Onze impact voor de maatschappij in 2019

'Onze duurzame beweging wordt groter en sterker'

Harriette Laurijsen is onze strategisch adviseur Duurzaamheid. Zij vertelt over de hoogtepunten van het Radboudumc in 2019 op het gebied van duurzaamheid.

1.Terugkijkend naar 2019: waar ben je het meest trots op?

"Ik ben er trots op dat de duurzame beweging in het Radboudumc steeds sterker en groter wordt. Dat zie ik aan initiatieven als ‘de Groene OK’ van Jeroen Meijerink, afdelingshoofd Operatiekamers. Dit traject heeft binnen het Radboudumc veel in beweging gezet én daarbuiten: het heeft veel operatiekamers in andere zorginstellingen geïnspireerd. Het ministerie van VWS vindt het initiatief zo waardevol, dat ze geregeld hebben dat dit project naar landelijk niveau wordt getild. Hierdoor gaan we echt verschil maken: door een project in het Radboudumc verduurzamen we in heel Nederland de operatiekamers. Geweldig toch? Jeroen heeft met dit project leiderschap en lef getoond. Dit werkt aanstekelijk. Nu willen ook onze Intesive Care, het Amalia kinderziekenhuis en IQ Healthcare verduurzaming op hun afdeling een extra impuls geven."

Wat heeft je het meest teleurgesteld?

"Het Radboudumc heeft hoge ambities, in alles. Ook op het gebied van duurzaamheid leggen we de lat hoog.  We voelen de urgentie dat dit nodig is. Dat gevoel is terecht, maar soms merk ik dat we graag sneller willen dan mogelijk is. We willen bijvoorbeeld wel afdekmateriaal gebruiken dat recyclebaar is of duurzaam verbandmateriaal, maar dit is nog niet beschikbaar op de markt. Als je naar onze afvalcijfers van 2019 kijkt, zien we dat het gescheiden inzamelen van papier drastisch is gedaald: in 2019 daalde het met 30% ten opzichte van 2018. Ik vind het jammer dat die mooie daling niet geheel te verklaren is door papierarm werken. We vermoeden dat er ook veel papier in het restafval terecht komt. In 2020 gaan we dit nader onderzoeken en proberen op te lossen."

Welke duurzame ambities heeft het Radboudumc waargemaakt in 2019?

"We hebben in 2019 enkele mooie cijfers geboekt: ten opzichte van 2018 is ons gasverbruik gedaald met 7,6%, ons elektriciteitsverbruik met 2,2%, ons afval gereduceerd met 4% en onze totale CO2-footprint is met 5,3% afgenomen. De daling van onze CO2-footprint is de grootste daling in de afgelopen vijf jaar. Een prachtige prestatie. We bereikten deze daling vooral door energiebesparing en de inzet van duurzame energiebronnen. We zijn goed op weg naar een klimaatneutrale en circulaire bedrijfsvoering."

Wat heeft de maatschappij daarvan gemerkt?

"Het is natuurlijk lastig te meten wat de maatschappij direct merkt van deze cijfers. We dragen vooral bij aan een beter mileu en daar profiteert iedereen van, met name op de wat langere termijn. Duurzaamheid is een proces van vele jaren. Verenigde Naties hebben in 2015 de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (sustainable development goals) opgesteld voor de wereldwijde duurzaamheidsagenda voor 2030. Om deze doelstellingen te realiseren zal iedereen een steentje bij moeten dragen. Ook het Radboudumc neemt hierin de verantwoordelijkheid. We trekken hierbij intensief samen op met de Radboud Universiteit." 

Welke duurzaamheidsdoelen heeft het Radboudumc voor 2020?

"In 2020 willen we de laatste hand leggen aan het nieuwe duurzaamheidsbeleid voor de periode 2020-2025 samen met de Radboud Universiteit. Hierin staan de richtinggevende ambities beschreven, met bijbehorende doelstellingen. Dus: wat willen we concreet bereiken in de periode 2020-2025? Daarnaast staan in 2020 op de voorgrond: het terugdringen van de zakelijke vliegreizen, structureler duurzaamheid opnemen in aanbestedingstrajecten en onze hoeveelheid afval terugdringen (ongeveer 2.000.000 kilogram op jaarbasis). Daarnaast willen we meer afval recyclen en minder verbranden. Op dit moment wordt ongeveer 80% van ons afval verbrand en 20% gerecycled. In 2025 willen we maximaal 50% verbranden en minimaal 50% recyclen."

NB. In dit interview is niet de verwachte impact van de coronacrisis in 2020 meegenomen.

 

Toegang tot de wetenschap met 'De Nieuwe Mens'

Er zijn ontwikkelingen in wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en patiëntenzorg die het waard zijn om met het grote publiek te delen. Wij zien het als onze maatschappelijke taak om kennis te delen en te verspreiden, binnen de afgesproken kaders. We kiezen voor geloofwaardige, betrouwbare, serieuze en transparante berichtgeving, die past in onze strategie en bij onze status als academische organisatie. In 2018 startten we bijvoorbeeld met de debatreeks ‘De nieuwe mens’, waarbij onderzoekers laagdrempelig vertellen over de ontwikkelingen en innovaties in de biomedische wetenschappen. In 2019 sloten we die reeks af met drie debatavonden:

• De nieuwe mens hackt zijn hersenen. Gedachten lezen? Je bewustzijn uploaden in de computer? Drie wetenschappers werden aan de tand gevoeld over hun onderzoek: Marijn Kroes (Radboudumc), wetenschapper Mariska van Steensel (UMC Utrecht) en Marc Slors (Radboud Universiteit).
• De nieuwe mens wordt behandeld zonder dokter. Zou je je laten behandelen door een robot? Ook als je weet dat deze nauwkeuriger is dan een menselijke dokter? Niet alle aanwezigen bij deze avond zouden hierop ja zeggen, maar een ding staat wel vast: de robotdokter is er al. In debat gingen onderzoeker Geert Litjens (Radboudumc), promovendus Cindy Nabuurs (Radboudumc) en hoogleraar Maartje Schermer (Erasmus MC).
• De nieuwe mens is onbetaalbaar. Nieuwe technologie kan ons leven verbeteren. Maar wie gaat dat betalen? Zijn er slimme manieren om de zorg beter én goedkoper te maken? In deze laatste avond van De Nieuwe Mens bekeken we of we die nieuwe mens eigenlijk wel kunnen betalen. De betaalbaarheid van medische innovaties stond centraal. In het eerste deel van de avond kwamen drie experts aan het woord: Maroeska Rovers (Radboudumc), Hans Büller (Fair Medicine) en Maarten Loof (Zorginkoper VGZ).

Kerncijfers duurzaamheid

U ziet hier een greep uit onze cijfers op het gebied van duurzaamheid. Op onze website vindt u meer cijfers over onze C02-footprint en duurzame bedrijfsvoering in 2019.

Ons duurzaamheids­beleid

Het Radboudumc gaat voor duurzame, innovatieve en betaalbare zorg. Duurzame zorg wil zeggen dat we de zorg persoonsgericht, toegankelijk en betaalbaar willen houden, ook voor de kinderen van onze kinderen. We streven naar maximale positieve impact op de gezondheid en minimale negatieve impact op het milieu. Op het gebied van duurzaamheid trekken we samen op met de Radboud Universiteit. Wat waren onze doelen in 2019?

Onze doelen zijn helder

We gaan voor:

• CO2-neutraal in 2030
• circulaire bedrijfsvoering in 2030
• met plezier, vitaal en gezond werken binnen een veranderende omgeving
• naar een gezondheidsbevorderende omgeving

Deze ambities zijn gekoppeld aan de Sustainable Development Goals. Dit zijn de duurzame ontwikkelingsdoelen opgesteld door de Verenigde Naties. Doel hiervan is een einde te maken aan armoede, ongelijkheid en klimaatverandering. Het Radboudumc heeft aansluiting gezocht bij zes van de zeventien doelen:

• goede gezondheid en welzijn (#3)
• duurzame en betaalbare energie (#7)
• verantwoorde consumptie en productie (#12)
• klimaatactie (#13)
• leven in het water (#14)
• partnerschappen om doelstellingen te bereiken (#17)

Stappen in 2019

In 2019 heeft de samenwerking tussen het Radboudumc en de Radboud Universiteit op het gebied van duurzaamheid een impuls gekregen. Gezamenlijk zijn vier nieuwe richtinggevende ambities opgesteld, die in lijn liggen met bovenstaande punten. We verwachten dat deze in 2020 worden bekrachtigd door de Raad van Bestuur en het College van Bestuur.

Klimaatverandering vormt een onaanvaardbaar hoog risico voor de huidige en toekomstige gezondheid van de wereldbevolking. Daarom hebben we in 2019, aansluitend op de Green Deal Duurzame zorg voor een gezonde toekomst, de Nederlandse Policy Paper ondertekend als onderdeel van de Lancet Countdown report on Health and Climate Change.

Lees meer

• actuele informatie over duurzaamheid op onze website
• gezamenlijke duurzaamheidsagenda van Radboud Universiteit en Radboudumc
• duurzaamheidsplan 2017-2020 van het Radboudumc

Duurzaam onderwijs en onderzoek

Ons duurzame gedachtegoed verweven we ook in ons onderwijs en onderzoek. Op verschillende manieren besteedden we daar in 2019 aandacht aan.

Radboud Centre for Sustainability Challenges

In juli 2019 is het Radboud Centre for Sustainability Challenges (RCSC) gestart. Dit is bedoeld voor alle faculteiten van de Radboud Universiteit, waaronder dus ook de Faculteit der Medische Wetenschappen (Radboudumc). Het RCSC bevordert gezamenlijk onderwijs en onderzoek binnen de faculteiten, gerelateerd aan de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties.

Onderzoek
RCSC verbetert de samenhang van onderzoek naar duurzaamheid en duurzame ontwikkeling binnen de Radboud Universiteit en het Radboudumc. Dat gebeurt door onderzoekers bij elkaar te brengen, in seminars, gezamenlijke projecten en onderzoeksvoorstellen. Daarnaast vergroot RCSC de impact van het onderzoek op de veranderingen en verbindingen die nodig zijn om de Duurzame Ontwikkelingsdoelen te halen.
 
Onderwijs
RCSC stelt zich tot doel dat alle afgestudeerden van de Radboud Universiteit en het Radboudumc weten wat duurzaamheid betekent in relatie tot hun vakgebied. De minor Sustainability Challenges is voor alle studenten beschikbaar. Daarnaast is er in 2019 een cursus Sustainable Development Goals gestart.  

Living Labs

We versterken de kruisbestuiving tussen onderwijs, onderzoek en de zorg. We nodigen studenten bijvoorbeeld uit om tijdens hun studie een bijdrage te leveren aan het verduurzamen van de campus door het doen van onderzoek. Het Radboudumc en de Radboud Universiteit vervullen daarin de rol van een ‘living lab’. In 2019 hebben we op deze manier 11 Living Lab projecten afgerond. Zo werd bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar het terugdringen van medicijnverspilling. Een ander project leidde tot mogelijke maatregelen om de CO2-uitstoot van internationale zakenreizen terug te dringen.

Duurzame zorg

Onze zorgprocessen willen we zo duurzaam mogelijk inrichten: gezondheidsbevorderend met minimale negatieve impact op het milieu. Verschillende initiatieven hebben hieraan in 2019 bijgedragen. Hieronder vindt u drie voorbeelden. 

De groene operatiekamer

Een Operatiekamers-afdeling (OK) is wat betreft vierkante meters meestal klein in een ziekenhuis. Toch zijn de inkomsten van een ziekenhuis voor ongeveer 50% afkomstig van het werk in de OK. 30-40% van alle materialen die dagelijks een ziekenhuis binnenkomen worden verbruikt op de OK. En 20%-30% van het afval van het ziekenhuis komt van de OK. De drie grote 'vervuilers' op een OK zijn de luchtbehandeling, inhalatie-anesthetica en afval. Het Radboudumc is zich bewust van deze impact op de omgeving. Onze afdeling Operatiekamers (OK) startte daarom in 2017 een programma: ‘Het Radboudumc heeft de groenste OK van Europa in 2022’. Hieraan werd in 2019 verder gewerkt. Inmiddels zijn er 16 projecten opgestart die bijdragen aan het realiseren van de ambitie om de groenste OK te worden. Met 'De groene OK' heeft Jeroen Meijerink, afdelingshoofd Operatiekamers, de prijs Duurzame Zorgprofessional 2019 gewonnen.

Terugdringen verspilling van medicijnen

Jaarlijks gooien we in Nederland voor 100 miljoen euro aan ongebruikte medicijnen weg. Bijvoorbeeld omdat patiënten veranderen van medicijn vanwege bijwerkingen, genezing of onvoldoende werking. Deze verspilling kost onnodig veel geld en grondstoffen, en is slecht voor het milieu. Het Radboudumc is daarom in 2019 gestart met een nieuw zorgproces dat deze verspilling terugdringt. Dit houdt in dat artsen medicijnen voor maximaal een jaar voorschrijven. De Radboudumc Apotheek levert dit vervolgens per maand af bij de patiënt thuis. Voor elke nieuwe levering bekijken we of de patiënt bijwerkingen heeft en of er een kans bestaat dat deze van medicijnen verandert. Zo voorkomen we verspilling als dat inderdaad gebeurt. De NOS besteedde aandacth aan deze nieuwe werkwijze en maakte er een helder filmpje over. 

Gezondheid, vitaliteit en preventie

Het Radboudumc is lid van van het Nijmeegse Wij zijn Groen, Gezond en in Beweging. Hierin werken we samen met de GGD en Gemeente Nijmegen. Ons gezamenlijke doel: de Nijmeegse inwoners gezonder maken. Het Radboudumc heeft hierin een actieve rol en heeft er aan bijgedragen dat in oktober 2019 in Nijmegen het eerste lokale preventieakkoord is ondertekend. Door dat akkoord kunnen we samen met 40 partners in samenhang aandacht geven aan gezondheidsbevordering.

In 2019 hebben we in dit kader in het Radboudumc extra aandacht besteed aan de vitaliteit van onze medewerkers. Dat hebben we onder andere gedaan tijdens de Week van de Vitaliteit. Ook zijn er weer nieuwe deelnemers gestart met het programma Healthy Professional, dat als een olievlek door de organisatie gaat en medewerkers helpt bewuster om te gaan met balans en gezondheid.

Een schone en veilige campus

Elke werkdag is het een drukte van belang op onze campus. Met dagelijks zo’n 50.000 bezoekers en het nodige goederentransport is het een hele kunst om alle verkeersstromen veilig en duurzaam te laten verlopen. Om dat nog beter te kunnen doen, hebben het Radboudumc, de Radboud Universiteit en de HAN op 14 juni 2019 een samenwerkingsovereenkomst getekend onder de naam Living Lab Campus Heijendaal.
Living Lab Campus Heijendaal is een samenwerkingsverband waarin het Radboudumc, de HAN University of Applied Sciences, Kennis DC Logistiek Gelderland en de Radboud Universiteit onderzoeken hoe het dagelijkse goederentransport van en naar campus Heijendaal schoner, duurzamer, innovatiever en veiliger kan.

Onderzoek

Door bijvoorbeeld goederen aan de rand van Nijmegen te leveren en van daaruit met emissievrij (elektrisch) vervoer in zo weinig mogelijk ritten naar de campus te brengen, is er minder verkeer en minder CO2-uitstoot.
Maar hoe los je zo’n logistieke puzzel zo efficiënt mogelijk op? En is deze manier van goederenlogistiek voor alle partijen betaalbaar? Wat zijn geschikte transportmiddelen? Dat wordt de komende jaren onderzocht in het Living Lab, door onder andere onderzoekers van de deelnemende instellingen maar ook partners als de gemeente Nijmegen, de provincie Gelderland en leveranciers en andere instellingen mogen experimenten inbrengen en/of ondersteunen.

Green Deal Zero Emission Stadslogistiek

Tijdens deze bijeenkomst is ook de Green Deal Zero Emission Stadslogistiek getekend. Partijen in de Green Deal ZES delen het doel dat in 2025 steden zoveel als mogelijk emissievrij worden beleverd.

Bekijk de animatie