Snelle behandeling beroerte blijft van grootste belang Wereldwijde toename aantal beroertes door onder meer leefstijl

Het aantal beroertes wereldwijd neemt toe, zowel in de westerse wereld als in lage en middeninkomenslanden. Omgevingsfactoren en een ongezonde leefstijl vormen een belangrijke oorzaak. Hoewel de behandelmethoden de afgelopen jaren zijn uitgebreid, blijft het essentieel om bij een beroerte zo snel mogelijk te starten met een behandeling. Dit schrijven artsen van het Radboudumc in een overzichtsartikel in The Lancet.

Beroerte is een verzamelnaam voor herseninfarcten en hersenbloedingen. Bij beide vormen is snel en adequaat handelen van groot belang voor een goede uitkomst, zo benadrukken de artsen. In een review in wetenschappelijk tijdschrift The Lancet beschrijven ze de belangrijkste ontwikkelingen van de afgelopen jaren op het gebied van herseninfarcten, waarbij een stolsel een bloedvat in de hersenen blokkeert, en hersenbloedingen, waarbij een bloedvat in de hersenen scheurt.

90% kan voorkomen worden 

Negentig procent van de beroertes is vermijdbaar, vertelt laatste auteur en hoogleraar Neurologie Frank Erik de Leeuw: ‘Het is een welvaartsziekte. We kennen een flink aantal risicofactoren, maar slagen er niet in ze tijdig te signaleren of aan te pakken. Dat is frustrerend.’ Die factoren zijn een hoge bloeddruk en diabetes, maar ook een ongezonde leefstijl. Roken, overgewicht, weinig beweging en een ongezond, te zout eetpatroon leiden tot een hogere kans op een herseninfarct of -bloeding. Ook speelt recreatief drugsgebruik mogelijk een rol in de toename van het aantal beroertes onder jonge mensen. Meer onderzoek hiernaar is nodig.

Daarnaast verhogen ook omgevingsfactoren het risico, zoals luchtverontreiniging door verkeer en stookkachels die vooral huizen in lage en middeninkomenslanden van warmte voorzien. De Leeuw: ‘Daar zien we een sterkere stijging van het aantal beroertes dan in hoge inkomenslanden.’ Naast die omgevingsfactoren komt dit daarnaast ook door de recente toename in welvaart in die landen, inclusief een ongezondere leefstijl. Ook is de zorg in die landen minder goed georganiseerd dan in het westen. ‘Waar wij goede toegang hebben tot zorgverleners, weten veel mensen in Afrikaanse landen waarschijnlijk niet dat ze diabetes of een hoge bloeddruk hebben. En als ze het wel weten, is medicatie niet altijd beschikbaar of zijn de afstanden tot zorg te groot.’ 

Hoe sneller hoe beter 

En dat laatste is belangrijk, benadrukt De Leeuw, want nabije zorg maakt een snelle behandeling mogelijk. Alhoewel recente onderzoeken aantonen tonen dat de acute behandeling van het herseninfarct ook nog binnen 24 uur na het begin van de symptomen kan starten, blijft het adagium ‘Hoe eerder hoe beter.’

Een TIA is een herseninfarct 

Ook bij een TIA is snel optreden essentieel. ‘Een TIA is gewoon een herseninfarct, zij het dat die kort duurt. Het moet daarom ook zo behandeld worden', vertelt De Leeuw. ‘Dus wacht bij klachten niet een paar dagen af. Juist in die eerste dagen is de kans op een nieuw infarct het grootst.’ Ook hier geldt: hoe eerder een behandeling gestart wordt, hoe beter de uitkomst. Die bewustwording is belangrijk, volgens De Leeuw: ‘Mensen moeten het niet op hun beloop laten.’

Hersenbloeding

Een hersenbloeding is de meest ernstige vorm van een beroerte, waarbij vier op de tien patiënten binnen een maand overlijden. Momenteel loopt een groot onderzoek naar de behandeling van hersenbloedingen, van onder meer de Nijmeegse hoogleraar Neurologie Karin Klijn. Zij onderzoekt met collega's uit verschillende ziekenhuizen een nieuwe behandelmethode, waarbij een groot deel van de bloeding operatief verwijderd wordt via een minimaal invasieve ingreep. Deze operatie moet snel, binnen acht uur na de bloeding, plaatsvinden, en vergroot mogelijk de kans op een goed herstel. 

Beeldvorming

Een belangrijke verandering de afgelopen jaren betreft de wijze waarop selectie van patiënten voor de acute behandeling van het herseninfarct plaatsvindt. Afgelopen jaren speelde beeldvorming van de doorbloeding van de hersenen daarin een grote rol, vertelt eerste auteur en neuroloog in opleiding Nina Hilkens. ‘De meest recente trials laten zien dat een routine CT-scan in combinatie met het in beeld brengen van de bloedvaten en de verstopping daarin vaak ook voldoet. Deze techniek is eenvoudiger te implementeren in lage en middeninkomenslanden.’

De toekomst

Het liefst voorkom je een beroerte, want als mensen eenmaal een herseninfarct hebben doorgemaakt, lopen ze een verhoogd risico op een nieuw infarct. Ook dát willen neurologen en onderzoekers voorkomen. Hilkens: ‘Dit noemen we secundaire preventie. Na een beroerte slikken mensen antistollingsmiddelen; medicijnen die voorkomen dat er nieuwe stolsels in de bloedvaten ontstaan. Deze brengen echter bijwerkingen en nieuwe risico's met zich mee, onder meer een verhoogde kans op bloedingen.’

Daarom starten Hilkens en De Leeuw een studie waarbij ze onderzoeken of het nodig is dat mensen die op jonge leeftijd een beroerte doormaken, levenslang bloedverdunners gebruiken. Voor jonge patiënten, tussen de 18 en 49 jaar, is nooit onderzocht of er voordelen zijn van levenslang gebruik van bloedverdunners en of deze voordelen opwegen tegen de nadelen.

Beroerte: herken de signalen 

Een beroerte treft tot één op de vijf mensen in sommige landen met een hoog inkomen, en tot bijna één op de twee in landen met een laag inkomen. Wereldwijd is het de op één na belangrijkste doodsoorzaak. In Nederland lopen jaarlijks ongeveer 30.000 mensen een herseninfarct op en ruim 50.000 mensen een TIA. 6000 mensen maken een hersenbloeding door. Signalen die kunnen wijzen op een beroerte zijn een scheve mondhoek, verwarde spraak en plotseling krachtsverlies of verlamming van een arm.

Over de publicatie

Deze review verscheen in The Lancet: Stroke – Nina A Hilkens, Barbara Casolla, Thomas W Leung, Frank-Erik de Leeuw. DOI: 10.1016/S0140-6736(24)00642-1.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen