Immuuntherapie werkt bij selectie van mannen met prostaatkanker - Genetische screening vooraf verhoogt effectiviteit van immuuntherapie

Nieuws Immuuntherapie werkt bij selectie van mannen met prostaatkanker

16 september 2024

Immuuntherapie is effectief tegen prostaatkanker, bij mannen die geselecteerd zijn op basis van de genetische kenmerken van hun tumor. Dat blijkt uit een studie die is uitgevoerd bij een specifieke groep van patiënten. Bij mannen met een bepaalde genetische afwijking werd de progressie van de ziekte zelfs met 33 maanden vertraagd. Dit onderzoek van het Radboudumc is gepubliceerd in Annals of Oncology.

Immuuntherapie heeft tot nu toe weinig succes laten zien bij grote groepen mannen met prostaatkanker. Maar een nadere blik op de studies toont aan dat immuuntherapie wel degelijk effectief kan zijn voor sommige patiënten. Oncoloog Niven Mehra van het Radboudumc verdiepte zich verder in deze responders. 'We zagen bij mannen die goed reageren, dat hun prostaatkanker bepaalde fouten in het DNA heeft. Die genetische fouten leiden tot afwijkingen in eiwitten in de tumoren, en die activeren het eigen immuunsysteem. En juist dat geactiveerde immuunsysteem zorgt vervolgens dat immuuntherapie beter aanslaat.'

Mehra startte daarom met zijn team een studie met immuuntherapie in een groep mannen die hij selecteerde op basis van de genetische kenmerken van hun prostaatkanker. Het gaat om vier verschillende afwijkingen in het DNA, in totaal ongeveer vijftien procent van alle gevallen van prostaatkanker: MMRd, hTMB, BRCAm en CDK12i. Deze mannen, 69 in totaal, kregen een combinatie van twee soorten immuuntherapie, ipilimumab en nivolumab.

Ziekte remmen

Uit de studie blijkt dat de dubbele immuuntherapie bij deze geselecteerde patiënten de voortgang prostaatkanker met vier maanden afremt. De groep met MMRd reageerde het beste op de therapie. Bij deze mannen werd de ziekte zelfs 33 maanden afgeremd. Dat varieerde van stabilisatie van de ziekte, tot aan ziekte die dusdanig verminderde dat het niet meer meetbaar was in het bloed en op scans. Bij twintig patiënten was de prostaatkanker nog altijd afgeremd op het moment van de publicatie.

In deze studie is geen directe vergelijking gemaakt met de standaardbehandelingen, hormoon- of chemotherapie. Wel is bekend dat een enkele immuuntherapie bij MMRd de ziekte 8 maanden in toom houdt, ten opzichte van 33 maanden met de dubbele therapie zoals getest in deze studie. Immuuntherapie geeft wel bijwerkingen, zoals diarree. Bijna de helft van de mannen had daar last van, en twintig procent stopte vanwege de bijwerkingen met de behandeling.

Vroege screening

Immuuntherapie werkt dus het beste bij prostaatkanker met MMRd, wat voorkomt bij vier tot vijf procent van de patiënten. 'Dat is geen hele grote groep, maar voor deze patiënten kan immuuntherapie wel langdurig de prostaatkanker afremmen', vertelt arts-onderzoeker Sandra van Wilpe. 'Want we zien dat met immuuntherapie de kanker 33 maanden rustig blijft en dat is een spectaculair resultaat.'

Om de mannen met genetische afwijkingen op te sporen, pleit Mehra voor genetische diagnostiek in een vroeg stadium van ziekte. Dat gebeurt inmiddels al in het Radboudumc. Mehra: 'Bij de mannen met MMRd wil je op basis van onze resultaten misschien wel beginnen met immuuntherapie, nog voordat je start met hormonen of chemo. Dan moet je dus al vroeg in het ziekteproces naar het DNA van de tumor kijken. Mogelijk kunnen we dan zelfs mannen met uitgezaaide MMRd prostaatkanker genezen. Maar daarvoor is eerst nog meer onderzoek nodig.'

Immuuntherapie wordt in Nederland momenteel alleen vergoed bij prostaatkanker wanneer uit een genetische test is gebleken dat er sprake is van MMRd. Het gaat dan om immuuntherapie met een enkel middel, dus niet een combinatie zoals in de hier beschreven studie. Een combinatie is nog niet als behandeling beschikbaar, en momenteel lopen er ook geen klinische studies in Nederland met combinatietherapie. Voor meer informatie over de mogelijkheden voor genetische screening en immuuntherapie, neem s.v.p. contact op met uw eigen behandelend arts.

Over de publicatie

Dit onderzoek is gepubliceerd in Annals of Oncology: Ipilimumab with Nivolumab in molecular-Selected patients with 2 castration-resistant PRostate cancer: primary analysis of the Phase 2 INSPIRE trial. S. van Wilpe, I.S.H. Kloots, P.H.J. Slootbeek, M. den Brok, H.Westdorp, M.D. Franken, M. Coskunturk, T. Osinga, H. Bloemendal, G. Adema, R.J. Smeenk, J. Nagarajah, J. van Ipenburg, L.I. Kroeze, M.J.L. Ligtenberg, J. Schalken, W.R. Gerritsen, N. Mehra. DOI: 10.1016/j.annonc.2024.09.004.