EN
DE
Bioloog Timo van den Berg is benoemd tot bijzonder hoogleraar ‘Immunotherapie , in het bijzonder op antilichamen gebaseerde therapie’ aan het Radboudumc / de Radboud Universiteit. Hij ontwikkelt en verbetert immunotherapie tegen kanker op basis van een door hem ontdekt immuun checkpoint. Daarnaast onderzoekt hij wie baat heeft bij immunotherapie, hoe T-cellen reageren, en waarom soms resistentie ontstaat.
Ongeveer vijftien jaar geleden ontdekte Timo van den Berg met zijn onderzoeksgroep bij Sanquin Research een interactie tussen afweercellen en tumorcellen. Ze vonden dat SIRPα op afweercellen bindt aan CD47 op tumorcellen, en dat deze binding ervoor zorgt dat de afweercel de tumorcel niet opruimt. Zo'n interactie heet een immuun checkpoint en deze binding werkt dus als een soort rem voor de afweer om kanker te bestrijden.
Van de rem
Vervolgens zocht Van den Berg in detail uit hoe dat precies werkt. Hij zag ook dat deze binding tussen afweercel en tumorcel geblokkeerd kan worden. Dat kan met bepaalde antilichamen, de checkpoint inhibitors, die heel specifiek binden aan CD47 of SIRPα. Zo verdwijnt de rem en ruimt de afweercel de tumorcel veel beter op. Van den Berg: 'Dit is heel interessant voor therapie tegen kanker. Het kan in principe werken bij verschillende vormen van kanker, zeker in combinatie met andere soorten therapie.'
Inmiddels lopen er wereldwijd meer dan honderd klinische studies waarbij CD47 of SIRPα geblokkeerd wordt, bij verschillende soorten kanker en in diverse combinaties met andere medicijnen. Van den Berg werkt sinds 2021 bij het Nijmeegse bedrijf Byondis BV, waar hij een antilichaam tegen SIRPα ontwikkelde en uittest: 'Dat gebruiken we nu in een eerste klinische studie bij patiënten met lymfeklierkanker, in combinatie met Rituximab. Het is een voorrecht om het hele proces mee te maken van eerste ontdekking tot in de patiënt, en de eerste resultaten zien er veelbelovend uit.'
Vooraf selecteren
Als hoogleraar wil Van den Berg dit soort therapie tegen kanker verder ontwikkelen en de kennis daarover verspreiden. Ook wil hij nog beter uitzoeken hoe zulke therapie precies werkt. 'We weten dat eigenlijk alle immunotherapie alleen bij een minderheid van de patiënten echt effectief is. Er is veel variatie tussen patiënten', legt Van den Berg uit. 'Waarom reageren sommigen goed en anderen niet? Dat wil je het liefst van tevoren weten, zodat je mensen kunt selecteren voor een bepaalde therapie.'
Daarnaast blijkt dat remmers van de binding tussen CD47 en SIRPα niet alleen de aangeboren afweer stimuleren, waar Van den Berg veel onderzoek naar deed, maar ook de specifieke afweer. 'Dat loopt via T-cellen, maar we weten nog niet precies hoe. Dit is heel interessant, want goede activatie van T-cellen kan in de toekomst bij patiënten niet alleen kanker afremmen maar misschien zelfs genezing geven.' En ten slotte wil Van den Berg uitzoeken waarom er soms resistentie ontstaat tegen dit soort therapie.
Van den Berg zal in het Radboudumc veel samenwerken met Jolanda de Vries en Annemiek van Spriel binnen de afdeling Medical BioSciences. Hij zal ook onderwijs verzorgen.
Loopbaan
Timo van den Berg studeerde af in de Biologie aan de UvA (cum laude) en promoveerde vervolgens in 1992 aan het VUMC op zijn proefschrift getiteld 'Microenvironments in lymphoid tissues'. Daarna specialiseerde hij zich verder als onderzoeker in afweercellen bij het VUMC en het Institute for Molecular Medicine in Oxford. In 2007 startte Van den Berg bij Sanquin Research in Amsterdam, waar hij werkte als onderzoeker en hoofd van het Phagocyte Laboratory en de afdeling Blood Cell Research.
In 2017 werd Van den Berg aan VUMC in Amsterdam benoemd tot bijzonder hoogleraar Immunotherapie, met een focus op de rol van de aangeboren afweer bij kanker. Sinds 2021 is hij Senior Director Immuno-Oncology bij Byondis BV, waar hij werkt aan immunotherapie tegen kanker. Hij heeft verschillende patenten op zijn naam staan, ontving vele subsidies en is auteur op meer dan 180 wetenschappelijke publicaties. De benoeming tot bijzonder hoogleraar voor 0,2 fte bij Radboudumc / RU wordt gefinancierd door Byondis BV en is ingegaan op 1 april 2025 voor een periode van drie jaar.
-
Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.
