Perifere zenuwen en plexus

Wat zijn de perifere zenuwen en plexus?

Het zenuwstelsel bestaat uit drie delen:

• het centrale zenuwstelsel (CZS): grote hersenen, kleine hersenen en ruggenmerg
• het perifere zenuwstelsel: zenuwen voor gevoel (sensibel) en beweging (motorisch) overal in het lichaam
• het autonome zenuwstelsel: dat helpt bij bijvoorbeeld spijsvertering, ademhaling, doorbloeding van de huid en zweten

Plexus (of plexus brachialis) betekent vlechtwerk van de arm. Het is een onderdeel van het perifere zenuwstelsel.

Bouw en functie

Een zenuw is een verzameling van een heleboel zenuwcellen. Deze cellem zitten in uw ruggenmerg of in een zenuwknoop van de achterwortel van het ruggenmerg. Het is een piepkleine cel die meer dan een meter lang kan zijn. Hij voedt zich langs de uitloper van de zenuw (het axon). Wordt een axon doorgesneden? Dan herstelt een zenuw maar heel langzaam, ongeveer 1 millimeter per dag.

Fascikel

Een verzameling van axonen noemen we een fascikel. Die heeft een eigen omhulling. U kunt dit vergelijken met een telefoonkabel waar meerdere gekleurde draadjes binnen in liggen. Een aantal fascikels komen ook weer samen. Ook die hebben een eigen omhulling. Dit allemaal bij elkaar, is de perifere zenuw. Een zenuw kan heel dik of heel dun zijn. De meeste zenuwen beginnen dik en worden steeds dunner.

Prikkels

U kunt de zenuwgeleiding vergelijken met een elektrische stroom. De impuls springt van knoop naar knoop met een snelheid van ongeveer 60 meter per seconde. De motorische zenuwen brengen de impuls vanaf het ruggenmerg naar de spieren, waarin ze zich vertakken. De overdracht van de prikkel naar de spieren vindt plaats in eindplaatjes. Een chemische stof zorgt ervoor dat de spier samentrekt. De sensibile zenuwen geven waarnemingen uit de huid, spieren en gewrichten door. Ook geven ze informatie door over temperatuur, pijn, aanraking en de stand van een gewricht. Dit geven ze door aan de zenuwknoop in de achterwortel van het ruggenmerk. Een perifere zenuw kan motorisch, sensibel of gemengd zijn. De meeste zenuwen zijn gemengd.

Oorzaak van een aandoening aan de perifere zenuwen en plexus

U kunt iets aan uw perifere zenuwen krijgen. Hier gaat het alleen om de afwijkingen die een chirurg behandelt.

Tumor
Het zijn bijna altijd goedaardige tumoren. Die noemen we neurinomen. Ze komen uit de cellen van Schwann. Daarom noemen we ze ook Schwannomen. Neurinomen kunnen aan iedere perifere zenuw optreden. Ze hebben geen voorkeur. Bij de ziekte van von Recklinghausen kunnen neurinomen op veel plaatsen ontstaan. Een tumor van een perifere zenuw is meestal een zwelling. Als u die aanraakt, voelt het alsof er elektrische stroom langs de zenuw gaat. Neurinomen kunnen we goed behandelen.

Letsels door een ongeluk of snijwond
Schade aan een perifere zenuw kan komen door:

• drukletsel: de zenuw werkt dan tijdelijk niet
• gedeeltelijke doorgesneding: motorische en/of sensibele uitval, er ontstaat littekenweefsel
• de zenuw werkt helemaal niet meer, u heeft een doof gevoel

Symptomen

Wanneer een zenuw niet meer werkt, heeft dit gevolgen voor de lichaamsdelen waar de zenuw voor zorgt.

Schade aan een motorische zenuw
Schade aan zo'n zenuw zorgt voor verlamming van de spier die de zenuw aanstuurt. Doordat de spier geen prikkels meer krijgt, sterven de eindplaatjes af. De spier wordt dunner (atrofie) en kan uiteindelijk helemaal verbindweefselen. Het geven van elektrische prikkels met een apparaat kan die proces niet voorkomen. We moeten de beschadigde zenuw op tijd herstellen, zodat de uitgroeiende axonen de eindplaatjes bereiken voordat deze zijn verdwenen. Bij jongeren gaat het herstel beter en sneller dan bij ouderen.

Plexus
De plexus brachialis is een vlechtwerk van zenuwen. Het zit boven uw sleutelbeen. De zenuwwortels die uit het ruggenmerg komen, komen hier samen. Daarma vertakken ze weer in zenuwen. Drie armzenuwen zijn daarvan de belangrijkste. Schade aan de plexus kan gebeuren tijdens een (moeilijke) bevalling als, het armpje van de baby wordt overrekt. Verder komt het vaak voor bij verkeersongeval, meestal bij motorrijders. Er zijn verschillende manieren waaropen schade kan ontstaan. Soms heeft u meerdere vormen samen.

• Rekletsel: doordat u de zenuwvezels overrekt, krijgt u uitval. U heeft meestal geen behandeling nodig, omdat het vanzelf beter wordt.
• Afscheuren van zenuwen of zenuwbundels: u krijgt uitval en er ontstaan neuromen.
• Afscheuren van zenuwwortels uit het ruggenmerg: wortels die afscheuren kunnen we niet terugplaatsen in het ruggenmerg
• drukletsel: een halsrib beknelt de plexus of spieren die van de halswervelkolom de eerste rib en het sleutelbeen gaan, zijn beknelt (ook kan het zijn dat de eerste rub op de plexus drukt, de meeste van deze drukletsels heeft u als u uw arm opzij of omhoog doet)