn kunt u zo nodig paracetamol (maximaal 4 x 1000 mg) of Ibuprofen (2 a 3 x daags 300/600 mg) gebruiken. Gebruik de pijnstillers bij voorkeur alleen ’s nachts als u niet kunt slapen. Een goede nachtrust is belangrijk.
 

Stomapijn

Het stoma is de huidopening waar de prothese naar buiten steekt. In het begin is het stoma een wond. Deze wond wordt in enkele weken bekleed met een soort slijmvlies. In de beginfase is het stoma gevoelig en kwetsbaar. Het stoma bloed snel en kan relatief makkelijk infecteren. Omdat er nog geen goede barrière is, kunnen de bacteriën makkelijk het lichaam binnendringen en een infectie veroorzaken. Uw huid rondom het stoma kleurt dan rood, de stomp wordt warm, dik en pijnlijk. Na een aantal weken of maanden is de stomabekleding goed en neemt de kans op lokale infecties af.

Oorzaken en behandeling

Stomapijn kan veroorzaakt worden door een ontsteking, verklevingen of een pijnlijk stomarandje.

Een ontsteking
Het stoma produceert meer en vaak geel/groen vocht. Uw huid rondom het stoma kan rood en gevoelig zijn. Behandeling: maak het stoma vaker schoon met veel water. Eventueel 2 weken, 2 keer daags het stoma schoonbruisen met 3% waterstofperoxide. Vraag een spuitje en recept aan de revalidatiearts. Bij langdurige ontsteking, abcesvorming of ontsteking met koorts, vraag aan de revalidatiearts een recept voor 10 dagen antibiotica. Sommige mensen hebben een agressieve huidbacterie bij zich en hebben vaker last van ontstekingen. In dat geval kunt u langdurig fusidinezuurzalf/crème op en rond het stoma  aanbrengen. Fusidinezuur is bacteriedodend. Bij herhaling van ontstekingen kan vanaf het eerste jaar na de implantatie een stomacorrectie worden overwogen. Het onderhuidse vetweefsel verwijderen we dan zoveel mogelijk zodat het stomakanaal korter wordt. Een korter stoma kunt u beter schoonhouden. Hierdoor ontstaan minder makkelijk infecties.

Verklevingen
De binnenwand van het stoma kan verkleven met het metaal van de prothese. Dit gebeurt met name ’s nachts. Als u omdraait in bed kan de verkleving pijnlijk loskomen van het metaal. Breng voor het slapen instillagel aan in het stoma. Instillagel is een gel met pijnstiller dat u op recept en met een speciaal spuitje van de revalidatiearts kunt krijgen. Daarnaast kunt u verklevingen regelmatig handmatig losmaken met een stomaspateltje (verkrijgbaar via de revalidatiearts).

Pijnlijk stomarandje
Een pijnlijk stomarandje ontstaat meestal in de latere fase. Waarschijnlijk veroorzaakt door ingroei van een huidzenuw in de stomarand. Breng Lidocainezalf lokaal aan (recept via de revalidatiearts).

Zenuwpijn

Oorzaak

Zenuwpijn wordt veroorzaakt door de zenuwen in de stomp. Bij de operatie korten we deze zenuwen zoveel mogelijk in. Zenuwen hebben de neiging om weer door te groeien. Door de groei van een zenuw kan er een pijnlijke zenuwknoop ontstaan. Dit heet een neurinoom. De zenuw(knoop) kan ook vergroeien met littekenweefsel. Tijdens het staan en lopen kunt u last hebben van trekklachten die ontstaan door spieren op het litteken/zenuwweefsel. Een gevolg hiervan is zenuwpijn. De zenuwpijn kan uitstralen richting uw bekken of richting het fantoombeen. Een andere vorm van zenuwpijn is overgevoeligheid van de stomphuid. Dit kan het stomarandje zijn, maar ook een groter gebied.

Behandeling

Zenuwpijn kunt u iets afzwakken met medicijnen die de zenuwprikkeling remmen (bijvoorbeeld Gabapentine of amitriptylline). U kunt van deze medicijnen wat slaperig worden. Ook beïnvloeden deze medicijnen uw reactievermogen en daarmee uw rijvaardigheid. Het beste kunt u de medicatie ‘s nachts gebruiken, liever niet overdag. Als u de medicatie toch overdag wil gebruiken, doe dit dan alleen in een lage dosering.

Afleiding, bijvoorbeeld werk, sociale contacten en sport, hebben een gunstig effect op zenuwpijn. Stress en psychische problemen werken eerder negatief. Bij mensen met een goed te vinden en duidelijke zenuwknoop (onderzoek met echo en/of MRI) kunnen we een injectie geven met fenol. Fenol lost de bekleding van de zenuw op en zorgt zo voor een tijdelijke vermindering van de pijn. In ernstige gevallen kan een pijnspecialist bij een goed te vinden zenuwknoop een zenuwblokkade doen. Dit kan ook door een operatieve verwijdering. Bij overgevoeligheid van de huid helpt massage van de huid. Door juist de pijnlijke plekken te masseren “slijt” op den duur de pijnlijke gevoeligheid. Het vermijden van huidcontact op de gevoelige plaatsen werkt averechts.