Kunst

De Glazen Tuin

Ter gelegenheid van de bouw van het nieuwe hoofdgebouw van het Radboudumc maakte Tanja Smeets dit grote paviljoenachtige kunstwerk. Je kunt door het kunstwerk heen lopen en er eindeloos lang nieuwe dingen in ontdekken.

De Glazen Tuin is een groot, paviljoenachtig kunstwerk, een ruimte bedoeld voor elke patiënt, bezoeker, medewerker en student die even uit de routine en hectiek van het universitair medisch centrum wil stappen. ‘Een landschap’, noemt de kunstenaar het, ’waarin je kunt vertoeven en op andere gedachten komen. Je ogen troost kunt geven.’ Je kunt door het kunstwerk heen lopen en er eindeloos lang nieuwe dingen in ontdekken.

De Glazen Tuin bestaat uit drie verschillende torens opgetrokken uit metalen frames met daarin meer dan 800 glazen bouwstenen. Binnenin 250 van die stenen groeien als het ware kleine kunstwerken: koperen structuren, geblazen glasvormen, roestvrijstalen bollen en koraalachtige landschappen van vilt. Veel van de andere stenen zijn van gekleurd glas.

In de stenen zitten ook de voorwerpen die patiënten, medewerkers en andere betrokkenen voor het kunstwerk doneerden. Zo gaf burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen bij de officiële bouwstart in 2019 een beeldje van Mariken van Nimwegen en schonken omwonenden een kop en schotel uit het buurthuis. Ook de vaccinatieflacon waaruit de eerste zorgverleners zijn gevaccineerd tegen COVID-19, is in de Glazen Tuin in te ontdekken.

Fotograaf: Ernst Moritz

Verbinding

Tenminste: als je goed kijkt. Want Tanja Smeets bewerkte de gedoneerde voorwerpen tot eenzelfde soort organisch ogende vormen en structuren als haar eigen kleine kunstwerken in de glazen bouwstenen. Daardoor groeit alles in De Glazen Tuin naar elkaar toe, met nieuwe verbindingen en verhalen tot gevolg. Om het krachtenspel van verandering en continuïteit als het centrale thema van kunstwerk te benadrukken, staat het op een verbindende plek: precies op het punt waar het nieuwe hoofdgebouw aansluit op de oudbouw en op de grote, centrale gang waarmee al onze gebouwen te bereiken zijn.

Kunstenaar

Tanja Smeets is in 1991 afgestudeerd aan ArtEZ hogeschool voor de kunsten in Arnhem. Haar werk was te zien in tentoonstellingen in binnen- en buitenland, waaronder in museum Vizcaya in Miami (USA) Henan Museum (Zhengzhou, China) TextielMuseum (Tilburg, NL) Centraal Museum (Utrecht, NL) Museum Boijmans van Beuningen (Rotterdam, NL) the Gyonggi International Ceramics Biennale,(South Korea) en het Museum of Arts and Design (New York, USA).  Als artist in residence heeft zij gewerkt in het Europees Keramisch Werkcentrum in Oisterwijk (NL), in China en in Zuid- Korea. Werk van Tanja Smeets is opgenomen in o.a de collecties van het Centraal Museum Utrecht, het TextielMuseum Tilburg (NL) , museum Henan (Zhengzhou, China) Museum Boijmans van Beuningen (NL) de collecties van DSM, Enexis, Akzo Nobel, het KF Hein fonds en DIFFER.

Fotograaf: Daan Muller

De Glazen Tuin is mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds Gelderland.

Kijkdokter Kaartspel

Radboud Kunstprogramma heeft samen met de Radboud Universiteit het Kijkdokter Kaartspel ontworpen. Hiermee kan iedereen, en niet langer alleen jonge dokters, spelenderwijs leren om ruimer en aandachtiger naar de wereld, elkaar en zichzelf te kijken.

Het spel is voortgekomen uit het vrije studieonderdeel OGEN WIJD OPEN! dat het Radboudumc voor jonge dokters verzorgt sinds 2016. Hierbij leren studenten om hun patiënten beter te observeren door naar ze te kijken als een kunstenaar. Zo worden ze kijkdokter: een dokter die goed, in de hele breedte, patiënten kan observeren.

De vaardigheden van een kijkdokter kunnen echter ook worden toegepast in een niet-medische context. Daarom hebben de initiatiefnemers van OGEN WIJD OPEN! besloten om van alle kijkoefeningen voor jonge dokters een kaartspel te maken waarmee iedereen voortaan zelf kijkdokter kan worden.

De opdrachten op de kaartjes dagen je uit om spelenderwijs opnieuw te leren kijken naar de wereld. Dit gebeurt aan de hand van vragen die verschillende Kijkdokters op de kaartjes stellen. Zo kun je je blik verruimen.

Probeer het eens zelf met de opdracht van Beeldend kunstenaar Roy Villevoye: ‘Probeer vijf minuten te beschrijven wat je feitelijk ziet, dus niet wat je denkt te zien.’

OGEN WIJD OPEN!

Het Radboud Kunstprogramma en de Radboudumc Health Academy bieden sinds 2016 een bijzondere reeks masterclasses voor studenten Geneeskunde en Biomedische Wetenschappen: OGEN WIJD OPEN! Samen met beeldend kunstenaars ontdekken de studenten dat kijken als een kunstenaar hen betere dokters maakt. Want kijken als kunstenaars leert hen om zowel de patiënt voor zich als de symptomen beter leren te zien en begrijpen. In mei 2017 ging een nieuwe reeks masterclasses van start.

Uit onderzoek van prestigieuze Amerikaanse universiteiten blijkt dat professionele kunstobservatie patroonherkenning en het diagnostisch vermogen van artsen verbetert. Daarom kun je een betere dokter worden door met kunstprofessionals in een museum naar kunstwerken te kijken. In de masterclasses doen we echter meer! Samen met kunstenaars gaan Geneeskunde-studenten modeltekenen, maken ze met foto’s uit een reusachtig beeldarchief een zelfportret, analyseren ze foto’s als was het bewijsmateriaal en tekenen ze uit hun herinnering plekken, inclusief de dingen die je niet in beeld kunt vangen. Kijken naar kunstwerken en vooral het leren kijken als kunstenaars, verrijkt als mens en verbreedt de blik. Het geeft medisch professionals handvatten om in het proces van diagnosticeren ruimte voor de patiënt te maken en oog te krijgen voor de betekenis van context en details. We zijn er trots op dat hedendaagse kunstenaars van formaat zo’n wezenlijke rol in het medisch curriculum spelen. Dat past in een ziekenhuis en academische omgeving die zich wil onderscheiden door de menselijke maat van persoonsgerichte zorg en onderwijs.

 
Op 20 mei 2017 gingen de studenten naar het Frans Hals Museum in Haarlem.

Deelnemende kunstenaars

• Hans Aarsman (mede-initiatiefnemer)
• Roy Villevoye (mede-initiatiefnemer)
• Ruth van Beek
• Rob Johannesma
• Jan Rothuizen

Fotoserie Rob Johannesma

In opdracht van het Radboud Kunstprogramma maakte de kunstenaar Rob Johannesma een fotoserie van de masterclasses. Delen daaruit zullen in de loop van de tijd op verschillende momenten en plekken getoond worden verspreid over het hele ziekenhuis en de universiteit.

  

Meer weten?

• Lees meer over OGEN WIJD OPEN! (Voorheen: De kunst van kijken en zien voor de medische professie)
• Bekijk de uitzending van Omroep Gelderland

Tentoonstelling A Terrible Beauty

Op 6 september 2018 opende de tentoonstelling A Terrible Beauty met schilderijen, tekeningen en glaswerk van Peter Otto (1955-2017). De tentoonstelling maakt deel uit van het gezamenlijke beeldende Radboud Kunstprogramma van het Radboudumc en de Radboud Universiteit.

A Terrible Beauty is de eerste tentoonstelling van Peter Otto sinds hij in september 2017 plotseling overleed. De tentoonstelling bevat deels werk uit de collectie van het Radboudumc en bouwt voort op een langdurige band van de kunstenaar met het Radboudumc en de Radboud Universiteit. Het werk van Peter Otto ontleent een zekere schoonheid en eeuwigheid aan oorlogstaferelen, resten van een veldslag en zelfs vervormde gezichten. In zijn schilderijen, tekeningen en glaswerk raken goed en kwaad, hoop en vertwijfeling met elkaar verstrengeld.

Peter Otto, Delete (2009, schilderij, 90 x 70 cm)

Stichting Het Geluid van Kunst zal zijn oeuvre de komende jaren verder ontsluiten.

De tentoonstelling

De tentoonstelling is in de Aula van de Radboud Universiteit (Comeniuslaan 2, Nijmegen) en loopt van 6 september t/m 16 november 2018. Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 08.30 tot 17.30 uur. Toegang is gratis.

De Natuur van het Radboudhuis

In samenwerking met Manon Schaap Studio & Projects

Al sinds de oudheid kennen mensen een helende werking toe aan een bewuste beleving en waardering van de natuur. Ziekenhuizen bevonden zich daarom vaak in en tussen het groen, direct in de natuur. Technologische ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat er de afgelopen decennia in zorgomgevingen nog maar weinig ruimte was voor die helende werking van de natuur. In het Radboudumc vindt in dit opzicht een cultuuromslag plaats. Een logische, want het Radboudumc is gelegen op het voormalige landgoed Heyendael. Anders gezegd: natuur is eigen aan de Radboudumc-cultuur.

De Natuur van het Radboudhuis

De natuur is eigen aan de cultuur van ons huis en de campus Heyendael als geheel. Daarom heeft het Radboud Kunstprogramma het initiatief genomen om De Natuur van het Radboudhuis zintuiglijk, tastbaar en middenin het spectrum van 'Heel de Mens' beleefbaar te maken. Dat doen we met een gevarieerd en vernieuwend programma van hedendaagse kunst, vormgeving en ontwerp. Met het experiment, onderzoek, vakmanschap, de passie en verbeelding van de kunsten, komt de fysieke natuur van buiten naar binnen. Doel is een Radboudumc met de herkenbaarheid en het gevoel van natuurlijke processen, seizoenen, materialen, objecten en beelden: een tuin voor de ziel waar je kan zaaien, oogsten, genieten, dromen, bezinnen en troost ervaren.

Projecten

Lopende projecten van De Natuur van het Radboudhuis:

• Kunstformen der Natur
• Harvest

Kunstenaar Frank Bruggeman tijdens zijn plantscape performance in ons restaurant (foto: Jan Willem Kaldenbach)

Kunstformen der Natur

Meer dan een eeuw geleden scoorden bioloog Ernst Haeckel en lithograaf Adolf Giltch een hit met opzienbarende illustraties in de serie Kunstformen der Natur, van nooit eerder vertoonde organismen. In opdracht van het Radboud Kunstprogramma (De Natuur van het Radboudhuis) verzamelde kunstenaarsinitiatief Mediamatic alle originele litho’s en zoomde in op de fenomenale wezens door ze extreem uit te vergroten.
 
Tachtig van deze levensgrote blow-ups zijn nu in het Radboudumc te zien. De originele prenten uit het gelijknamige boek werden voor het eerst uitgebracht tussen 1899 en 1904. In een vitrine bij de tentoonstelling vindt u een origineel exemplaar van het boek uit de collectie van de Universiteitsbibliotheek van de Radboud Universiteit.

‘Dit kunstwerk biedt me hoop en troost’

Wat doet kunst met je? Voor Eveline Coenen, oncologiepatiënt in het Radboudumc, biedt het reusachtige kunstwerk Kunstformen der Natur hoop en troost. Tijdens haar opname ging ze vaak kijken bij de uitvergroting van een plant uit de serie in de zuidZuid-corridor. Ze kreeg een ingelijste replica van haar favoriete plaat: nummer 74, een orchidee. ‘Dit kunstwerk biedt me veel troost. De kleuren van de plant, de vorm, ik zie er ook een gezicht in, het gaat over leven. Het gaf me tijdens mijn opnames hoop’, vertelt Eveline Coenen. Ze is het afgelopen jaar vijf keer opgenomen geweest in het Radboudumc voor bestraling. ‘Zodra de situatie het toeliet, ging ik hier naar toe. Ik bleef dan automatisch bij deze plant staan. Ik kreeg er positieve energie door.’

Naar de tentoonstelling

De tentoonstelling is in de Zuid-corridor op de begane grond van het Radboudumc. Dat is ter hoogte van het Poliplein. Vanuit de hoofdingang volgt u route 607.

Meer informatie

Meer informatie over Kunstformen der Natur vindt u via www.mediamatic.net/kunstformen.

Credits

Manon Schaap Studio & Projects, Candy Choi,  Ayla, Daniel Parnitzke, Emma Aussems, Rosalie Bak, Tibor Bijl, Soňa Borodáčová, Sam Brown-Kenyon, Joyce Chen_陳禹先, Saro Van Cleynenbreugel, Kyra Delsing, Irati, Anastasia, Anastasia Lvova, Mhairi Macfarlane, Esmee Mooi, Jans Possel, Maite Quiles, Roy Rövekamp, Lisa Schaeffer, Willem Velthoven, Chandni Venkataraman, Joeri Verdegaal, Linda Vis, Anne van Waveren, Wim Wouters, Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie, Gemeente Amsterdam, Het Nieuwe Instituut, Stadgenoot, A3 Scannen.

Tentoonstelling Harvest

De tentoonstelling Harvest van Diana Scherer toont 14 studies naar het ontstaan en de mogelijkheden van wortelweefsels. Een uniek samenwerkingsproject in opdracht van het Radboud Kunstprogramma (De Natuur van het Radboudhuis) dat laat zien hoe kunst, zorg, onderzoek en wetenschap elkaar kunnen versterken.

Diana Scherer

Fotografe Diana Scherer is gebiologeerd door de cyclus en innovatiekracht van alles wat groeit en bloeit. In het verlengde daarvan is ze gefascineerd door de aloude wens van de mens om de natuur te leren kennen. De interactie tussen mens en natuur vormt immers de basis van cultuur in al zijn dimensies. Denk aan de landbouw, wetenschap, geneeskunde en beeldende kunsten.

Wortels opkweken 

Tussen 2015 en 2016 heeft Diana Scherer, in opdracht van het Radboud Kunstprogramma, samen met worteldeskundigen van de Experimental Plant Ecology op het Radboud-terrein grassen en kruiden met verschillende soorten wortels opgekweekt. Grove en fijne wortels, roodachtige, wittige en gelige. Met behulp van onderaardse sjablonen in de vorm van natuurlijke motieven werden de wortelstelsel van de planten waar mogelijk in banen geleid. Tijdens het groeiproces voegden de wortels zich ondergronds naar de patronen en weefde en vlocht het wortelmateriaal zichzelf.

Het opkweken van de worteltapijten in de tuin van het Radboudumc.

De tentoonstelling Harvest

De foto’s van de serie Harvest plaatsen het resultaat van de kantachtige worteltapijten die zo ontstonden, als het ware op een sokkel die de uitvinding die erin besloten ligt, in al zijn details en grandeur zichtbaar maakt. Klassieke stillevens met een aanraakbaarheid die ontroert en verwondert.


Diana Scherer, Harvest (H1): Exercises in Rootsystem Domestication, 2015
 
Als vervolg op het experiment wil Diana samen met biologen en ecologen van de Radboud Universiteit een wortelstelsel ontdekken waarvan een sterk en houdbaar materiaal gemaakt kan worden. Ook gaan ze onderzoeken of het mogelijk is om onder de grond een kledingstuk te laten groeien.

Naar de tentoonstelling

Aula Radboud Universiteit
Comeniuslaan 2
6525 HP Nijmegen
Telefoon: (024) 361 22 32