Medezeggen­schap en advies

'Blijf patiënten betrekken'

Rianne Ekkelboom is de voorzitter van onze Patiëntenadviesraad (PAR). De PAR adviseert de Raad van Bestuur van het Radboudumc over de kwaliteit en veiligheid van de patiëntenzorg. Wat hebben zij zoal besproken in 2021? Rianne vertelt erover.

1 Hoe kijk je terug op 2021?

'Ook in 2021 heeft corona grote impact gehad op de ziekenhuiszorg. De PAR heeft groot respect en bewondering voor alle medewerkers van het Radboudumc die met vereende krachten, tomeloze energie en veerkracht ervoor hebben gezorgd dat de patiëntenzorg zoveel als mogelijk en op een goede en veilige manier doorgang kon vinden. De PAR was vertegenwoordigd bij de wekelijkse COVID-bijpraatsessies. Daardoor bleven we op de hoogte van de actuele situatie in het Radboudumc en konden we vragen stellen en adviezen geven. We hebben onder andere aandacht gevraagd voor de communicatie richting patiënten, we bleven de plannen rondom de inhaalzorg kritisch volgen en we hebben gepleit voor oplossingen voor patiënten op de wachtlijst, de zogenoemde 'wachtverzachters'. We gunnen het de medewerkers en patiënten dat de samenleving snel weer terug kan naar ‘normaal’ en dat er ruimte komt voor het oppakken van de reguliere zorg die door de pandemie noodgedwongen is uitgesteld.'

2 Waar hebben jullie het in 2021 over gehad in de PAR?

'Het programma Fit for the Future heeft van de hele organisatie veel tijd en energie gevergd. De PAR heeft waardering voor het vele werk dat hierin in gezamenlijkheid is verzet. Vanuit patiëntperspectief hebben wij onder andere meegedacht en geadviseerd over de contourennota, waarin in grote lijnen de verandering in organisatie en besturing staat, over de selectie van de kwartiermakers, het topkaderbeleid en over de inrichtingsplannen van de nieuw te vormen organisatieonderdelen. Met de leden van de 20 lokale afdelingsadviesraden is tijdens themabijeenkomsten gesproken over het contact met de achterban en over patiëntparticipatie in de nieuwe organisatie. Hierbij spraken we onder andere over: weet je als afdelingsadviesraad wat er leeft bij je achterban en hoe haal je deze informatie op? Wat kan Patiëntencommunicatie hierin voor de raden betekenen? Hoe kan patiëntparticipatie op een goede manier in de nieuwe organisatie worden ingericht zodat de unieke patiëntervaring het beste van meerwaarde kan zijn?'

3 Op welk onderwerp hebben jullie de meeste impact gehad?

'In alle adviezen die wij uitbrachten in relatie tot Fit for the Future, hebben we aandacht gevraagd voor de cultuurverandering die volgens de PAR nodig is om te komen van een aanbodgerichte naar een vraag- en waardengestuurde organisatie. Wij denken dat daar een omslag in denken en gedrag voor nodig is. Aanbodgericht werken zit namelijk nog teveel in het DNA van de medewerkers. Aan dit belangrijke aspect kan volgens ons nog meer aandacht worden besteed in bijvoorbeeld het leiderschapsprogramma. Ook missen wij een concrete uitwerking van het ophalen van de patiëntvragen en -waarden. Wij vinden het belangrijk dat uitgewerkt wordt hóe vraag- en waardengericht werken wordt uitgevoerd, geborgd en geëvalueerd in de nieuwe organisatie. Belangrijk onderdeel van de nieuwe organisatie zijn de zorgpaden. Voor de PAR is het een voorwaarde dat patiënten betrokken worden bij de ontwikkeling, uitvoering én evaluatie van die zorgpaden.  Patiënten hebben unieke ervaringsdeskundigheid. Dat is niet alleen bij zorgpaden van meerwaarde, maar ook aan de beleidstafels van de nieuw te vormen organisatieonderdelen.'

4 Wat verwacht je van 2022 voor de PAR?

'Ook in 2022 zal de PAR vanuit patiëntperspectief positief kritisch blijven toezien op de ingezette weg naar een Radboudumc dat klaar is voor de toekomst. Onze focus blijft daarbij gericht op de vraag: wat betekent dit voor patiënten? Een PatiëntEffectParagraaf (PEP) toevoegen aan beleidstukken is helpend om de effecten van beleid voor patiënten duidelijk te maken. Zo wordt duidelijk wat plannen concreet betekenen voor patiënten. In een PEP kun je bijvoorbeeld reflecteren op thema's als persoonsgerichtheid, kwaliteit, inhoud, patiëntparticipatie, uitvoering en continuïteit van zorg (ook buiten de ziekenhuismuren). De Raad van Bestuur erkent het belang van een PEP en de PAR verwacht dan ook dat hierdoor het beleid van het Radboudumc in de toekomst nóg persoons- en patiëntgerichter zal worden!'

• Meer informatie over de PAR

Vier vragen aan Sander Geurts

Onze medisch specialisten en daaraan gelijkgestelde beroepsbeoefenaren zijn vertegenwoordigd in het Stafconvent. Het Stafconvent geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de Raad van Bestuur. Wat waren de belangrijkste bespreekpunten in 2021? Hoogleraar en revalidatiearts Sander Geurts is voorzitter van ons Stafconvent. Hij blikt terug op 2021.

1. Hoe kijk je terug op 2021?

'Bestuurlijk was het voor het Stafconvent een bijzonder jaar: er vond er een bestuurswisseling plaats. Spoedeisende Hulp-arts Marlies Morsink en kinderarts Peter Merkus zijn toegetreden tot ons bestuur. In een korte periode hebben zij zich goed ingewerkt. Het bestuur is nu weer volledig op sterkte en we zijn vol energie verder gegaan om op bestuurlijk-inhoudelijk niveau onderwerpen te bespreken, binnen het bestuur én met de leden Stafconvent, de Raad van Bestuur en overige mensen in deze dynamische organisatie.

Verder was 2021 opnieuw een jaar in het teken van corona. Als Stafconvent hebben wij veel waardering voor het werk van alle zorgmedewerkers en ondersteuners. De inzet van andere specialismen op de Intensive Care en COVID-afdelingen bleek weer onmisbaar. Gelukkig is dat goed verlopen. Wel hebben we grote zorgen gehad over uitgestelde, noodzakelijke zorg. Het is lovenswaardig hoe de betreffende afdelingen en hun patiënten hiermee zijn omgegaan. Het ziekteverzuim was onder arts-assistenten en fellows gelukkig laag, maar onder verpleegkundigen was er een ongekend hoog verzuim. Ook is de uitstroom te hoog; er vertrekken veel collega's in de zorg. Dat baart ons zorgen voor de toekomst en heeft als Stafconvent onze aandacht. Maar onder aan de streep ben ik oprecht trots op het Radboudumc en de betrokkenheid van alle medewerkers.'

2. Op welk vraagstuk hebben jullie de meeste impact gehad?

'Dat was absoluut het programma Fit for the Future. We hebben de inrichtingsplannen van de nieuwe organisatie besproken en met name de timing van de veranderingen in relatie tot de duurzame inzetbaarheid en belastbaarheid van medewerkers, en drukte door andere grote thema's als corona en de nieuwbouw. Ons kritische advies over de inrichtingsplannen is onderkend en overgenomen door de Raad van Bestuur en het programmateam. In 2022 worden onze aandachtspunten in goed overleg verder uitgewerkt en we verwachten dat de betreffende inrichtingsplannen hierop worden aangepast. We blijven dit uiteraard kritisch en onafhankelijk volgen.'

3. Over welke onderwerpen hebben jullie het nog meer gehad?

'We hebben het veel gehad over Fit for the Future in relatie tot duurzame inzetbaarheid en belastbaarheid van medewerkers, maar ook COVID, nieuwbouw en geplande verhuizing in 2022 hebben vaak op de agenda gestaan. Daarnaast is het onderwerp 'Specialist & Generalist' uitvoerig bediscussieerd. Het besef groeit dat een (academisch) ziekenhuis niet alleen maar behoefte heeft aan (super)specialistische zorg. Er is steeds meer behoefte aan medici die een brede, generalistische blik hanteren om complexe vraagstukken het hoofd te bieden. Denk aan de zorg voor patiënten met meerdere aandoeningen. Om aan die behoefte te voldoen, blijkt voldoende draagvlak binnen het Stafconvent, maar de discussie erover komt zeker nog terug bij volgende stappen rond dit onderwerp.

Een ander belangrijk onderwerp van gesprek in onze vergaderingen van 2021 was 'peer support'. Hierbij geven collega's elkaar nazorg als er in het werk iets heftigs is gebeurd. Denk aan agressie of een ingrijpend overlijden. Per 1 maart 2021 is het Radboudumc begonnen met peer support. Er zijn 70 mensen opgeleid tot 'peer supporter', waaronder veel medisch specialisten. Ik vind dit een mooi initiatief dat bijdraagt aan de duurzame inzetbaarheid en het welbevinden van onze professionals.

Ook hebben we ons gebogen over de concept-regeling 'voorkoming belangenverstrengeling en melding nevenwerkzaamheden', die bedoeld is om te voorkomen dat iemand in een positie komt waarin objectief en vrij werken niet meer mogelijk is. De huidige regeling is verouderd en aan herziening toe. Het bestuur van het Stafconvent heeft hierover uitvoerig en kritisch gesproken. Met name hadden we kritiek op de gedetailleerdheid van de voorgestelde regeling, de toonzetting en de hoeveelheid benodigde administratie.'

4. Wat verwacht je van 2022?

'We blijven ons bezighouden met de vele dossiers gericht op kwaliteit van zorg, netwerksamenwerking en duurzame inzetbaarheid. Maar ik verwacht dat zowel corona als Fit for the Future onze volle aandacht blijven vragen in 2022. Als bestuur zullen we actieve deelname aan Fit for the Future stimuleren onder onze achterban. We stellen ons constructief op, waarbij we de kernpunten waarover in 2021 geadviseerd is, blijven monitoren. In een tijd van interne veranderingen moeten we tegelijkertijd ook de blik naar buiten blijven richten. Er gebeurt veel om ons heen, zowel binnen als buiten ons netwerk. Ik verwacht dat de regionale regierol van het Radboudumc groter zal worden.'

Vier vragen aan Kees Kramers

De UMC-Raad is een advies- en medezeggenschapsorgaan in het Radboudumc met als doelstelling het bewaken en bevorderen van geïntegreerd beleid en kwaliteit op het gebied van de kerntaken van het Radboudumc: onderzoek, onderwijs en opleiding al dan niet gerelateerd aan de patiëntenzorg. De UMC-Raad telt, inclusief de afvaardiging naar de Universitaire Gezamenlijke Vergadering Radboud Universiteit, 29 leden. De UMC-Raad wisselt van gedachten met bijvoorbeeld de Raad van Bestuur, beleidsmedewerkers van het Radboudumc en de Radboud Universiteit, de Universitaire Gezamenlijke Vergadering en de rector magnificus. Voorzitter Kees Kramers blikt terug op 2021.

1 Hoe kijk je terug op 2021?

'Als ik terugkijk op 2021 vanuit de UMC-Raad, dan domineerden dit jaar twee belangrijke onderwerpen: corona en Fit for the Future. Wat betreft corona was er wel een verandering ten opzichte van 2020. Waar we in 2020 geweldig veel elan zagen voor een gezamenlijke inzet tegen corona, zagen we in 2021 juist dat de rek er steeds meer uit ging. Tegelijkertijd zag je ook dat we steeds meer in staat waren om rationeel met de risico’s om te gaan, ook omdat we steeds meer van het virus gingen leren. Het onderwijs werd steeds beter geregeld en de coschappen konden gelukkig doorgaan, ook tijdens de hoogste COVID-golven. Als UMC-Raad hebben we ervoor gezorgd dat de Nationaal Programma Onderwijs-gelden grotendeels worden uitgegeven aan het beoogde doel: het verlengen van aanstellingen van onderzoekers die door COVID-19 in de problemen kwamen.'

2 Waar hebben jullie het onder andere over gehad in 2021?

'De meeste tijd hebben we in het programma Fit for the Future gestoken. In 2021 werd door de uitwerking van de plannen steeds duidelijker wat het voor het Radboudumc gaat betekenen en waar er mogelijke problemen te verwachten zijn. De UMC-Raad heeft deze plannen kritisch geanalyseerd en die analyse sloot aan bij die van de andere medezeggenschapsgremia. We zien nog een aantal belangrijke aandachtspunten. Denk bijvoorbeeld aan de governance van onderzoek en onderwijs in de nieuwe organisatie, positie van de afdelingen en afdelingshoofden, en de manier waarop de drie Radboudumc-kerntaken - patiëntenzorg, onderwijs, onderzoek - goed op elkaar blijven inhaken in de nieuwe organisatie. De UMC-Raad is in constructieve dialoog met de Raad van Bestuur om tot een goede uitwerking van de plannen te komen.

We hebben in 2021 ook de onderwijs- en examenregelingen voor het academische jaar 2022-2023 bestudeerd, bediscussieerd en bijgesteld - onder andere wat betreft de geldigheidsduur van tentamens en de gewenste norm voor het bindend studieadvies. Uiteindelijk hebben we de regelingen vastgesteld. Met name onze studentenfractie heeft in deze instemmingstrajecten een grote en waardevolle rol gespeeld. Dankzij hen is tijdens de COVID-19 pandemie de grens van het bindend studieadvies niet naar boven bijgesteld.

Tot slot waren ook in 2021 zoals gebruikelijk de benoeming van hoogleraren een belangrijk onderwerp van gesprek binnen de UMC-Raad. We hebben input gegeven aan het proces van onderbouwingen en structuurrapporten en adviseerden in 2021 over 31 voordrachten tot benoeming op leeropdrachten van hoogleraren.'

3 Op welk vraagstuk hebben jullie de meeste impact gehad?

'Naast Fit for the Future hebben we als UMC-Raad ook impact gehad op het onderwerp diversiteit. Wij denken dat diversiteit het Radboudumc sterker maakt; zo benut je alle talenten uit alle hoeken en gaten van de organisatie. Diversiteit betekent voor ons een breed palet aan soorten mensen in de top van de organisatie. Meer vrouwen op topposities bijvoorbeeld, maar ook etniciteit en internationalisering zijn belangrijk. Als UMC-Raad zijn we aan het nagaan hoe structureel diversiteit een onderdeel kan worden van benoemingsprocedures, Benoeming Advies Commissies (BAC’s), en ook van organisaties van buiten het Radboudumc die advies geven over HR-beleid. Daarbij vinden wij het belangrijk om de dilemma’s te benoemen die een actief diversiteitsbeleid met zich meebrengt, bijvoorbeeld de procedure voor de benoeming van vrouwelijke hoogleraren in 2021. Zonder iets af te doen aan de uitstekende kandidaten die hierbij benoemd zijn, vindt de UMC-Raad dit iets wat niet meer nodig zou moeten zijn.'

4 Wat verwacht je van 2022?

'Ik hoop allereerst dat corona in 2022 niet meer voor een groot deel de agenda van de UMC-Raad bepaalt. Daarnaast wordt het heel spannend hoe het programma Fit for the Future verder vorm krijgt en hoe de input van de UMC-Raad en de andere medezeggenschapsgremia meegenomen wordt. De UMC-Raad blijft zich verder bezighouden met de invulling van hoogleraarposities en krijgt een vaste vertegenwoordiging in een Benoeming Advies Commissie voor de instelling van bijzondere leeropdrachten.'

De VAR blikt terug

‘Het was in veel opzichten een bewogen jaar’, blikt fysiotherapeut Shanna Bloemen terug. Ze was vanaf december 2021 plaatsvervangend voorzitter van onze Adviesraad Verpleegkundigen & Paramedici (VAR). De VAR adviseert de Raad van Bestuur over strategische ontwikkelingen in het Radboudumc in relatie tot professioneel handelen van verpleegkundigen en paramedici. Waar heeft de VAR zich met name mee beziggehouden in 2021? En wat gaat er in 2022 op de agenda staan?

1 Hoe kijk je terug op 2021?

'2021 was in veel opzichten een bewogen jaar waarin opnieuw corona en Fit for the Future domineerden. Ik ben onder de indruk van de grote prestatie die vooral de zorgverleners en ondersteunende diensten opnieuw hebben geleverd, net als het ondersteunende management en bestuur. Het programma Fit for the Future, waarmee we werken aan de toekomst van het Radboudumc, blijkt een complex dossier dat ver af staat van de verpleegkundige en paramedische praktijk. Het was een uitdaging om daar als VAR mee aan de slag te gaan. Uiteindelijk hebben we een kritisch maar constructief advies over deze organisatieverandering opgeleverd.'

2 Waar hebben jullie het onder andere over gehad in 2021?

'De VAR is echt een adviesraad met zorgverleners. Zeker vanuit die rol stond heel begrijpelijk corona centraal. Dus daar hebben we het veel over gehad in onze vergaderingen. Begin 2021 hoopten we dat er geen nieuwe golf zou komen en dat we in de zomer echt zouden herstellen van alle druk, impact en morele dilemma’s die corona met zich mee brengt. En we hoopten dat een deel van de inhaalzorg ook werd  ingehaald. Helaas liep dat anders en bleef corona dominant. Wat in de volksmond 'code zwart' wordt genoemd, hing enkele keren in de lucht. Dat alles had en heeft een enorme impact op dat waar verpleegkundigen en paramedici voor staan: altijd de beste zorg bieden aan de patiënt. Daarom adviseerde de VAR in 2021 aan de Raad van Bestuur over signalen met betrekking tot de veerkracht en werkdruk bij verpleegkundigen. We hebben hierover toen uitgebreid gesproken met bestuursvoorzitter Bertine Lahuis. Dat gesprek was de aanzet voor meerdere gesprekken met andere betrokken collega's om verpleegkundigen nog meer te ondersteunen. Er gebeurt veel en daar zijn we heel blij mee. Vanaf juli 2021 bepaalde Fit for the Future onze volledige agenda. De VAR ontdekte veel positieve punten in de inrichtingsplannen van de nieuw te vormen centra en instituten. Maar we zagen ook dat er nog veel te doen is in een complexe ontwikkeling. Tot slot ook nog een belangrijke mijlpaal in 2021: de Paramedische visie op zorg in het Radboudumc is uitgebracht tijdens de Dag voor Paramedici in maart 2021.'

3 Op welk onderwerp hebben jullie de meeste impact gehad?

'Het advies dat de VAR gaf over de veerkracht en werkdruk bij verpleegkundigen werkt ook in 2022 nog steeds na. Het kan en moet nog beter, zeker zolang de coronazorg hand in hand gaat met de inhaalzorg. We zoeken bijvoorbeeld nog steeds naar oplossingen om snel en goed elkaars diensten op te vangen bij uitval. Veerkracht en werkdruk blijven kortom om veel aandacht vragen voor verpleegkundigen en andere zorgverleners. Verder werken we binnen Fit for the Future aan impact voor verpleegkundigen in de besturing van het Radboudumc. Want ook op dat niveau zien we graag een grotere rol voor verpleegkundigen. In de gemaakte plannen die we in 2021 hebben bekeken, zien we al dat dit deels is ingebakken in de structuur. Maar wij zien wel dat dit in de uitwerking nog veel aandacht vraagt. Wie is dan bijvoorbeeld die 'verpleegkundige' die (strategische) invloed heeft en op welke momenten, in welke gremia? Ook voor de paramedici streven we naar een goede thuishaven binnen de nieuwe organisatie.'

4 Wat verwacht je van 2022?

'Dan zijn we weer veel verder met Fit for the Future, met name op het gebied van de 'governance', dus de manier waarop we onze besturing inrichten. En met de ontwikkeling van zorgpaden gaan we dan stappen zetten. Ik merk om me heen dat met name die zorgpaden voor veel werkplezier zorgen, want hierbij komen de patiënt en de kwaliteit van zorg weer in beeld. En door de zorgpaden vermindert hopelijk de administratielast. We hopen dat we in 2022 hier vanuit de VAR ook een versnelling in kunnen adviseren.  En corona: dat blijft een glazen bol. Maar ik verwacht dat het 2022 nog steeds deels blijft dicteren. Hopelijk gaan we dan wel van minder crisis naar meer stabiliteit. In combinatie met de noodzakelijke inhaalzorg blijft de druk onverminderd hoog en blijft veel aandacht voor maximale ondersteuning van de verpleegkundige beroepsgroep (en natuurlijk andere zorgverleners) essentieel. Ook moeten we als Radboudumc zelf nog meer kijken naar de organisatie van onze zorg en hoe dat op onderdelen anders kan.'