Behandeling Ciclosporine (Sandimmune, Neoral) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Werking en gebruik

Werking

Ciclosporine hoort tot de groep van immunosuppressiva. Dit zijn medicijnen die de natuurlijke lichaamsafweer onderdrukken. Op deze manier remmen de medicijnen de ontsteking in uw darm. Het duurt een aantal dagen voordat u de werking van ciclosporine merkt. Ciclosporine kan de arts in combinatie met andere medicijnen voorschrijven.

Gebruik

Bij colitis ulcerosa dienen we ciclosporine in het begin van de behandeling via een infuus in uw ader toe. Dit gebeurt tijdens een ziekenhuisopname. Uw behandelend arts bepaalt voor elke individuele patiënt de juiste dosering. Dit berekenen we onder andere aan de hand van uw lichaamsgewicht. Als het ciclosporine-infuus goed aanslaat, gaat u na een aantal dagen over op ciclosporine in capsulevorm (Neoral). Hier gaat u 3 tot 6 maanden mee door. Uw behandelend arts kan besluiten of het voor u korter of langer nodig is. De voorgeschreven hoeveelheid van de capsules ciclosporine verdelen we bij voorkeur over 2 doseringen per dag. Een deel neemt u ‘s ochtends in en het andere deel ‘s avonds, voor of met een kleine maaltijd. Bij voorkeur zit er steeds 12 uur tussen de beide innamen. U kunt de capsules doorslikken met wat eten, water of melk. Neem de ciclosporine niet in samen met grapefruitsap. Grapefruit versterkt de werking van ciclosporine, waardoor bijwerkingen kunnen ontstaan. Als u stopt met ciclosporine, dan kunt u vanaf een dag daarna weer grapefruitsap drinken. Een verse grapefruit, of het sap daarvan, kunt u wel gebruiken. U moet waarschijnlijk heel veel verse grapefruits eten, voordat er bijwerkingen ontstaan. Slik de capsules in hun geheel door. U mag er dus niet op kauwen of de capsules openmaken. De capsules hebben een specifieke geur. Laat ze daarom tot het gebruik in de strip. Als u de capsules vergeten bent in te nemen, neem ze dan binnen 8 uur alsnog in. Als het langer dan 8 uur geleden is, neemt u de vergeten capsules niet meer in. Ga door met de eerstvolgende geplande inname.

De behandeling

Ciclosporine kan schadelijk zijn voor uw nierfunctie, leverfunctie en voor de aanmaak van bloedlichaampjes. Daarom nemen we voor de behandeling bloed bij u af om uw nier- en leverfunctie en de aanmaak van bloedlichaampjes te controleren. Tijdens de behandeling controleren we uw bloed regelmatig. In uw bloed meten we de medicijnspiegel van ciclosporine. Deze spiegel in het bloed zegt wat over de juistheid en werking van de dosering die we u geven. Om deze spiegel op de goede manier te meten, moet u 12 uur na inname van de avonddosering bloed laten prikken. Pas na het prikken van deze medicijnspiegel mag u weer de volgende ochtenddosering innemen. Uw MDL-arts of IBD-verpleegkundige informeert u hier verder over tijdens het polibezoek. 

Mogelijke bijwerkingen

Behalve het gewenste effect kan een geneesmiddel ook ongewenste reacties (bijwerkingen)
veroorzaken. Bijwerkingen treden niet bij iedereen op. Als deze bij u wel optreden, waarschuw dan uw behandelend MDL-arts of IBD-verpleegkundige. 

Regelmatig optredende bijwerkingen

• Bloedafwijkingen. Het middel onderdrukt uw beenmerg, waar de voorlopers van nieuwe bloedcellen worden gemaakt. Met name bij een hoge dosering ontstaat er een tekort aan bepaalde bloedcellen. Het gevolg is bloedarmoede, meer kans op bloedingen en een verminderde afweer. Dit kan na een paar weken ontstaan. Uw behandelend arts controleert uw bloed daarom regelmatig. Door het verlagen van de dosis of na het stoppen van het gebruik, verdwijnt deze bijwerking weer.
• Verhoogde bloeddruk. De arts controleert uw bloeddruk regelmatig.
• Nierbeschadiging is een ernstige bijwerking van ciclosporine. De arts controleert regelmatig uw bloed om te controleren of uw nieren nog goed werken. Zorg dat u genoeg drinkt en geen dorst heeft. Raadpleeg uw arts als u binnen een paar dagen in gewicht toeneemt of als u dikke enkels of onderbenen krijgt. 

Soms optredende bijwerkingen

• Trillende of bevende handen.
• Branderig gevoel van de handen en voeten.
• Hoofdpijn.

Zelden optredende bijwerkingen

• Gevoelig, gezwollen of bloedend tandvlees, vooral aan het begin van de behandeling. U kunt deze klachten verminderen door uw gebit en tandvlees goed te poetsen en door te flossen. Bezoek elk half jaar uw tandarts. Raadpleeg uw arts als u te veel last van uw tandvlees heeft of houdt.
• Maagdarmklachten (verlies van eetlust, misselijkheid, diarree). Mocht u veel last hebben van misselijkheid, neem het middel dan bij een maaltijd in. Neem het niet opeens op een lege maag in. Er komt dan te veel ciclosporine in uw bloed.
• Veranderingen in uiterlijk: toename lichaamsbeharing, gewichtstoename, opgezwollen gezicht, borstvorming bij mannen.
• Moeheid.
• Jichtaanvallen. Dit kan optreden als u aanleg tot jicht heeft. U mag dit middel daarom niet gebruiken.
• Spierpijn en spierkrampen.
• Epileptische aanvallen, door een tekort aan magnesium. Mensen met epilepsie hebben hier meer kans op. De arts kan de hoeveelheid magnesium in uw bloed controleren en eventueel extra magnesium voorschrijven.
• Verminderde leverwerking, heel soms met leverbeschadiging als gevolg. De arts controleert regelmatig uw leverfunctie. Als u een gevoelige, opgezwollen buik of een gele verkleuring van uw oogwit of huid merkt, waarschuw dan een arts. Na verlaging van de dosering of na het stoppen met dit medicijn verdwijnt deze bijwerking weer.
• Verhoogde kans op infecties, bijvoorbeeld van uw luchtwegen, zoals verkoudheid en hoesten. Dit komt omdat uw afweer is verminderd. Meld de volgende verschijnselen altijd aan uw arts: koorts, keelpijn, verkoudheid, griep en huidinfecties, zoals steenpuisten.

Zeer zelden optredende bijwerkingen

• Allergische reacties met onder andere jeuk of galbulten, huiduitslag, griepachtige verschijnselen, koorts, spierpijn, benauwdheid of flauwvallen. Stop dan met het gebruik en raadpleeg uw arts. U mag dit middel in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan uw arts en de apotheek door dat u overgevoelig bent voor ciclosporine. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit middel niet opnieuw krijgt.
• Verhoogde kans op huidtumoren. Af en toe komt dit voor bij patiënten die hoge doseringen gebruiken. Ga niet overmatig zonnebaden of onder UV-licht van zonnebank of solarium.
• Als u diabetes mellitus heeft, kunt u een hoger bloedglucosegehalte krijgen door dit middel. Controleer daarom vaker uw bloedglucosegehalte.
• Gezwollen of pijnlijke borsten of uitblijven van de menstruatie.

Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van 1 van de bovengenoemde bijwerkingen of als u andere bijwerkingen heeft waar u zich zorgen over maakt.