Behandeling Bloedtransfusie

Toestemming

U krijgt geen bloedtransfusie als u dat niet wilt. Kunt u ons dat niet zelf vertellen? Dan vragen we het aan de persoon die u vertegenwoordigt. Soms is er geen tijd om uit te zoeken wie uw vertegenwoordiger is of is er geen tijd om met hem/haar te overleggen. Als uw leven in gevaar is en niet anders kan, krijgt u de bloedtransfusie zonder dat we u vooraf toesteming vragen.

Waarom een bloedtransfusie?

Een bloedtransfusie kan nodig zijn als u een tekort aan bloedbestanddelen heeft. Bloed bestaat uit rode cellen, bloedplaatjes en plasma. Een arts kan besluiten dit tekort aan te vullen door een bloedtransfusie. Dit is afhankelijk van uw ziekte, de behandeling en de ernst van het tekort aan rode cellen, bloedplaatjes of plasma.

Rode cellen

Rode cellen (erytrocyten) brengen zuurstof rond dat door de longen wordt opgenomen naar de weefsels. Bij een ernstig tekort aan rode bloedcellen (bloedarmoede) krijgt uw lichaam niet genoeg zuurstof. Hierdoor kunnen organen (bijvoorbeeld hart, nieren) beschadigen. Dit kunnen we met een bloedtransfusie voorkomen.

Bloedplaatjes

Bloedplaatjes (trombocyten) en plasma (bloedvloeistof met eiwitten) zorgen ervoor dat het bloed stolt wanneer u een bloeding krijgt doordat bloedvaten zijn beschadigd. U kunt een tekort krijgen wanneer u veel bloed verliest bij een ongeluk of operatie. Medicijnen of een ziekte kunnen er ook voor zorgen dat uw lichaam het tijdelijk of langdurig onvoldoende aanmaakt.
 

Veiligheid van een bloedtransfusie

Maatregelen

Om bloedtransfusies zo veilig mogelijk te maken gelden de volgende maatregelen:

• alleen gezonde mensen kunnen bloeddonor worden
• donors geven hun bloed vrijwillig en worden hier niet voor betaald

Al het donorbloed wordt gecontroleerd op:

• de geslachtsziekte syfilis (lues)
• twee soorten geelzuchtvirussen (hepatitis B en C)
• een virus dat een ruggenmergziekte en leukemie kan veroorzaken (HTLV l/ll)
• het humaan immuumdeficiëntievirus (HIV) dat aids kan veroorzaken
• de aanwezigheid van bacteriën

Bloed dat mogelijk besmet is, wordt meteen vernietigd. Er is een hele kleine kans dat u door de bloedtransfusie een virus of ziektekiem krijgt. Bijvoorbeeld omdat:

• de bloeddonor kort geleden is besmet, de ziekteverwekker is dan nog niet te zien in het bloed
• de hoeveelheid virus in het bloed zo klein is, dat het niet met een bloedtest kan worden gemeten
• er virussen in het bloed zitten die we nog niet kennen of waarop we niet testen
• er aandoeningen zijn, zoals Creutzfeldt-Jakob, waarvoor nog geen test bestaat

De kans dat bloed is besmet met HIV is kleiner dan één op een miljoen.
 

Voorbereiding op de bloedtransfusie

Bloedgroepcontrole

Het is belangrijk dat het bloed dat u krijgt bij u past. Daarom nemen wij bloed bij u af om uw bloedgroep en rhesusfactor vast te stellen. Deze bepaling is erg belangrijk. Daarom nemen we op twee verschillende tijden bloed bij u af. Sommige mensen hebben antistoffen (afweerstoffen) tegen bloedcellen van anderen in hun bloed. Dit kan komen na een zwangerschap, een vroegere bloedtransfusie of een stamceltransplantatie. Het kan dan langer duren voor we passend bloed voor u vinden.

Verloop Wat kunt u verwachten?

Bij een bloedtransfusie krijgt u rode bloedcellen, bloedplaatjes of plasma via een bloedvat (ader), meestal in de onderarm. Hoe lang een bloedtransfusie duurt wisselt:

• een zakje plasma duurt ongeveer een half uur
• een zakje bloedplaatjes duurt 15-30 minuten
• een zakje rode bloedcellen duurt één tot twee uur

De verpleegkundige vraagt naar uw naam en geboortedatum en controleert dit met de gegevens van het bloedproduct. Kunt u dit niet zelf vertellen? Dan controleert de verpleegkundige de gegevens van het polsbandje of de identificatiesticker met de gegevens van het bloedproduct. Ook tijdens de bloedtransfusie controleert de verpleegkundige regelmatig uw pols en temperatuur of er bijwerkingen zijn.

Hemovigilantie Registratie bloedtransfusie

Bijwerkingen van bloedtransfusies registreren we. De arts meldt eventuele complicaties van bloedtransfusies aan het bloedtransfusie laboratorium. De bloedtransfusiecommissie gebruikt deze gegevens om de veiligheid en werkzaamheid van bloedtransfusies te verbeteren. Het Radboudumc doet mee aan de nationale registratie van bloedtransfusie bijwerkingen.

Bijwerkingen

De risico's van een bloedtransfusie proberen we zo laag mogelijk te houden. Bij iedere behandeling zijn er risico's. Ook bij bloedtransfusies, zelfs als we daarvoor uw eigen bloed gebruiken. Hieronder beschrijven we dingen die kunnen gebeuren.

• Overgevoeligheidsreactie: tijdens of na de bloedtransfusie kunt u een allergische reactie krijgen. U herkent deze aan koorts, koude rillingen, rode huid, jeuk en/of galbulten. Deze allergische reacties zijn meestal niet heftig en behandelen we met medicijnen.
• Reactie als gevolg van veel bloed in een korte tijd: soms kunt u vocht vasthouden. Dit gebeurt alleen als u een grote hoeveelheid in een korte tijd krijgt. Medicijnen kunnen deze klachten verhelpen.
• Stapeling van ijzer: met elke bloedtransfusie van rode cellen krijgt u ijzer binnen. Als u jaren achter elkaar rode cellen krijgt, kan er een teveel aan ijzer in het lichaam komen. Hierdoor raken organen beschadigd. Om dit teveel aan ijzer uit het lichaam weer kwijt te raken moet u bepaalde medicijnen gebruiken.

Na de bloedtransfusie

Waar moet u op letten?

Heeft u tijdens of na de bloedtransfusie een van de onderstaande reacties? Vertel dit aan uw verpleegkundige.

• koorts
• koude rillingen
• rode urine
• huiduitslag

Het kan gebeuren dat u na een bloedtransfusie antistoffen tegen andermans bloedcellen aanmaakt. U krijgt dan een transfusiekaartje waar dit op staat. Dit moet u de volgende keer dat u naar het ziekenhuis gaat altijd aan uw arts laten zien. Ook als dat in een ander ziekenhuis is.

Registratie van gegevens

Wij schrijven de bij u gevonden antistoffen op in onze administratie. Zo krijgt u in het Radboudumc altijd het juiste bloed. Een goede registratie van antistoffen is belangrijk, omdat antistoffen na een tijd uit het bloed kunnen verdwijnen. Ze zijn dan niet meer met laboratoriumtesten aan te tonen. Het immunologisch geheugen verdwijnt niet. Hierdoor kan uw afweersysteem bij de juiste prikkel, bijvoorbeeld een bloedtransfusie, de antistoffen opnieuw aanmaken. U kunt dan alsnog een reactie krijgen.

Heeft u in een ander ziekenhuis bloed nodig? Dan moet deze informatie daar bekend zijn. Daarom registreren wij uw antistoffen ook in een landelijk databestand: het Transfusie Register Irregulaire Antistoffen en Kruisproefproblemen (TRIX). Wilt u niet dat uw antistoffen inTRIX komen te staan? Zeg dit tegen uw arts of neem contact op met het transfusielaboratorium.

Kan ik een bloedtransfusie weigeren?

U kunt een bloedtranfusie weigeren. Soms zijn er geen andere mogelijkheden. Bloedtransfusies redden vaak levens. Sommige operaties of behandelingen kunnen we zelfs niet uitvoeren zonder een bloedtransfusie. Als u een bloedtransfusie weigert, is dit een groter risico voor uw gezondheid. Bespreek uw twijfels over de bloedtransfusie met de arts die u behandelt.

Bloedtransfusie met uw eigen bloed

Soms kunnen we een autologe transfusie bij u doen. Dit betekent dat u voor een operatie uw eigen bloed laat afnemen. Dit krijgt u tijdens de operatie weer terug. In de maand voor de operatie laat u een paar keer bij de bloedbank uw bloed afhemen. Verliest u tijdens de operatie veel bloed, dan kan het zijn dat u toch bloed van een donor krijgt. Voor een autologe transfusie moet u aan een aantal voorwaarden voldoen:

• uw lichamelijke conditie moet goed zijn
• u bent minimaal achttien jaar en u weegt meer dan 50 kilo
• uw bloedvaten moeten geschikt zijn om vaker bloed af te nemen
• u mag geen bloedoverdraagbare ziekten hebben
• de datum van de operatie moet ruim van tevoren vaststaan

U kunt in de operatiekamer, vlak voor de operatie of vlak vóór of tijdens de narcose, bloed laten afnemen. Het tekort aan bloed in uw lichaam vullen we meteen aan met een zoutoplossing. Na de operatie krijgt u het bloed weer toegediend.Dit kan alleen bij operaties waarbij u weinig bloed verliest.

Bij sommige operaties met veel bloedverlies, zoals bij vaatoperaties, kunnen we het bloed dat uit de wond komt met een speciaal apparaat opzuigen. Hierna geven we het bloed weer aan u terug. U kunt met uw arts of anesthesioloog overleggen of één van deze methoden bij u kan.