Wat is peritoneaaldialyse?

Bij peritoneaaldialyse (PD) vindt de zuivering van het bloed plaats in de buikholte van de patiënt. Een vloeistof, dialysaat genoemd, wordt in de buik gebracht en via het buikvlies is er dan uitwisseling van afvalstoffen vanuit het bloed naar het dialysaat. Het buikvlies, ofwel peritoneum, werkt hierbij dus als filter. Er zijn twee vormen van peritoneaal dialyse, de CAPD en de APD.

Hoe werkt peritoneaaldialyse?

Het buikvlies is een halfdoorlaatbaar vlies dat de buikorganen omgeeft. Het buikvlies heeft een oppervlakte van ongeveer 2 m² en bevat vele kleine bloedvaatjes. Peritoneaaldialyse gebeurt in het lichaam zelf. Het bloed wordt gezuiverd door een speciale vloeistof ( dialysaat) in de buikholte te laten lopen. Deze holte is bekleed met het buikvlies, dat optreedt als filter. 

Overtollig vocht en afvalstoffen kunnen uit het bloed door het buikvlies heen naar het dialysaat in de buikholte. De afvalstoffen kunnen dan verwijderd worden door het dialysaat via de katheter uit de buikholte te laten lopen. Om het buikvlies voor dialyse te kunnen gebruiken, is een toegangsweg naar de buikholte nodig. Daarom wordt een silicone katheter in de buik geïmplanteerd tijdens een kleine operatie. Een deel van de katheter ligt tussen de huid en het buikvlies en hecht zich vast aan het onderhuids weefsel. Via de katheter kan het dialysaat in- en uitlopen. 

Peritoneaaldialyse en suikerziekte

Bij patiënten met suikerziekte kan peritoneaaldialyse als nierfunctievervangende therapie goed worden toegepast. De manier van insuline spuiten zal niet veranderen, maar de hoeveelheid moet misschien aangepast worden. Door de peritoneaaldialyse neemt het lichaam namelijk extra glucose op.
ga naar hoofdinhoud
Afdelingen Nierziekten Dialyse-afdeling Peritoneaaldialyse

Wat is peritoneaaldialyse?

Bij peritoneaaldialyse (PD) vindt de zuivering van het bloed plaats in de buikholte van de patiënt. lees meer

Soorten peritoneaal­dialyse

  • Bij APD loopt het dialysaat 's nachts met behulp van een 'cycler' in en uit uw buikholte.

    lees meer

    Automatische Peritoneaaldialyse

    Bij Automatische Peritoneaaldialyse (APD) is het principe van de buikspoeling hetzelfde als bij CAPD, maar u laat het dialysaat niet handmatig in en uit de buikholte lopen. Dit gebeurt ’s nachts met behulp van een toestel: de 'cycler'. Iedere avond sluit u zichzelf aan aan de machine. Het toestel zorgt voor automatische in- en uitloop van dialysaat gedurende de nacht, waardoor afvalproducten en het overtollig vocht verwijderd worden uit uw lichaam. ‘s Morgens ontkoppelt u zichzelf van het toestel. 
    Overdag bent u vrij met dialysaat in uw buik. Vaak zult u aan het begin van de avond nog een extra wisseling met de machine moeten uitvoeren. 

  • Continue Ambulante Peritoneaaldialyse

    Continue Ambulante Peritoneaaldialyse (CAPD) is een handmatige techniek, dat wil zeggen dat er geen machines voor nodig zijn. Bij CAPD laat u zelf het dialysaat in en uit de buikholte lopen via een aangeleerde steriele techniek. 

    'Continue' betekent zonder onderbreking. De behandeling probeert de functie van normaal werkende nieren zo goed mogelijk na te bootsen. Het bloed wordt 24 uur per dag gezuiverd, 7 dagen per week. 

    'Ambulant': u bent niet gebonden aan een machine, u bent thuis en kunt gaan en staan waar u wilt. De dialyse gebeurt terwijl u slaapt, terwijl u werkt, op vakantie... 
    'Peritoneaal': het peritoneum werkt als een filter voor afvalstoffen die uit het bloed gezuiverd worden en dan afgevoerd worden. 

    'Dialyse': het bloed in uw lichaam wordt gezuiverd en gefilterd. Er wordt geen bloed uit uw lichaam onttrokken, het dialyseproces gebeurt in uw lichaam.

Uitwisseling van vocht

De peritoneaaldialyse verwijdert het teveel aan vocht uit het lichaam. Om dit te bereiken is er een suikeroplossing (glucose) aan de spoelvloeistof toegevoegd.  lees meer

Uitwisseling van vocht

Al het vocht dat u binnen krijgt, zowel uit dranken als uit voedsel, wordt via de maag en darmen opgenomen in de bloedbaan. Normaal gesproken wordt het teveel aan vocht door de nieren uitgescheiden. Wanneer dit door een nierziekte verstoord is, blijft er te veel vocht in het lichaam achter. De peritoneaaldialyse verwijdert dit teveel aan vocht uit het lichaam. Om dit te bereiken is er een suikeroplossing (glucose) aan de spoelvloeistof toegevoegd. 

Er bestaan verschillende soorten glucoseoplossingen in PD-vloeistofzakken. Hoe hoger het percentage glucose in de vloeistofzak, hoe meer vocht er onttrokken wordt. Ook zijn er niet-glucosehoudende vloeistoffen met specifieke eigenschappen. Uw arts of verpleegkundige kan u hier meer over vertellen. 

Tijdens de PD-training leert u aan de hand van gewicht en bloeddruk te beslissen met welke glucoseoplossing u een wisseling uitvoert. Het is een kwestie van oefening. Omdat de spoelvloeistof vocht aan uw lichaam onttrekt, zult u merken dat er bij een CAPD-wisseling meer vloeistof uitloopt dan er ingelopen was. Het gebruik van glucose in de spoelvloeistof is niet bezwaarlijk voor diabetespatiënten.

Inbrengen van de katheter

Bij aanvang van de behandeling wordt een slangetje (de katheter) ingebracht in de buikholte. Dit gebeurt op de operatiekamer, onder algehele narcose. lees meer

Inbrengen van de katheter

Bij de PD-behandeling laat u spoelvloeistof in en uit de buikholte lopen. Het is daarom nodig een permanente toegang tot de buikholte te hebben. Daarom wordt bij aanvang van de behandeling eerst een slangetje (de katheter) ingebracht in de buikholte. Dit gebeurt op de operatiekamer, onder algehele narcose. Voor deze ingreep wordt u enkele dagen opgenomen. 

De chirurg maakt met behulp van een kijkoperatie een kleine opening in de buikwand en schuift de katheter in de buikholte. De katheter wordt goed vastgezet. Het uiteinde ervan komt in het laagste gedeelte van de buikholte te liggen. 

De katheter is van soepel materiaal en groeit na verloop van tijd in de spierlaag vast. De PD-verpleegkundige komt kort na de operatie op de afdeling bij u langs; hij verzorgt de katheter en maakt afspraken met u voor de komende tijd. De plaats waar de katheter naar buiten komt is de huidpoort. 

Om te zorgen dat de huidpoort goed geneest, mag u na de operatie minimaal twee weken niet douchen. Twee tot drie weken later start de trainingsperiode.   

Training CAPD en APD

U krijgt training van een PD-verpleegkundige, die u leert hoe u wisselingen zelf kunt doen. Ook wordt u geleerd hoe u de katheter moet verzorgen en verbinden.  lees meer

Training CAPD en APD

De start van de peritoneaaldialyse en de training is afhankelijk van de bloeduitslagen. Normaal gesproken wordt de behandeling zes weken na de katheterimplantatie gestart. 

U krijgt de training poliklinisch in het ziekenhuis. De opleiding duurt gemiddeld vier à vijf dagdelen, maar verschilt van persoon tot persoon. De training wordt gegeven door een PD-verpleegkundige, die u leert hoe u de wisselingen zelf kunt doen. Ook wordt u geleerd hoe u de katheter moet verzorgen en verbinden. 

Het is de bedoeling dat u dagelijks uw bloeddruk en gewicht meet en noteert. Aan de hand daarvan leert u bepalen hoeveel vocht aan het lichaam moet worden onttrokken. De training bestaat uit een praktisch en theoretisch gedeelte. Daarnaast geven we u adviezen en tips om peritoneaaldialyse zo goed mogelijk in te passen in uw dagelijks leven. 

Wanneer u de techniek beheerst, kunt u de peritoneaaldialyse zelfstandig thuis gaan doen. Indien mogelijk en gewenst, zal de training van de APD een aantal maanden na de start van CAPD plaatsvinden. Dit gebeurt meestal poliklinisch en duurt gemiddeld drie à vier dagdelen.

Het belang van zorgvuldig uitvoeren van de wisselingen

Schoon en zorgvuldig werken bij de wisselingen en bij de verzorging van de katheterpoort zijn van groot belang om het risico van buikvliesontsteking (peritonitis) en een katheterpoortinfectie zo klein mogelijk te houden.

U leert hoe u met de materialen moet omgaan en ook wat u moet doen wanneer er ondanks alles toch een complicatie optreedt.

Periode na de training

Nadat de training afgesloten is, komt u regelmatig op de polikliniek bij de internist/nefroloog en de PD-verpleegkundige terug. Als uw behandeling goed verloopt en de peritoneaaldialyse gaat naar wens, dan komt u om de zes weken terug op de polikliniek. Hebt u tussendoor vragen, dan kunt u altijd terecht bij de dialyseafdeling.
  • Medewerkers
  • Intranet