Kolven

Bewaren, ontdooien en opwarmen van moedermelk

In het ziekenhuis

Ligt jouw baby in het ziekenhuis, dan kun je op de afdeling disposable ready-to-use plastic flesjes krijgen waarin je de afgekolfde melk kunt bewaren, per voeding in een apart flesje. Noteer op het flesje de datum, tijdstip van kolven en de naam van jouw kind. Zet het meteen na het afkolven in de koelkast. In het ziekenhuis wordt het liefst verse melk gegeven, omdat door invriezen en ontdooien de kwaliteit vermindert. Heeft u thuis afgekolfd, dan kunt u de verse voeding gekoeld, bijvoorbeeld in een koelbox, naar het ziekenhuis vervoeren. De moedermelk is dan in het ziekenhuis nog 48 uur houdbaar. Ingevroren moedermelk die van thuis wordt meegenomen, moet binnen 24 uur gebruikt worden. Ook hiervoor geldt dat u deze in een koelbox naar het ziekenhuis moet brengen. De eerste moedermelk, ‘het colostrum‘, wordt vanwege het grote belang wel ingevroren en zo mogelijk als eerste voeding gegeven. Geef dit op het flesje aan door duidelijk naam en tijd te noteren.

Daarna wordt de oudste melk, niet ouder dan 48 uur, als eerste opgebruikt. Moedermelk wordt alleen aan het eigen kind gegeven.

Thuis

Als jouw baby thuis is, kunt u de melk bewaren in iets van plastic of glas. Vooraf goed afwassen met heet water of in de afwasmachine. Plastic moet eerst worden omgespoeld met koud water. Vers afgekolfde melk moet eerst in de koelkast afkoelen voordat u het bij eerder gekoelde moedermelk giet. Gekoelde moedermelk blijft tot  5 dagen goed in een koelkast (4-6ºC). Buiten de koelkast is de melk op kamertemperatuur in principe 6 uur houdbaar. Het invriezen van moedermelk in speciale bakjes, potjes of zakjes kan handig zijn voor thuis. Zet op de bakjes de datum.

Ontdooien en opwarmen van moedermelk

Hier volgen een aantal aandachtspunten voor het ontdooien en opwarmen van moedermelk.

• Ontdooi langzaam in de koelkast.
• Ontdooi eventueel onder stromend water dat van koud steeds warmer wordt gezet.
• Ontdooide, niet opgewarmde moedermelk, is 24 uur bruikbaar als u deze in de koelkast bewaart.
• Schud de melk voor gebruik.
• Verwarm de hoeveelheid voor één voeding tot lichaamstemperatuur au bain Marie (in een pan heet water) of onder stromend water.
• Warm de moedermelk niet op in de magnetron. Hierdoor gaan antistoffen verloren.
• Bewaar restjes voeding niet.
• Vries eenmaal ontdooide moedermelk niet opnieuw in.
• Als de afgekolfde melk te weinig is, kunt u deze het beste vermengen met zuigelingenvoeding.

Verschillende manieren

Kolven kan op verschillende manieren. Dit kan met de hand of met een hand- of elektrische kolf. Kolven met de hand is vooral in de eerste dagen effectief. Het helpt bij het opwekken van de toeschiet reflex en het opbouwen van de productie, maar het is vooral nuttig om het colostrum te verzamelen. Dit kan dan direct aan de baby gegeven worden.

Het kolven met de hand vergt een bepaalde techniek. Hierbij word je geadviseerd en geholpen door de verpleegkundige op de afdeling. Handkolven is vooral geschikt voor kleinere hoeveelheden of voor zo nu en dan kolven. Voor grotere hoeveelheden, bijvoorbeeld als je baby in de couveuse ligt of niet uit de borst kan drinken, zijn elektrische kolven meer geschikt. Met een handkolf zet je de zuigkracht handmatig in beweging.  Elektrische kolven doen dit automatisch. Je kunt 1 borst per keer of 2 borsten tegelijk kolven. Het voordeel van dubbelzijdig kolven is dat het tijd bespaard en op langere termijn meer melk geeft. Er zijn dubbelzijdige elektrische kolven beschikbaar op de afdeling Verloskunde en Neonatologie. Deze beschikken over 2 programma’s om de productie op gang te brengen en te onderhouden.

Kolven zijn te huur bij sommige thuiszorgorganisaties en ziekenhuizen. Ook kun je terecht bij Lactatiekundigen in jouw regio. De verpleegkundige of de lactatiekundige kan je meer informatie en een persoonlijk advies geven.

Hoe vaak en hoe lang?

Voor het op gang brengen en houden van een goede melkproductie is het belangrijk dat je vlak na de geboorte al begint met kolven. Het liefst zo snel mogelijk, maar uiterlijk binnen 6 uur na de geboorte. Ook voor kolven geldt het vraag en aanbod principe. Vaak en kort kolven heeft meer zin dan weinig en lang kolven. Kolf als het mogelijk is minimaal 8 keer per dag.

Om een voorraadje op te bouwen kolf je tussen 2 voedingen door of geef je de ene borst en kolf je de andere. Afkolven duurt in principe even lang als voeden. Dubbelzijdig kolven duurt gemiddeld 10 tot 15 minuten. Langer kolven om meer melk te krijgen heeft geen zin. Het kan zelfs de borst en tepels beschadigen. Zodra er geen melk meer komt moet je stoppen. Eventueel kun je wat drinken en het daarna nog eens proberen.

Instructies

Kolven gaat het beste in een rustige omgeving, dichtbij je baby. Is jouw baby niet in de buurt, denk dan aan hem of haar, of kijk naar een foto van jouw kindje. Eventueel kun je het toeschietreflex ook nog stimuleren door de borsten zacht te masseren of met een vochtige warme doek te verwarmen. Was vooraf je handen en droog ze goed. Maak de tepels schoon met schoon water. Je plaatst de trechter zo op de borst dat de tepel precies in het midden zit. Begin zacht en voer de zuigkracht langzaam op. Het mag geen pijn doen.