Vijf toekenningen voor onderzoek naar leefstijlinterventies in de zorg - Invloed van leefstijlinterventies bij Parkinson, endometriose, depressie, dementie en maagverkleining

Nieuws Vijf toekenningen voor onderzoek naar leefstijlinterventies in de zorg

13 februari 2024

Onderzoekers van het Radboudumc ontvangen vijf verschillende subsidies binnen het programma leefstijl in de zorg van ZonMw. Nienke de Vries gaat onderzoek doen naar leefstijladvies op maat voor mensen met de ziekte van Parkinson. Annemiek Nap naar ontstekingsremmend dieet in combinatie met cognitieve gedragstherapie bij endometriose, Marcia Spoelder-Merkens naar leefstijlinterventie door de huisarts bij depressie, Malou Nuijten naar de effecten van voeding bij een maagverkleining en Marcel Olde Rikkert naar leefstijlinterventie bij cognitieve stoornissen zoals dementie.

Mensen die ziek zijn zo goed mogelijk helpen en begeleiden en als het kan mensen beter maken, is een belangrijke ambitie van het Radboudumc. Maar nog mooier is het als we kunnen voorkomen dat mensen ziek worden, en langer in goede gezondheid leven. Het doel is om twee gezonde levensjaren toe te voegen aan de levensverwachting van de inwoners in onze regio en onze patiënten. Daarom verleggen we de komende jaren onze focus van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Met de nu toegekende subsidies worden verschillende specialisten van het Radboudumc in staat gesteld onderzoek te doen naar verschillende aspecten van leefstijl en preventie.

Van de dertien door ZonMw toegekende subsidies gaan er vijf naar het Radboudumc. Het gaat om de volgende vijf onderzoeksvoorstellen gericht op leefstijlinterventies in de zorg.

Leefstijlinterventie op maat bij Parkinson – Nienke de Vries

Ondanks toenemend bewijs dat een gezonde leefstijl belangrijk is, wordt hier in de praktijk nog weinig aandacht aan besteed. Zorgverleners hebben hiervoor te weinig expertise en tijd. Toch bestaan er goede initiatieven. In dit project combineren we bestaande initiatieven om als één pakket aan te bieden aan mensen met de ziekte van Parkinson. De onderzoekers richten zich op stress, beweging, voeding, slaap en zelfmanagement. Ieder individu krijgt een leefstijladvies op maat. Samen met een leefstijlcoach kiest de patiënt aan welk onderdeel wordt gewerkt, en welke begeleiding hierbij nodig is. De onderzoekers evalueren het effect van deze benadering. Ze kijken hierbij naar de kwaliteit van leven de symptomen van de ziekte van Parkinson. Ook kijken ze naar de kosten en de gebruikerservaringen. Tot slot bereiden ze de invoering van deze benadering in de dagelijkse praktijk voor. Daarbij dient de ziekte van Parkinson als voorbeeld voor de aanpak bij andere (chronische) aandoeningen.

Dieet en psychologische begeleiding bij pijn door endometriose – Annemiek Nap

Endometriose veroorzaakt pijn en verminderde kwaliteit van leven. Bestaande behandelingen schieten tekort. De onderzoekers willen weten of (een combinatie van leefstijlinterventies) de behandeling van endometrioseklachten kan verbeteren. Ze onderzoeken of een ontstekingsremmend dieet, wel of niet in combinatie met psychologische begeleiding in de vorm van cognitieve gedragstherapie, een positief effect hebben op pijn en kwaliteit van leven bij personen met endometriose, en ontrafelen welke mechanismen hiervoor verantwoordelijk zijn. De onderzoekers verwachten dat deelnemers minder pijn en een betere kwaliteit van leven ervaren door het dieet. De psychologische begeleiding geeft hen hopelijk meer inzicht in de afwijking endometriose en kan hen helpen om motivatie te houden om het dieet vol te houden. Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met Rijnstate, Jeroen Bosch Ziekenhuis, Amphia, Catharina Ziekenhuis, de Wageningen University en de Endometriose Stichting.

Gepersonaliseerde leefstijlinterventie door de huisarts bij depressie – Marcia Spoelder-Merkens

Depressie komt veel voor en heeft een negatieve impact op het dagelijks leven van patiënten, hun naasten en de maatschappij. Diverse leefstijlinterventies in de huisartsenpraktijk laten vergelijkbare effecten zien als medicatie of cognitieve gedragstherapie. De leefstijlbenadering wordt echter weinig benut omdat er geen georganiseerd aanbod is en de verandering in symptomen niet regelmatig wordt uitgevraagd. Wij onderzoeken de (kosten)effectiviteit van een gepersonaliseerde leefstijlinterventie (PLI) bij depressie in de huisartspraktijk. Hierin worden bestaande eHealth toepassingen gericht ingezet, en wordt het beloop van symptomen regelmatig teruggekoppeld aan patiënt en behandelaar. We willen hiermee een beter en sneller herstel van de depressie bereiken. Het eerste jaar zal de interventie worden ontwikkeld en getoetst. Daarna volgt een onderzoek in meerdere huisartsenpraktijken waarin de toevoeging van de PLI wordt vergeleken met de huidige behandeling van depressie.

Eiwitrijke voeding na een maagverkleining – Malou Nuijten

Het aantal mensen dat een maagverkleining voor ernstig overgewicht ondergaat stijgt, maar buitensporig verlies van spiermassa na zo’n operatie kan de gezondheid negatief beïnvloeden. Daarom zijn er aanvullende maatregelen nodig die buitensporig spierverlies na een maagverkleining beperken. Dit project kan de nazorg van maagverkleiningen en de lange termijn gezondheid van 12.000 patiënten per jaar verbeteren en de zorgkosten verlagen. De onderzoekers ontwikkelen een interventie met extra eiwitten en krachttraining samen met patiënten en zorgverleners, en meten de effecten en kosten van deze interventie. Dit doen ze in een randomized controlled trial onder 400 patiënten. De resultaten van dit project kunnen de nazorg rondom maagverkleiningen significant verbeteren, waardoor de gezondheid op de lange termijn verbetert van ongeveer 12.000 patiënten per jaar en de kosten voor gezondheidszorg dalen.

Gepersonaliseerde leefstijlinterventie bij dementie – Marcel Olde Rikkert

Behandeling van cognitieve stoornissen via geneesmiddelen of preventie gericht op slechts één leefstijlfactor is niet effectief gebleken. Deze studie ontwikkelt een gepersonaliseerde leefstijlinterventie door de meest relevante risicofactoren te kiezen per individu die effect heeft op cellulaire ontstekingsactiviteit. Het gaat hierbij om slaap, fysieke, sociale en cognitieve activiteit, voeding, alcohol of gehoor. Ook ontwikkelen en testen ze zelfmonitoring waarbij door herhaalde metingen efficiënter het cognitieve functioneren zelf wordt bijgehouden. Dit kan baanbrekend zijn voor preventieonderzoek waardoor deze korter en met minder deelnemers kunnen worden uitgevoerd. Deze aanpak is ook toepasbaar bij andere verouderings-geassocieerde ziekten zoals neurodegeneratieve aandoeningen en kanker. De Lifestyle Selfie studie heeft zo de potentie om de cognitieve gezondheid en kwaliteit van leven bij cognitieve stoornissen te verbeteren, en de afhankelijkheid van naasten te verminderen.