Adviezen en oefeningen

Mobiliteits­oefeningen

Bij het leren lopen met een prothese is uw mobiliteit (lenigheid) belangrijk. Om een zo normaal mogelijk looppatroon te krijgen aan het eind van het revalidatietraject, is het belangrijk om uw been ver genoeg naar achter te kunnen zwaaien en om de knie volledig te strekken. Spierverkorting en spierverstijving, met als gevolg een verminderde bewegingsuitslag en/of standverandering van het gewricht (= contracturen), zijn makkelijker te voorkomen dan te verhelpen. We raden u daarom aan om deze (huiswerk)oefeningen met regelmaat uit te voeren. Uw fysiotherapeut heeft een aantal oefeningen voor u geselecteerd. Bij elke oefening vindt u een instructie.

• Oefeningen bij amputatie door onderbeen of bovenbeen

  Oefening 1: buikligging

  • Ga 2 x per dag een half uur op uw buik liggen.
  • Om de rek op de voorzijde van uw heup te vergroten kunt u een (breed) rolletje net boven uw knie (bij een amputatie door het onderbeen) of onder het uiteinde van de stomp (bij een amputatie door het bovenbeen) leggen.

  

  

  Oefening 2: mobiliteit van uw heupgewricht

  • Ga op uw zij liggen, op de niet-geamputeerde kant.
  • Buig uw niet-geamputeerde zijde in zowel heup als knie zodat u stabiel ligt.
  • U mag uw armen gebruiken om steun te nemen op de ondergrond.
  • Beweeg nu uw stomp zo ver mogelijk naar achteren, daarna naar opzij (naar het plafond), vervolgens naar voren en dan weer terug naar de beginpositie.
  • Breng uw stomp weer terug naar de beginpositie.
  • Herhaal de oefening 10 keer.

  

• Oefeningen bij amputatie door onderbeen

  Oefening 3: strekking van uw knie

  • Ga met uw rug op een matras (vloerbedekking/mat) liggen.
  • Zorg dat u symmetrisch ligt.
  • Duw de achterkant van de knie (van het geamputeerde been) in de onderlaag, houd dit 10 seconden vast.
  • En laat weer los.
  • Om de rek op de achterzijde van uw knie te vergroten kunt u een (breed) rolletje onder het uiteinde van uw stomp leggen.
  • Herhaal de oefening 10 keer.

  

  Oefening 4: buiging van de knie

  • Ga met uw rug op een matras (vloerbedekking/mat) liggen.
  • Zorg dat u symmetrisch ligt en dat uw benen gestrekt zijn.
  • Breng uw geamputeerde been naar uw borst.
  • Buig uw knie zo ver als mogelijk.
  • Breng uw been weer terug naar de beginpositie.
  • Herhaal de oefening 10 keer.

  

Kracht­oefeningen

De onderstaande oefeningen zijn krachtoefeningen voor uw benen, met name voor het geamputeerde been. In de beginfase zijn de oefeningen bedoeld om spierafbraak tegen te gaan. Naarmate de behandelingen vorderen is het doel van de oefeningen om spieren op te bouwen.

• Oefeningen voor amputatie door bovenbeen of onderbeen

  Oefening 1: Krachtoefening zijkant been- en bilspieren met behulp van een theraband

  • Ga op uw zij liggen, op de niet-geamputeerde kant.
  • Maak een lus van de Theraband en leg hem om uw niet-geamputeerde been en uw stomp.
  • Buig uw niet-geamputeerde zijde in zowel heup als knie zodat u stabiel ligt.
  • U mag uw armen gebruiken om steunen op de ondergrond.
  • Beweeg nu uw stomp zo ver mogelijk naar achteren, daarna naar opzij (naar het plafond), en vervolgens naar binnen (naar de matras toe).
  • Zorg ervoor dat uw bekken hierbij stabiel blijft liggen.
  • Herhaal deze beweging 10 keer.
  • Breng de stomp weer terug naar de beginpositie.
  • Neem een rustpauze van 30 seconden.
  • Herhaal de oefening 3 keer.

  

  Oefening 2: Krachtoefening achterkant been- en bilspieren

  • Zorg voor een comfortabele houding in buikligging.
  • Laat uw niet-geamputeerde been op de onderlaag rusten.
  • Til uw stomp op zo ver als u kunt, zorg er wel voor dat uw bekken contact houdt met de onderlaag.
  • Herhaal deze beweging 10 keer.
  • Neem een rustpauze van 30 seconden.
  • Herhaal de oefening 3 keer.

  

  

  Oefening 3: Krachtoefening van de spieren aan de binnenkant van uw been.

  • Ga op uw zij liggen, op de kant van de stomp.
  • Zet uw bovenste been iets voor u neer en zorg dat uw voet op de onderlaag voor u rust.
  • Til uw stomp zo ver mogelijk van de onderlaag af.
  • Breng uw been weer terug naar de beginpositie.
  • Herhaal deze beweging 10 keer.
  • Neem een rustpauze van 30 seconden.
  • Herhaal de oefening 3 keer.

  

  Oefening 4: Krachtoefening binnenkant benen met behulp van een handdoek

  • Zorg voor een comfortabele houding in rugligging.
  • Rol een handdoek op.
  • Leg de opgerolde handdoek zo laag mogelijk tussen uw benen.
  • Duw nu de handdoek zoveel mogelijk samen. U geeft dus zoveel mogelijk druk naar binnen.
  • Houd deze druk 10 seconden vast.
  • Herhaal deze beweging 10 keer.
  • Neem een rustpauze van 30 seconden.
  • Herhaal de oefening 3 keer.

  

• Oefeningen voor amputatie door onderbeen

  Oefening 5: Krachtoefening voorkant van uw been

  • Zorg voor een comfortabele houding in rugligging.
  • Leg in uw knieholte een opgerolde handdoek.
  • Strek uw knie totdat deze helemaal recht is en ontspan daarna weer zodat uw knie weer in de gebogen beginpositie komt.
  • Herhaal deze beweging 10 keer.
  • Neem een rustpauze van 30 seconden.
  • Herhaal de oefening 3 keer.

  

  Oefening 6: Krachtoefening voorkant van uw been

  • Zorg voor een comfortabele houding in buikligging.
  • Leg onder uw stomp een opgerolde handdoek.
  • Laat uw niet-geamputeerde been op de onderlaag rusten.
  • Duw uw stomp zo hard mogelijk als u kunt in de onderlaag.
  • Houd deze druk 10 seconden vast.
  • Herhaal deze beweging 10 keer.
  • Neem een rustpauze van 30 seconden.
  • Herhaal de oefening 3 keer.

  

  Oefening 7: Krachtoefening voorkant van uw been met behulp van een theraband

  • Zorg voor een comfortabele zithouding.
  • Bevestig de theraband om de stoel en om uw stomp.
  • Strek uw knie rustig en breng vervolgens uw knie weer rustig in de beginstand.
  • Herhaal deze beweging 10 keer.
  • Neem een rustpauze van 30 seconden.
  • Herhaal de oefening 3 keer.

  

Basisprothese oefeningen

• Symmetrische houding

  Breng het gewicht van uw niet-geamputeerde been naar uw geamputeerde been. Zorg ervoor dat u uiteindelijk evenveel op beide benen staat en dat u uw gewicht verdeeld over uw gehele voet. Steun eventueel met uw armen op de brug. Zorg er dan voor dat u symmetrische steun neemt (met allebei de armen evenveel steunen).

  

  

  

• Bekkenlift oefening

  De uitgangshouding is een symmetrische houding. Neem vanuit deze houding steeds meer gewicht op de prothese. Hierbij brengt u uw bekken dus boven de prothese. Zorg ervoor dat uw romp hierbij recht blijft. Vanuit deze houding lift u uw bekken aan de niet- geamputeerde zijde omhoog zodat u aan deze zijde op uw teen komt te staan. Het gewicht heeft u nu volledig op de prothese, de druk op uw teen van uw niet-geamputeerde been is minimaal, het zorgt alleen voor het evenwicht. Steun eventueel met uw armen op de brug. Zorg er dan voor dat u symmetrisch steun neemt (met allebei uw armen evenveel steunen). Wat niet mag gebeuren is het overhellen van uw romp.

  

  

  

• Uitstapoefening

  Deze oefening is grotendeels hetzelfde als oefening 2. Als u het gewicht volledig op uw prothese heeft en in balans bent kunt u met uw niet-geamputeerde been uitstappen naar voren waarbij u landt op uw hak. Steun eventueel met uw armen op de brug. Zorg er dan voor dat u symmetrische steun neemt (met allebei de armen evenveel steunen).
  

  

  

• Zwaaifase oefening

  U heeft een stap gemaakt met uw niet-geamputeerde been. Na afwikkeling van uw prothesevoet verplaatst u het gewicht naar uw niet-geamputeerde been. Op dat moment zet u de zwaai in van de prothese door uw knie te heffen (stomp naar voren in de koker), waarna u op uw hak landt. Zorg ervoor dat de paslengte van beide benen gelijk is.
  

  

  

  

Trainings­programma

• Cardiovasculair uithoudingsvermogen

  Cardiovasculair uithoudingsvermogen (conditie) is de toestand van het hart en het bloedvatensysteem en de mogelijkheid die dit systeem heeft om bloed en zuurstof te leveren aan de spieren. Om het cardiovasculaire uithoudingsvermogen te trainen, wordt er binnen de amputatiegroep in fase 1 gebruik gemaakt van de armergometer en de roei-ergometer. In fase 2 kan er ook gebruik worden gemaakt van de fietsergometer. Afhankelijk van het doel, kunt u trainen aan de hand van uw maximale hartslag.
  
  Doel trainingsgebied (van de maximale hartslag):

  1. Vetverbranding (aëroob) 60% -70%
  2. Cardiovasculair duuruithoudingsvermogen (aëroob) 70% - 80%
  3. Cardiovasculair duuruithoudingsvermogen (anaëroob) > 80%

  Voor cardiovasculair uithoudingsvermogen is het dus de bedoeling dat u traint op 80% van uw maximale hartslag. De trainingsduur en trainingsweerstand wordt gedurende de training langzaam opgeschroefd.
  Het omslagpunt van het anaërobe en het aërobe energie-systeem ligt rond een belastingsduur van 3 minuten. Dus 3 minuten is de minimale trainingsduur en we houden 10 minuten aan als maximale trainingsduur.
  
  Maximale hartslag = 220 – leeftijd

  Hoe meet u uw hartslag?

  Deze kunt u het beste meten bij uw rechter pols. Leg de middelste 3 vingers op de polsslag en tel gedurende 30 seconden het aantal polsslagen. Vermenigvuldig het aantal polsslagen met 2. Om te weten of u in de goede, aërobe hartslagzone traint, kunt u gebruik maken van de praattest: kunt u nog praten tijdens de inspanning dan kan uw lichaam de belasting goed aan en traint u zeer waarschijnlijk onder de 80% van uw maximale hartslag.

• Core stability oefeningen

  Oefening 1: Plank

  • Houd deze houding 15 tellen vast
  • Maak 5 herhalingen*
  • Lichter maken:
    • Steunen op ellebogen
    • Steunen op knieën (met prothese aan)
  • Zwaarder maken:
    • Maak er een push-up van

  

  Oefening 2: Handen/knieën

  • Houd deze houding 15 tellen vast
  • Maak 5 herhalingen*
  • Lichter maken:
    • Alleen een arm of het been uitstrekken (zodat je 3 steunpunten houdt)
  • Zwaarder maken:
    • Gebruik een dumbbell
    • Laat je door een tweede persoon (gering) uit evenwicht brengen

  

  Oefening 3: Bruggetje

  • Maak een bruggetje (de billen komen los van de vloer), door het been in de rol te duwen
  • Houd deze houding 5 tellen vast
  • Maak 5 herhalingen* en wissel dan van kant
  • Lichter maken:
    • Maak een bruggetje over een kleiner bewegingstraject 
    • Voer de oefening met twee benen uit
  • Zwaarder maken:
    • Zorg er voor dat je bij de teruggaande beweging de grond net niet raakt
    • Strek het andere been

  

  

  

  Oefening 4: Heupabductie in zijliging

  • Beweeg de heupen omhoog (los van de grond)
  • Zorg ervoor dat je onderlichaam in één lijn ligt met je romp
  • Houd deze houding 5 tellen vast
  • Zorg er voor dat je heupen in het verlengde van de romp liggen en blijven liggen
  • Maak 5 herhalingen* en wissel dan van kant
  • Lichter maken:
    • Maak een bruggetje over een kleiner bewegingstraject
  • Zwaarder maken:
    • Zorg er voor dat je bij de teruggaande beweging de grond net niet raakt
    • Houd de benen gedurende de oefening gespreid

  

  

  Oefening 5: Buikspieroefeningen 

  • Maak een sit up, er zijn verschillende variaties:
    • Gebogen benen, schouders iets van de grond los
    • Gebogen benen, schouders iets van de grond los daarbij om en om de knie aantikken (kruisen: met linker hand de rechter knie en andersom)
    • Omgekeerde sit up (voeten van de vloer en bekken achteroverkantelen)
  • Maak 3x 15 herhalingen*
  • Lichter maken
    • Maak een sit up over een kleiner bewegingstraject
  • Zwaarder maken
    • Zorg er voor dat je bij de teruggaande beweging de grond net niet raakt

  

  

  *Per oefening staat een standaard aantal herhalingen vermeld. U kunt het aantal herhalingen aanpassen aan uw eigen mogelijkheden. Bespreek dit met uw fysiotherapeut.