Parkinson & DBS (Deep Brain Stimulation)

Vraag 1

Wat is DBS precies en hoe werkt het?

DBS (Deep Brain Stimulation) kan een deel van de parkinson verschijnselen verminderen. Bij de meest gangbare DBS-operatie plaatst de arts een elektrode in een specifieke hersenkern. De elektrode is verbonden met een batterij (de neurostimulator). Dit zorgt ervoor dat de electrode in de hersenkern stroom afgeeft waardoor een deel van de parkinsonklachten verminderen.

Vraag 2

Wat zijn de effecten van het plaatsen van een DBS?

Na een DBS-operatie verbetert de kwaliteit van leven over het algemeen met 30 tot 35 procent. DBS kan de ziekte niet remmen of genezen. Wel kan een DBS de volgende verschijnselen verminderen:

• Stijfheid

• Traagheid

• Beven

• Overtollige bewegingen

Een aantal klachten verbetert niet door een DBS:

• Klachten in het denken

• Klachten met spreken

• Het evenwicht bij lopen

• Plasproblemen en erectiestoornissen

• Psychiatrische problemen

Vraag 3

Wanneer komt iemand in aanmerking voor een DBS?

U komt in aanmerking voor een DBS wanneer met zekerheid gezegd kan worden dat u de ziekte van Parkinson al langer dan 3 jaar heeft. Als u daaraan voldoet zijn er 2 belangrijke redenen waarom u een DBS zou kunnen overwegen:

1. Uw medicatie werkt niet meer stabiel gedurende dag waardoor er schommelingen ontstaan. Op momenten dat de medicatie is uitgewerkt kunt u last hebben van stijfheid, traagheid en beven. Op momenten wanneer de medicatie wel werkt, kan het effect van de medicatie doorschieten waardoor overtollige bewegingen ontstaan.

2. Medicijnen helpen niet tegen het beven(tremor).

Een DBS-operatie wordt niet gedaan als:

• Er sprake is van dementie.

• Er sprake is van ernstige psychiatrische problemen.

• De klachten voornamelijk betrekking hebben op het spreken, lopen en evenwicht. Op deze klachten heeft een DBS namelijk geen effect.

• Er andere ziektes zijn die de operatie risicovol maken

In de periode na de behandeling is de mantelzorger erg belangrijk

Vraag 4

Wat zijn de risico's van de operatie?

Net zoals bij iedere operatie is er bij een DBS-operatie ook kans op complicaties. De volgende complicaties kunnen optreden:

• Er kan een bloeding ontstaan (de kans is kleiner dan 1% dat dit tot neurologische problemen leidt)

• Er kan een infectie ontstaan. Vaak moet dan een deel van het DBS-systeem verwijderd worden en na een periode weer opnieuw geïmplanteerd worden.

Bijwerkingen

Na het plaatsen van een DBS-systeem kunnen er een aantal bijwerkingen ontstaan:

• 10% van de mensen krijgt een zachtere stem.

• Er kunnen problemen met het evenwicht onstaan tijdes het lopen.

• Mensen kunnen last krijgen van psychiatrische problemen zoals een depressie of gedragsveranderingen, maar bij de meeste mensen verbetert juist de stemming.

• Problemen in het denken (langzamer denken).

Bij de meeste mensen zijn de bijwerkingen gering. Zij ervaren vaak een verbertering in hun kwaliteit van leven van 30 tot 35 procent.

Vraag 5

Hoe ziet het voortraject van een DBS-operatie eruit?

De DBS-opertatie bestaat uit een voortraject, de operatie zelf en een natraject. In het Radboudumc gaat het de patiënt tijdens het voortraject eerst langs de neuroloog om te bekijken of er ook andere behandelmogelijkheden of therapieën zijn. Vervolgens bezoekt de patiënt de parkinsonverpleegkundige. Hij of zij geeft informatie over de mogelijke therapieën. Daarna komt de patiënt terug bij de neuroloog om te bespreken welke mogelijkheid de beste optie is. Als gekozen is voor DBS volgt er een screenings-opname van 2 dagen. Tijdens deze opname worden er een aantal onderzoeken verricht:

• Er wordt gekeken naar de parkinsonverschijnselen met en zonder medicatie. Het effect van de medicatie is een goede voorspeller voor het effect van het resultaat van de operatie.

• Bloedonderzoek.

• Hartfilmpje.

• MRI-scan.

• Onderzoek door psycholoog en psychiater.

Na de opname hebben de artsen een gezamenlijk (multi-disciplinair) overleg om te kijken of de DBS operatie mogelijk is.

Vraag 6

Hoe verloopt de DBS-operatie en verdere behandeling?

Een DBS-operatie bestaat uit 2 delen:

1. Een deel waarbij de patiënt wakker is.

2. Een deel onder narcose.

Wakker
Eerst wordt een frame op het hoofd geschroefd waarna een korte MRI-scan wordt gemaakt. Vervolgens worden er gaatjes in de schedel geboord. Door deze gaatjes gaan testelektrodes. Met teststroompjes wordt vervolgens gekeken wat het effect is op de parkinsonverschijnselen en of er bijwerkingen optreden. Op deze manier wordt bepaald wat de beste plek is voor de definitieve elektrode.

Onder narcose
De elektrode wordt onderhuids verbonden met een verlengkabel, de kabel wordt verbonden met een pacemaker/batterij/neurostimulator. Deze wordt geïmplanteerd onder het sleutelbeen of in de buikholte.

Na de operatie

Twee weken na de operatie worden de DBS-elektrodes ingesteld. De stroom op de elektrodes wordt heel langzaam opgevoerd en de inname van medicijnen wordt verlaagd. Dit traject duurt 3 tot 6 maanden voordat een goede balans is bereikt tussen DBS en de medicatie.

Een DBS-behandeling is een levenslange behandeling waarbij patiënten jaarlijks op controle komen om te kijken of het DBS-systeem nog goed werkt. Het DBS-systeem werkt op een oplaadbare of niet-oplaadbare batterij.

Vraag 7

Zijn er met een DBS-behandeling speciale leefregels?

Over het algemeen kunnen mensen hun dagelijkse activiteiten blijven doen na het plaatsen van een DBS. Wel moeten contactsporten worden vermeden. U mag zwemmen, autorijden en vliegen. Na het plaatsen van een DBS zijn er een aantal leefregels waaraan u zich moet houden:

• Een MRI-scan is niet altijd meer mogelijk met een DBS-systeem.

• Geef bij alle zorgverleners waar u komt aan dat u een DBS-systeem draagt. Sommige behandelingen mogen niet meer plaatsvinden zoals een niersteenvergruizing.

• Bij operaties moet een chirurg rekening houden met het DBS-systeem.