Vijf vragen over tuberculose beantwoord door hoogleraar klinische tuberculose Martin Boeree

18 februari 2025

Onlangs meldde het nieuws een uitbraak van tuberculose in Zeeland. Wij ontvingen vragen over de ziekte, de risico’s van besmetting en behandeling. Tuberculose is een van de grootste gezondheidscrises ter wereld. In 2020 was het met 1,5 miljoen slachtoffers wereldwijd, na corona, de meest dodelijke besmettelijke ziekte. Er is geen effectief vaccin tegen tuberculose. Ook zijn er geen goede tests om de juiste diagnose te stellen. En behandeling duurt lang. Dit alles maakt tuberculose een lastige ziekte. Hoogleraar Martin Boeree van het Radboudumc Expertisecentrum voor Tuberculose en Niet-Tuberculeuze Mycobacteriën beantwoordt vijf vragen hierover.

Wat is tuberculose?

Tuberculose is een bacteriële infectieziekte die wereldwijd 9 miljoen mensen per jaar treft, voornamelijk in landen onder de armoedegrens. In Nederland komt het niet vaak voor, maar toch zo’n 700 keer per jaar.

Wat zijn de symptomen van tuberculose?

Een patiënt met longtuberculose herken je aan de symptomen langdurig hoesten, afvallen en ’s nachts zweten. Met onderzoek van het slijm dat de patiënt ophoest, en een foto van de longen kan de ziekte worden vastgesteld. Het is lastig te herkennen als je er niet vaak mee te maken krijgt.

Enkele maanden na een besmetting kan tuberculose bij 10% van de patiënten ontstekingen in het lichaam veroorzaken; de ziekte tast dan meestal de longen aan. Bij een ernstige vorm zijn er meer symptomen. Zo kan tuberculose infecties in andere organen, lymfeklieren, botten en de hersenen veroorzaken.

In 9 van de 10 gevallen na een besmetting treedt er helemaal geen ziekte op, de bacterie kan zich dan verstoppen. De tuberkelbacterie is namelijk in staat om de lichaamsafweer te ontwijken door ín lichaamscellen te gaan zitten. Daardoor kan het immuunsysteem soms de bacillen niet doden, maar ze hoogstens opsluiten in blaasjes. Soms kun je dan wel vele jaren later alsnog tuberculose ontwikkelen.

Hoe wordt tuberculose overgedragen?

Tuberculose is een besmettelijke infectieziekte die door de lucht verspreidt. Je kunt besmet raken, als iemand die besmettelijk is, hoest of niest.

Wat zijn de beschikbare behandelingen voor tuberculose en hoe effectief zijn deze?

Tuberculose is goed te behandelen, maar wel met een relatief langdurige kuur van zes maanden. Wel is het belangrijk om er vroeg bij te zijn, want de ziekte verzwakt het lichaam. Er is geen goed vaccin tegen tuberculose.

Wereldwijd wordt al 50 jaar dezelfde kuur van zes maanden gebruikt. Er wordt nu wel intensief onderzoek verricht naar kortere behandelingen en behandeling voor resistente tuberculose. Het Radboudumc heeft de leidende rol in een groot Europees miljoenenproject, UNITE4TB, een multicenter consortium, die kortere en alternatieve behandelingen in Afrika, Azië en Zuid Amerika onderzoekt.

Het Radboudumc Expertisecentrum voor Tuberculose en Niet-Tuberculeuze Mycobacteriën is een centrum voor behandeling, advies en onderzoek. Hier worden complexe patiënten vanuit het hele land naar doorverwezen. Ook kunnen zorgprofessionals met de klinisch consulenten bellen of mailen voor advies op het gebied van diagnostiek en behandeling van tuberculose. Tenslotte is er een gevarieerde groep onderzoekers actief, zowel nationaal als internationaal, op het gebied van afweer, diagnostiek, geneesmiddelen en behandeling van de ziekte.

Welke preventieve maatregelen kunnen worden genomen om de verspreiding van tuberculose te voorkomen?

In het algemeen gelden voor tuberculose dezelfde maatregelen als voor griep en corona, namelijk een goede hoesthygiëne: in een zakdoekje of je elleboog hoesten of een mondkapje gebruiken. Als er bij iemand tuberculose wordt ontdekt, wordt deze patiënt thuis of in het ziekenhuis geïsoleerd en zal de GGD snel bron- en contactonderzoek doen om te zien of er besmettingen zijn opgetreden en om verdere verspreiding te voorkomen.

Lees meer

• Leidende rol Nederland bij ontwikkeling van nieuwe tuberculosebehandelingen
• Een nieuwe stap in de strijd tegen tuberculose - UNITE4TB kondigt de start van klinische studies aan 

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen