Parkinson & Startmedicatie

Vraag 1

Wat voor medicatie is er en wat zijn de verschillen?

Er is veel medicatie tegen parkinson, de drie belangrijkste zijn:

• Levodopa
• Dopamine-agonist
• MAO-B-remmer

Bij de ziekte van parkinson wordt er minder dopamine aangemaakt, waardoor je slechter gaat bewegen. Levodopa wordt oraal ingenomen, komt in de bloedbaan terecht en geeft vervolgens dopamine af in de hersenen. Door deze aanvulling van dopamine ga je weer beter bewegen. Een dopamine-agonist lijkt hierop, maar werkt net iets anders (zie de video voor meer uitleg). Een MAO-B-remmer vermindert de afbraak van dopamine in de hersenen. 

Vraag 2

Wat voor effect heeft medicatie op de verschillende parkinsonsymptomen?

Het effect van levodopa, een dopamine-agonist of een MAO-B-remmer op de belangrijkste klachten bij parkinson (traagheid, stijfheid en beven) is dat het alledrie kan verbeteren. De traagheid en de stijdheid verbeteren eigenlijk bij iedereen, het beven kan lastiger zijn. Levodopa heeft het meest krachtige effect, de dopamine-agonist is net iets minder sterk en de MAO-B-remmer weer iets minder.

Bij de helft van de mensen kan het beven door levodopa afnemen, maar bij de andere helft niet. Het is niet bekend hoe dat komt. Wanneer mensen niet reageren op levodopa wordt er soms gedacht dat er geen sprake is van de ziekte van Parkinson, maar dat geldt dus niet als het om beven gaat. 

Vraag 3

Wanneer moet ik starten met medicatie en heeft het invloed als ik later met medicatie start?

Momenteel zegt de richtlijn dat je moet starten met medicatie op het momenten dat het functioneren in het dagelijks leven een probleem is. Dit is dus heel subjectief, het is afhankelijk van het oordeel van de arts en de persoon met parkinson. Er wordt onderzoek gedaan naar de vraag of het beter is om meteen bij de diagnose te starten met levodopa. De resultaten hiervan zijn nog niet bekend, maar het zou kunnen dat het beleid rondom startmedicatie in de toekomst verandert.

Het is niet zo dat je het beste zo laat mogelijk kunt beginnen met medicatie. Het beste is om te starten als je problemen ervaart in het dagelijks leven. Het klopt niet dat de medicijnen wanneer je in een vroeg stadium begint, later minder effect hebben. Het feit dat medicijnen in een later stadium minder effectief lijken, heeft te maken met een toename van symptomen die niet reageren op dopamine, zoals spraakproblemen, loopproblemen of denk- en geheugenproblemen. 

Vraag 4

Waarom is het belangrijk om op de juiste tijdstippen medicatie in te nemen?

Het is belangirjk om op vaste tijdstippen medicatie in te nemen omdat er een interactie is met (eiwitten in de) voeding. Dit geldt vooral voor levodopa. Om precies te zijn is het belangrijk om een half uur vóór of een uur na de maaltijd de medicatie in te nemen. In het begin van de ziekte steekt dit minder nauw dan later in de ziekte, maar het kan handig zijn om het meteen op deze manier aan te leren. 

Vraag 5

Wanneer weet ik of mijn dosering normaal is?

Het is vooral belangrijk om te kijken wat je zelf wilt verbeteren, om samen met de arts te bepalen: ik ga nu mijn medicatie ophogen, want ... . Bijvoorbeeld: ik ga nu mijn medicatie ophogen, want ik heb last van beven bij mijn werk. Dat is dan het doel om te verbeteren.

Het doel van medicatie is meestal niet om alle parkinsonsymptomen weg te halen. Het is zelfs een beetje gevaarlijk om daar naar te streven, omdat er een kleine kans is op verslaving. 

Vraag 6

Wat zijn de bijwerkingen bij de medicatie tegen parkinson?

Bijwerkingen op de korte termijn zijn:

• Bij levopdopa vooral gastro-intestinale klachten zoals een misselijk gevoel of een vol gevoel. Soms krijgen mensen last van bloeddrukproblemen, zoals licht worden in het hoofd.

• Bij dopamine-agonisten komen dezelfde bijwerkingen voor als bij levodopa, maar kunnen ook hallucinaties en impulscontrolestoornissen optreden. Impulscontrolestoornissen zijn problematische gedragsveranderingen zoals meer drang naar seks, gokken of dingen kopen die men niet nodig heeft. Deze bijwerking komt gemiddeld bij 15 van de 100 mensen die dopamine-agonisten gebruiken voor. 

• MAO-B-remmers hebben relatief weinig bijwerkingen, maar hebben ook het minste effect. Er kunnen maag- en darmklachten optreden bij het gebruik van dit medicijn. 

Bij levodopa en dopamine-agonisten kunnen op de lange termijn overbeweeglijkheid en respons fluctuaties optreden. Dit laatste houdt in dat de medicijnen niet altijd goed werken. 

Vraag 7

Wat moet ik doen als mijn medicatie te vroeg is uitgewerkt?

Er zijn verschillende strategieën om dit probleem op te lossen. Een strategie is dat je in plaats van bijvoorbeeld drie keer per dag pillen, vier keer per dag pillen neemt. Een andere strategie is om levodopa te combineren met een MAO-B-remmer of een COMT-remmer. Deze medicijnen verminderen de afbraak van dopamine waardoor er meer dopamine in de hersnenen is en medicatie minder snel uitwerkt.