Sneller duidelijkheid over longvlekjes voor patiënten Radboudumc en Rijnstate

Patiënten bij Radboudumc en Rijnstate krijgen voortaan sneller duidelijkheid over de aard van toevallig ontdekte longvlekjes. Bovendien hoeven ze minder vaak naar het ziekenhuis voor scans en controle. Dat is het gevolg van een nieuwe werkwijze in beide ziekenhuizen, waarbij radiologen taken van longartsen overnemen en nieuwe technologie wordt ingezet.

Als patiënten in een ziekenhuis een CT-scan van de borstkas ondergaan, wordt soms bij toeval een vlekje op de longen (incidentele longnodus) ontdekt. Zo’n longvlekje is vrijwel altijd goedaardig, maar heel soms - in minder dan 4% van de gevallen - een vroege vorm van longkanker. Om daar zekerheid over te krijgen, wordt de ontwikkeling van het longvlekje enige tijd gevolgd.

Tot voor kort duurde die controleperiode vaak twee jaar. In die tijd kwamen patiënten tot vier keer langs voor een nieuwe CT-scan, én tot vier keer op de polikliniek om de resultaten te bespreken met hun arts. “Zowel voor longartsen als patiënten was dat behoorlijk tijdrovend”, aldus Miranda Snoeren, radioloog bij het Radboudumc. “Patiënten zaten bovendien lang in onzekerheid, terwijl in de meeste gevallen er niets aan de hand was. Vandaar dat we op zoek zijn gegaan naar een manier om dit traject te versnellen.”

Nieuwe werkwijze

In de nieuwe manier van werken doet de radioloog de eerste beoordeling. “Zolang een longvlekje niet groeit, is een gesprek met de longarts meestal niet nodig”, aldus Niels Claessens, longarts bij Rijnstate. “Radiologen zijn uitstekend in staat om dit te beoordelen. Pas als zij zien dat een longvlekje verandert of groeit op de scan, verwijzen ze de patiënt door naar een longarts voor verder onderzoek”. 

Bij een goede uitslag ontvangen patiënten de resultaten van de scan digitaal. Ze kunnen vervolgens een bel- of videoconsult plannen met een radioloog of een verpleegkundig specialist, als ze nog vragen hebben.

Het afgelopen jaar hebben Radboudumc en Rijnstate de nieuwe werkwijze in de praktijk getest. “Dat liep erg goed. Verreweg de meeste consulten konden door de radioloog of verpleegkundig specialist worden gedaan”, vertelt Erik van der Heijden, longarts bij het Radboudumc. “Een mooi voorbeeld van ‘de juiste zorg op de juiste plaats’ dus: wij als longartsen krijgen zo op onze polikliniek meer ruimte om andere patiënten te zien.”

Omvang meten in 3D

De nieuwe werkwijze wordt mede mogelijk gemaakt door geavanceerde technologie voor het beoordelen van scans. Een CT-scanner maakt een serie röntgenfoto’s – tweedimensionale dwarsdoorsnedes - van een lichaam. Op deze foto’s is het niet altijd makkelijk om te zien of een onderdeel van het lichaam groeit en zo ja, in welke mate. 

Met behulp van nieuwe software is het mogelijk om longvlekjes driedimensionaal in kaart te brengen. Dat geeft een veel nauwkeuriger beeld, waardoor er meestal minder scans nodig zijn om duidelijkheid te krijgen over de aard van een longvlekje.

“Op dit moment krijgen patiënten doorgaans vier controlescans: na drie maanden, na zes maanden, na een jaar en na twee jaar”, aldus Bert van Schelven, radioloog bij Rijnstate. “Als we na de tweede of derde scan al zeker weten dat het goed zit, heeft de patiënt dus al een jaar eerder duidelijkheid. Dat is een enorme verbetering.”

Voor alle patiënten

Na de geslaagde pilot willen Rijnstate en Radboudumc gezamenlijk de nieuwe werkwijze beschikbaar maken voor al hun patiënten. De partners onderzoeken mogelijkheden om daarbij nog nauwer samen te werken, bijvoorbeeld door gezamenlijk wetenschappelijk onderzoek en gebruik van faciliteiten, apparatuur en software.

De pilot bij Radboudumc is ook gesteund door zorgverzekeraar Coöperatie VGZ, waar Radboudumc mee samenwerkt in het Betaalbaar Beter-programma voor passende zorg.