Wetenschap­pelijk onderzoek Buitengewoon Baanbrekend

Wat is Buitengewoon Baanbrekend?

Doel project Buitengewoon Baanbrekend

Het doel van het project Buitengewoon Baanbrekend is het gezamenlijk opleiden van arts in opleiding tot specialist (AIOS) huisartsgeneeskunde en AIOS kindergeneeskunde over de zorg en samenwerking rondom acuut zieke kinderen. Centraal staat het wederkerig leren, waarbij AIOS van, met en over elkaar leren in en over elkaars context. Deelnemend AIOS treden daarmee buiten de reguliere opleidingscontext en bewegen zich in elkaars “opleidingsbaan” oftewel Buitengewoon Baanbrekend.
Dit project past bij de doelstellingen van de Federatie Medisch Specialisten (FMS), zoals beschreven in het visiedocument opleiden 2025.

Achtergrond project Buitengewoon Baanbrekend

Het belang om AIOS huisartsgeneeskunde en AIOS kindergeneeskunde gericht en wederkerig op te leiden in het samenwerkingsproces rondom acuut zieke kinderen is groot. In een aantal minuten tijd en onder vaak hoge druk wordt samen besproken wat bij een ziek kind een mogelijke diagnose en aangewezen beleid is. Dit vraagt niet alleen om een efficiënte uitwisseling van medische gegevens, maar ook om inzicht en vaardigheden waarin optimale afstemming, coördinatie en context denken van belang zijn om tot afgestemde, hoogwaardige zorg voor zieke kinderen te komen. Alhoewel samenwerken dus een cruciaal schakelpunt is in het zorgproces voor zieke kinderen en voor patiënten in het algemeen, worden AIOS hier nauwelijks gericht in opgeleid. Daarnaast ontbreekt vaak het aspect van wederkerigheid, AIOS blijven in hun eigen context of steken unilateraal over. Gezamenlijk werd deze opleidingslacune erkend en besloten tot opzet en uitvoer van dit intraprofessionele opleidingsproject.

Het project kort samengevat

In 2020 is het project  “Buitengewoon Baanbrekend’’ in Pilotfase gestart bij opleidingshuisartspraktijken in Nijmegen, de huisartsenpost Nijmegen en de afdeling kindergeneeskunde van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ). Na de pilotfase is het project verder geïmplementeerd op de afdelingen kindergeneeskunde van het Rijnstate ziekenhuis Arnhem en Jeroen Bosch ziekenhuis (JBZ) Den Bosch, de verbonden huisartsenposten en opleidingshuisartspraktijken. 

In het project Buitengewoon Baanbrekend vormen AIOS huisartsgeneeskunde en AIOS kindergeneeskunde een ‘DUO’ en beoordelen zij samen acuut zieke kinderen in elkaars context, zowel in de spoed setting als in de dagpraktijk. Daarnaast volgen zij onderwijsbijeenkomsten, er zijn drie ‘DUO-bijeenkomsten’ waarin de deelnemend (DUO)-AIOS stilstaan bij het samenwerkingsproces rondom kindercasuïstiek die zij in de praktijk zijn tegengekomen. Tevens zijn er facultatieve online onderwijsbijeenkomsten, ‘kindertopics’, met zowel medisch inhoudelijke focus als focus op samenwerking rondom de zorg voor acuut zieke kinderen en vindt er 2 keer per jaar een casuïstiekbespreking plaats, gezamenlijk met alle AIOS huisartsgeneeskunde, AIOS kindergeneeskunde en opleiders/supervisoren om complexe casuïstiek te bespreken. 

Het onderzoek

In de pilotfase is onderzoek gekoppeld aan dit project om zo te evalueren wat dit opleidingsproject bijdraagt aan het ontwikkelen van intraprofessionele samenwerkingsvaardigheden van AIOS huisartsgeneeskunde en AIOS kindergeneeskunde omtrent de zorg rondom het acuut zieke kind. De eerste studie is afgesloten en toonde aan dat beide AIOS beter hun eigen rol in het samenwerkingsproces overzagen, begrip voor elkaars rol ontwikkelden en met meer plezier samenwerkten. Tevens leidde het ook tot ideeën en inspiratie hoe de zorg rondom het acuut zieke kind beter en efficiënter gecoördineerd kon worden. Wel bleek dat intraprofessioneel leren beter lukt wanneer AIOS elkaar langer kennen en vaker met elkaar meewerken in elkaars context.

Dit gaf kansen om elkaar gerichter feedback te geven en samen na te denken over hoe het samenwerkingsproces geoptimaliseerd kan worden. Daarnaast vonden AIOS onderwijsbijeenkomsten gericht op transmuraal/intraprofessioneel samenwerken waardevol en gaven zij aan dat deze bijeenkomsten helpend waren om hun denkproces over samenwerken concreter vorm te geven en toe te passen in de praktijk. Aan de hand van deze inzichten hebben wij wijzigingen aangebracht aan het project. Het project wordt nu op meerdere locaties geïmplementeerd en zal actief worden gemonitored en geëvalueerd.

Agenda

De agenda voor 2024

• 9 januari 2024 - 16.30-18.00 DUO bijeenkomst 1 Rijnstate ziekenhuis
• 16 januari 2024 - 16.00-17.30 DUO bijeenkomst 1 CWZ
• 23 januari 2024 - 16.30-18.00 DUO bijeenkomst 1 Jeroen Bosch ziekenhuis
• 19 maart 2024 - 17.00-18.00 Kindertopic Dermatologie (online)
• 2 april 2024 - 16.00-17.30 Duo bijeenkomst 2 CWZ
• 23 april 2024 - 16.30-18.00 DUO bijeenkomst 2 Rijnstate ziekenhuis
• 7 mei 2024 - 16.30-18.00 DUO bijeenkomst 2 Jeroen Bosch ziekenhuis
• 28 mei 2024 - 17.00-18.00 Kindertopic Allergologie (online)
• 18 juni 2024 - 17.15-18.15 Casuïstiek bespreking 1
• September 2024 - 16.00-17.30 Duo bijeenkomst 3 CWZ
• Oktober 2024 - 16.30-18.00 DUO bijeenkomst 3 Rijnstate ziekenhuis
• Oktober 2024 - 16.30-18.00 DUO bijeenkomst 3 Jeroen Bosch ziekenhuis
• 8 Oktober 2024 - 17.00-18.00 Kindertopic Neonatologie(online)
• November 2024 - 16.45-17.15 informatiebijeenkomst Buitengewoon Baanbrekend 2025
• 12 november 2024 - 17.15-18.15 Casuistiek bespreking 2
• 17 december 2024 -  17.00-18.00 Kindertopic Pijn & angst (online) 

Deelnemend AIOS en DUO-vorming

Aan dit project doen AIOS huisartsgeneeskunde, AIOS kindergeneeskunde en eventueel, indien door de kinderarts-opleider als voldoende ervaren en bekwaam ingeschat, ANIOS kindergeneeskunde mee. Alle 1e en 3e jaars AIOS huisartsgeneeskunde ontvangen een mail over het project en uitnodiging voor deelname aan een introductiesessie. Indien zij besluiten tot deelname en wanneer tevens (door de kinderarts-opleider) deelnemend A(n)IOS kindergeneeskunde bekend zijn, wordt een DUO gevormd door de coördinerend docenten/projectleiders van het project. Dit DUO, een AIOS huisartsgeneeskunde-AIOS kindergeneeskunde, leren elkaar kennen tijdens de zogenaamde DUO bijeenkomsten en spreken met elkaar data af om in elkaars context kinderen te beoordelen. 

Gezamenlijk zieke kinderen beoordelen

1. Kinderdienst op de huisartsenpost

Het AIOS-duo geeft bij de doktersassistentes aan bij start van de dienst dat zij een kinderdienst willen gaan draaien. Kinderen worden geselecteerd uit het patiënten aanbod op de huisartsenpost door de assistentes. Het AIOS duo beoordeelt samen deze kinderen. Bij twijfel over de beoordeling van een kind, wordt de huisartsopleider gevraagd mee te kijken, zijn/haar oordeel is leidend. Voorwaarde voor deze diensten is dan ook dat de huisartsopleider aanwezig is op de HAP.

2. Kinderdienst op de SEH/afdeling kindergeneeskunde

De AIOS huisartsgeneeskunde gaat een dienst mee met de AIOS kindergeneeskunde in het ziekenhuis.

3. In de huisartsenpraktijk

De AIOS kindergeneeskunde komt een dag(deel) naar de huisartspraktijk van de AIOS huisartsgeneeskunde. Geadviseerd wordt om voor dit spreekuur zoveel mogelijk kinderen in te plannen (clusteren), zodat er voldoende aanbod is voor het AIOS-DUO.

4. Op de poli kindergeneeskunde

De AIOS huisartsgeneeskunde komt een dag(deel) naar de polikliniek kindergeneeskunde samen met A(n)IOS kindergeneeskunde op de polikliniek kindergeneeskunde.

Voorwaarden:

Voor alle 4 onderdelen die op locatie plaatsvinden is de voorwaarde dat de opleiders/supervisoren aanwezig zijn of gemakkelijk te bereiken voor overleg. Bij twijfel over diagnostiek of beleid is de mening van de supervisor doorslaggevend.

Het bespreken van leerervaringen na gezamenlijke beoordelingen

Om hetgeen geleerd is tijdens gezamenlijke beoordelingen betekenis te geven voor de eigen rol als toekomstig huisarts en kinderarts worden leerervaringen besproken aan de hand van een bespreekformulier. Dit formulier is toegespitst op intraprofessionele samenwerkingsvaardigheden. Hierdoor wordt gestimuleerd om niet alleen over medisch inhoudelijke punten te evalueren, maar juist ook over de intraprofessionele samenwerking. De bespreekformulieren kunnen tevens worden gebruikt/toegevoegd aan het opleidingsportfolio. Deelnemend AIOS ontvangen deze bespreekformulieren per e-mail. 

Onderwijs­bijeenkomsten

Introductiebijeenkomst

Een algemene introductiebijeenkomst over het project voor potentiële deelnemend AIOS HA zal in de maand november worden gegeven. Wanneer het project zal starten in een nieuw ziekenhuis zal deze introductiebijeenkomst ook worden gegeven aan de A(n)IOS kindergeneeskunde. Gezien de A(n)IOS kindergeneeskunde niet “groepsgewijs” wisselen zal de uitleg over het project voor nieuwe A(n)IOS kindergeneeskunde worden gegeven door de coördinerend AIOS kindergeneeskunde en kinderarts-opleider.

DUO bijeenkomsten

Binnen een maand na de vorming van de nieuwe duo’s wordt er een bijeenkomst georganiseerd. Op deze DUO-bijeenkomsten leren AIOS elkaar beter kennen en worden intraprofessionele topics en vaardigheden besproken en getraind. Een tweede en derde DUO bijeenkomst vindt plaats met een tussentijd van 3 a 4 maanden. Hier kunnen dan ook ervaringen worden uitgewisseld die AIOS hebben opgedaan toen zij gezamenlijk kinderen hebben beoordeeld.

Kindercasuïstiekbespreking

Twee keer per jaar vindt online een casuïstiekbespreking plaats, waar alle AIOS HA van de 2e fase (dus ook zij die niet deelnemen aan de projectonderdelen en een duo vormen) alle HA opleiders, alle AIOS KA en kinderartsen van deelnemend ziekenhuizen en Radboudumc voor worden uitgenodigd. Casuïstiek kan worden aangeleverd door deelnemend AIOS of opleiders en zal anders vanuit team Baanbrekend worden verzorgd. Voor deze casuïstiekbespreking worden ook accreditatiepunten aangevraagd. 

Kindertopics

Voor AIOS huisartsgeneeskunde vinden 4 keer per jaar kindertopics plaats over een onderwerp binnen de kindergeneeskunde. In deze topics wordt relevante kindercasuïstiek besproken voor de 1e lijn. Naast medisch inhoudelijke kennis staat bij de topics steeds de vraag centraal of verder diagnostiek/beleid in de 1e of de 2e lijn plaats zal vinden en wat de overwegingen zijn voor deze beslissing. De kindertopics zijn ook toegankelijk voor alle 3e jaars AIOS huisartsgeneeskunde (dus ook zij die niet deelnemen aan het project) en A(n)IOS kindergeneeskunde van de deelnemende ziekenhuizen.  

Coordinatie en opleidingsteam Buitengewoon Baanbrekend

Coördinatie van het project

Opleiding huisartsgeneeskunde, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboudumc Nijmegen

• Rosalin van Schie, hoofd coördinator van het project, huisarts-docent met aandachtsgebied kindzorg en PhD kandidaat intraprofessioneel opleiden in de acute kindergeneeskunde.
• Milou Croes, projectcoördinator, huisarts-docent met aandachtsgebied kindzorg
• Claudia Lobo, hoofd huisartsopleiding

Opleiding kindergeneeskunde, Amalia kinderziekenhuis, Radboudumc Nijmegen

• Ester Coolen, kinderarts en plaatsvervangend opleider kindergeneeskunde

Opleiding kindergeneeskunde, Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen

• Paul Voorhoeve, kinderarts en plaatsvervangend opleider kindergeneeskunde

Opleiding kindergeneeskunde, Rijnstate ziekenhuis, Arnhem

• Hanneke Dekker, kinderarts

Opleiding kindergeneeskunde, Jeroen Bosch Ziekenhuis

• Cathelijne van Feen, kinderarts en opleider kindergeneeskunde.

Aios-coördinatoren

• Op iedere opleidingslocatie is een aios betrokken die het project mede-coördineert en daarmee het aios perspectief bewaakt.

Docenten en opleiders in het project

Behoudens bovengenoemde projectcoördinatoren zijn ook kinderartsen-opleiders en huisarts-opleiders die werken op bovengenoemde locaties van belang, gezien een groot deel van dit project juist plaatsvindt op de werkvloer. Verschillende huisarts-docenten en gedragswetenschappelijk docenten van de opleiding huisartsgeneeskunde, met een expertise in intraprofessioneel opleiden, geven ook les tijdens de DUO-bijeenkomsten het project.