Inter­professioneel leren

Veranderingen in de zorg vragen om inter­professionele samenwerking

Door veranderingen in de zorg (zoals vergrijzing, een toename aan chronische ziekten en multimorbiditeit) wordt de zorgbehoefte complexer. (Para)medische en verpleegkundige professionals specialiseren zich steeds verder, waardoor de zorg steeds meer versnippert. Het is noodzakelijk om de kosten in de zorg te beperken. Zorg moet met minder mensen en minder middelen duurzaam georganiseerd worden.

De visie op gezondheid verandert. Waar voorheen de focus lag op ziekte en herstel, verschuift deze naar een denken waarin het functioneren, de veerkracht en eigen regie van de burger centraal staan. De plek waar zorg plaatsvindt, verschuift van de tweede naar eerste en nulde lijn. Deze verschuivingen zijn van invloed op de manier waarop we samenwerken. Samenwerking vindt meer in netwerkstructuren plaats waarbij de patiënt centraal staat en teamwork rondom arrangementen van zorg- en welzijnsprofessionals en in wisselende samenstelling de standaard is.

Waarom Inter­professioneel leren?

'We werken interprofessioneel, dus we leren interprofessioneel'

Door alle veranderingen in de zorg is innovatief kunnen denken en werken voorwaarde. Professionals moeten over de grenzen van de eigen discipline kunnen kijken en goed interprofessioneel kunnen samenwerken. Want voor het leveren van geïntegreerde, hoogwaardige en veilige persoonsgerichte zorg is samenwerking tussen verschillende professionals in en buiten het ziekenhuis meer nodig dan ooit. En: ‘we werken interprofessioneel samen, dus we leren interprofessioneel samen’.
 

Onze ambitie

De Radboudumc Health Academy, het onderwijsinstituut van het Radboudumc, ondersteunt velerlei initiatieven die bijdragen aan het bevorderen van Interprofessioneel Samenwerken, Leren en Opleiden. We zijn ervan overtuigd dat persoonsgerichte en innovatieve zorg alleen lukt als dit in interprofessionele samenwerking met professionals en patiënt gebeurt. In onze opleidingen bereiden we hierop voor.

De ambitie van de Radboudumc Health Academy is te realiseren dat íedere student onderwijs krijgt dat het Interprofessioneel Leren & Samenwerken bevordert, dat dit onderwijs is ingebed in de verschillende curricula én in opbouw wordt aangeboden. Om deze ambitie waar te maken  hebben we een Programma Interprofessioneel Leren (IPL) geformuleerd om verder invulling te geven aan deze cultuurverandering. Onder dit programma hangen verschillende projecten. Een deel van deze en andere interprofessionele projecten krijgt vorm in nauwe samenwerking met de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.

Vanaf 2018 is er hard gewerkt aan het realiseren van deze ambitie.
In 2022 en daarna wordt ingestoken op het verder vorm en inhoud geven van het interprofessioneel leren en werken voor lerenden binnen de verschillende werkterreinen en op het aantoonbaar borgen hiervan.

Enkele te verwachten resultaten:

1. (her)ontwerp IP onderwijs

IPL integraal onderdeel uit laten maken van de curricula van de initiële universitaire en verpleegkundige opleidingen en de verpleegkundige en medische vervolgopleidingen. Het interprofessioneel leren samenwerken (op de werkplek) maakt hier expliciet onderdeel van uit.

2. Het onderzoeken van interprofessioneel leren samenwerken in de ziekenhuispraktijk

Door middel van praktijkgericht explorerend onderzoek verkennen stagiaires op klinische afdelingen hoe het interprofessioneel leren samenwerken vorm krijgt, signaleren zij kansen en uitdagingen en wordt opgehaald welke innovatie medewerkers in de praktijk zien. Het biedt afdelingen handvatten om tot gerichte keuzes en pilots voor verbetering van het Interprofessioneel leren samenwerken in de praktijk te komen.

3. Kennisdelen en kenniscreatie

IPL onderdeel uit laten maken van het aanbod  ‘docentprofessionalisering’ en docenten hier naartoe leiden.

Daarnaast blijft er óók geïnvesteerd worden in andere initiatieven, zowel in basiscurricula, vervolgopleidingen als bij-en nascholingsprogramma’s. Kijk voor verdere informatie op de website.

Voor vragen: neem contact op met IPE.RHA@radboudumc.nl  

 

Vier vragen aan Jill Jansen en Tristan van Leest

Coassistenten en hbo-v studenten volgen tijdens hun studie een gezamenlijk onderwijsblok waarin ze getraind worden om samen te werken in acute medische scenario’s. Na een pilot en een positieve evaluatie is dit blok een vast onderdeel van beide studies geworden. We vroegen verpleegkundige in opleiding Jill Jansen en coassistent Tristan van Leest naar hun ervaringen.

1 Wat heeft het jullie opgeleverd?

Verpleegkundige in opleiding Jill Jansen: ‘Het heeft mij veel inzichten gegeven, maar ik ben vooral goed voorbereid als er zich echt een acute situatie voordoet. Ik neem ook zeker de manier van communiceren mee voor in de dagelijkse beroepspraktijk en kleine medische dingen die je wellicht snel vergeet in een acute situatie. ‘Je krijgt als medisch student voor het eerst de mogelijkheid om een keer echt samen te werken met verpleegkundestudenten op de manier waarop je het later in het ziekenhuis ook gaat samenwerken’ voegt coassistent Tristan van Leest toe. ‘Daarnaast is het ook een goede oefening om te zien hoe de ander denkt en handelt en waarom ze dit doen.’
 

2 Draagt interprofessioneel leren bij aan betere patiëntenzorg?

'Het interprofessioneel leren draagt veel bij aan een betere patiëntenzorg, omdat als je effectief met elkaar leert communiceren dit heel veel tijd scheelt in voornamelijk acute situaties' vertelt verpleegkundige in opleiding Jill. 'Als je ook beter weet wat jouw taken zijn en die van je collega's kun je dit ook beter verdelen, om zo samen de best mogelijke zorg te kunnen leveren. Coassistent Tristan vervolgt: 'Dit draagt zeker bij aan betere patiëntenzorg. Door de samenwerking tussen verpleegkunde- en geneeskundestudenten krijg je een beter inzicht in de denkwijze en de achtergrond van de ander. Je weet verder ook beter wat elkaars mogelijkheden zijn en je kunt je al voorbereiden op de samenwerking later in het ziekenhuis. Hoe eerder deze mogelijkheid benut wordt, hoe beter. En betere samenwerking in een team op een afdeling of OK komt de patiëntenzorg zeker ten goede.'

3 Zorgt interprofessioneel leren ervoor dat jullie betere professionals worden?

‘Het zorgt er zeker voor dat we onderling een betere communicatie hebben, weten wat elkaars taken zijn en dat je daardoor beter weet wat er van jou als individu verwacht wordt maar ook wat er tot je mogelijkheden behoort’, licht Coassistent Tristan. Jill, verpleegkundige in opleiding, is het hiermee eens. ‘Samenwerking en optimaal functioneren in teamverband zijn kernkwaliteiten voor medisch professionals. Met dit onderwijs kom je hier sneller mee in aanraking en kun je in een veilige omgeving oefenen met deze vaardigheden.’

4 Hebben jullie nog tips?

Verpleegkundige in opleiding Jill: ‘Ik zou het zelf nuttig hebben gevonden om deze trainingen vaker en eerder in de opleiding aangeboden te krijgen. Voor coassistenten zou het al nuttig zijn om dergelijk onderwijs aan het begin van hun coschappen al te krijgen. Daarnaast is het misschien een idee om het onderwijs nog verder in de opleidingen te integreren, waarin een vast groepje verpleegkundestudenten samen onderwijs heeft met een vast groepje coassistenten gedurende een aantal jaar. Op deze manier kan er niet alleen gefocust worden op samenwerking, maar door bijvoorbeeld intervisie met ervaringen uit het ziekenhuis ontstaat er ook meer begrip voor elkaars perspectief. Coassistent Tristan voegt hier aan toe: ‘Mijn tip is om het zo snel mogelijk in te voeren in het onderwijs en dit bijvoorbeeld ieder half jaar te herhalen.’

Raamwerk en werkvormen Inter­­professioneel Leren

Vanuit de vele initiatieven rondom interprofessioneel samenwerken, leren en opleiden die er al zijn in het Radboudmc en de faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij van de HAN, ontstond de behoefte naar een gezamenlijke visie. Als antwoord hierop is het Raamwerk IPE ontwikkeld in samenwerking met en door collega’s van de HAN en Radboudumc. Aansluitend is er een toolbox ontwikkeld met verschillende werkvormen die het interprofessioneel leren bevorderen.

Bekijk het raamwerk IPE (pdf)
Bekijk de werkvormen (pdf)

Werkvormenbundel FMS

Naast deze toolbox met werkvormen die met de HAN is ontwikkeld publiceert  De Federatie Medisch Specialisten ‘Werkvormen interprofessioneel opleiden in de zorg’ ter ondersteuning van het interprofessioneel opleiden tijdens de medische vervolgopleidingen.

De werkvormenbundel kwam tot stand in het kader van Opleiden 2025 in samenwerking met het promotietraject van psycholoog Natasja Looman van het Radboudumc in Nijmegen en ZonMw. Opleiders, onderwijskundigen en aios vanuit de medische specialistische vervolgopleidingen, maar ook de huisartsen, specialist ouderengeneeskunde en sociale geneeskundigen hebben bijgedragen met hun ervaringen.

Bekijk de werkvormenbundel (pdf)

Onderzoek naar Inter­­professioneel Leren

Binnen het onderzoeksnetwerk IPE onderzoeken we de interprofessionele onderwijsinnovaties en de interprofessionele samenwerking. We willen hiermee inzichtelijk maken wat nodig is om interprofessioneel goed samen te werken en hoe je dit kunt leren. Ook de effecten van interprofessionele leerinterventies brengen we hiermee in kaart.

Voorbeelden van lopend onderzoek

• Intraprofessional competencies in primary and secondary care specialty training. Promotietraject van Marijn Jansen (Radboudumc Health Academy), begeleiding Jacqueline de Graaf, Nynke Scherpbier, Lia Fluit, Pim Assendelft.
• Learning collaboration between primary and secondary care trainees: how to benefit optimally from primary care trainee hospital placements? Natasja Looman, Lia Fluit, Nynke Scherpbier (Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde Radboudumc/RHA)
• Interprofessional learning between GP trainees and practice nurses regarding chronic care in Dutch GP practices, Rozemarijn van der Gulden, Fred Tromp, Patrick Dielissen, Nynke Scherpbier, Natasja Looman  (Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde Radboudumc)
• Making sense of safety: developing situational awareness and teamwork by multidisciplinary care teams. Promotieonderzoek van Annet van Harten.
• Nothing about us, without us. Designing and implementing Welearn, an inter-professional academy for patients and students. Promotieonderzoek van Thomas Vijn (IQ healthcare en Radboudumc Health Academy).
• Collaborator competences; from education to practice or the other way around? How do medical students learn to collaborate in clinical practice. Onderzoekers: Tim Klaassen, Lia Fluit, Jur Koksma, Roland Laan.
• The contribution of collective informal workplace learning activities to faculty development in higher education for health professionals. Promotietraject van Margot Barry (HAN).
• De juiste houding voor de juiste zorg (meerdere deelonderzoeken). Betrokken (docent)onderzoekers: Wietske Kuijer-Siebelink, Basema Afram, Joost Dupont, Saskia Weijzen, Hilde Wierda en Linda Dauwerse. (HAN: Kenniscentrum Publieke Zaak).
• Interprofessionele samenwerking in de mondzorg. Betrokken onderzoekers: Ria van Kersbergen, Miranda Laurant. (HAN: Lectoraat Organisatie van zorg en dienstverlening).
• Samenwerken: een kwestie van houding?! Onderzoekers Lineke van Hal en Marion van Hattum. (Kenniscentrum HAN Sociaal).

Voorbeelden Inter­professioneel Leren

Interprofessioneel onderwijs

In verschillende curricula maakt interprofessioneel onderwijs vast onderdeel uit van het programma. Zo zijn er bijvoorbeeld interprofessionele simulatieteamtrainingen voor co-assistenten en studenten verpleegkunde van zowel MBO als HBO. Of volgen aankomend kinderverpleegkundigen en masterstudenten geneeskunde samen onderwijs, waar mantelzorgers nauw betrokken worden, waarbij ze elkaars professies leren kennen en nadenken over het verbeteren van kindzorg. En organiseren we twee keer per jaar een hackathon voor groepen van 100 studenten van de HAN (paramedisch, verpleegkundig) en AIOS (huisartsgeneeskunde en specialist ouderengeneeskunde). Zij werken en leren die dag met elkaar en samen met de patiënt en ‘kraken’ zo complexe problemen.

Tandheelkunde en Mondzorgkunde

Masterstudenten Tandheelkunde en bachelorstudenten Mondzorgkunde werken samen in drie masterklinieken. Deze interprofessionele klinieken worden door de groep studenten gerund onder supervisie van een professional. Per kliniek bedienen zij 500-600 patiënten.

Sparkcenters

Bij diverse leerwerkplaatsen in de regio Arnhem-Nijmegen, zoals 'Thermion' (Lent) en Lindenholt werken de HAN en het Radboudumc nauw samen in de wijkcentra. Studenten van verschillende opleidingen (zoals de paramedische-, verpleegkundige- en huisartsenopleiding) werken en leren interprofessioneel samen. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met professionals en burgers.

Werkplekleren

Interprofessioneel (leren) samenwerken krijgt op verschillende manieren op de werkplekken in het Radboudumc vorm. Bijvoorbeeld op geriatrie met een interprofessionele dagopening en dagsluiting met professionals en studenten, het doorlopen van een module IPL voor diverse studenten en dagelijkse begeleiding door een IPL coach. Of door interprofessioneel onderwijs en onderzoek met diverse groepen studenten vorm te geven of door stageopdrachten interprofessioneel uit te werken.