Vijftiende 4Daagse-onderzoek draait om het hart, vocht en hitte - Onderzoekers volgen honderden deelnemers aan de Nijmeegse 4Daagse

Nieuws Vijftiende 4Daagse-onderzoek draait om het hart, vocht en hitte

5 juli 2023

Het hart, de vochtbalans en de lichaamstemperatuur, daar draait het 4Daagse-onderzoek van het Radboudumc dit jaar om. Hiermee keren de onderzoekers in de vijftiende editie terug naar waar het onderzoek in 2007 mee begon. Sinds dat jaar volgen zij jaarlijks honderden deelnemers tijdens de Nijmeegse 4Daagse. Het onderzoeksteam staat onder leiding van hoogleraar Fysiologie Maria Hopman.

Witte of zwarte kleding?

Het is een vaak gestelde vraag tijdens hittegolven: moet je met warm weer nu juist zwarte of witte kleding dragen? Waarin voelen mensen zich het meest comfortabel? De wetenschap is er nog niet over uit. Hopman: ‘Er zijn verschillende theorieën over de kleur van de kleding. Zo zou zwarte kleding warmte absorberen en witte kleding het juist afkaatsen. Maar witte kleding laat juist weer meer uv-straling door, waardoor de lichaamstemperatuur mogelijk stijgt. Wij gaan op zoek naar het antwoord.’

De deelnemers aan dit onderzoek dragen afwisselend witte en zwarte kleding tijdens de wandeldagen. De onderzoekers kijken vervolgens naar de effecten op het lichaam, waarbij ze onder meer de huid- en lichaamstemperatuur meten. Uit eerder 4Daagse-onderzoek weten we dat tijdens een wandeldag de lichaamstemperatuur met ongeveer 1 graad stijgt. Uit het onderzoek moet blijken welke rol kleding hierbij speelt.

Vochtbalans

Uitdroging is een groot probleem onder 4Daagselopers. Tijdens de eerste, tevens zwaarste, dag droogt ongeveer 20 procent van de deelnemers uit. Dat zijn zo’n 10.000 mensen. Het lichaam is dan nog niet gewend aan de fysieke inspanning. Genoeg drinken is van groot belang, en als er sprake is van warme omstandigheden is het van nog meer belang. Hoeveel meer, verschilt per persoon. De ene persoon kan toe met een liter extra, andere lopers hebben wel vijf liter extra per dag nodig.

De onderzoekers richten zich dit jaar op wandelaars die plaspillen, diuretica, gebruiken. Artsen schrijven deze medicatie regelmatig voor bij een hoge bloeddruk. Hopman en haar team willen weten of mensen tijdens een hittegolf of inspanning in de hitte de dosis moeten verlagen. Hopman: ‘Tijdens warme omstandigheden zweten deelnemers meer. Hierdoor verliezen ze dus ook meer vocht. Wellicht is een lagere dosis dan beter, om uitdroging te voorkomen.’

Troponine

Na langdurig bewegen is er een toename te zien van een bepaalde signaalstof in het bloed: troponine. Dit eiwit wordt als graadmeter gezien voor een hartinfarct. Lang werd gedacht dat de schadelijke gevolgen bij inspanning wel meevielen. Maar eerder 4Daagse-onderzoek toonde aan dat lopers met een hoog troponinegehalte na inspanning vaker een hart- of vaatziekte kregen of overleden gedurende de looptijd van de studie dan lopers met een laag troponinegehalte na inspanning. Wandelaars met een verhoogd troponinegehalte hebben dus mogelijk een slechtere prognose.

Grote vraag is nu of die verhoging een onderliggende hartaandoening signaleert of dat het een fysiologische reactie is op inspanning. In deze vervolgstudie willen de onderzoekers daarom de troponinewaarde van wandelaars vaststellen, om daaruit af te meten wat normale en abnormale waarden zijn. De onderzoekers volgen ook deelnemers aan verschillende wieler- en hardloopevenementen.

Onderzoeksleider Maria Hopman, hoogleraar Fysiologie van het Radboudumc.

Vijftien jaar 4Daagse-onderzoek

Onder leiding van Maria Hopman voert een team wetenschappers van het Radboudumc sinds 2007 jaarlijks verschillende onderzoeken uit tijdens de Nijmeegse 4Daagse. Zij startte hiermee na de afgelasting van de 4Daagse van 2006, wegens enorm hoge temperaturen. Het 4Daagse-onderzoek leverde tot nu toe liefst 56 wetenschappelijke publicaties op. En de teller loopt. Ieder jaar nemen meer dan 12.000 mensen deel aan vragenlijstonderzoeken. Honderden deelnemers melden zich tijdens de 4Daagse dagelijks bij het onderzoekscentrum, pal naast de start- en finishlocatie. Hier een greep uit de resultaten:

Tijdens het wandelen stijgt de lichaamstemperatuur met 1 graad Celsius.
20 procent van de wandelaars drinkt te weinig tijdens een wandeldag.
Hartschade treedt op na een wandeldag, deze lijkt voorspellend voor hart- en vaatziekten.
De eerste wandeldag is fysiek het zwaarst.
Een hogere wandelsnelheid is gerelateerd aan een betere score op een cognitietest.
Diabetes type 2 patiënten hebben minder medicatie nodig naarmate ze meer trainen voor de 4Daagse.
Zowel extra collageen als extra beweging vermindert knieklachten in de voorbereiding op de 4Daagse.
Wandelaars van rond de 80 jaar oud worden 8,2 jaar jonger geschat.
4Daagse-deelnemers van alle leeftijden hebben in de zomer voldoende Vitamine D.
30-40 minuten wandelen per dag draagt bij aan lagere kans op hart- en vaatziekten.
Extra eiwitten voor de 60+ wandelaar verbetert de spiermassa.
Statinegebruik leidt niet tot meer spierklachten en spierschade na wandelen dan bij andere wandelaars.
Hoe ouder de wandelaar, hoe minder goed de thermoregulatie is.
Extra groenten eten verlaagt de bloeddruk bij wandelaars met een verhoogde bloeddruk.
Wandelaars moeten wennen aan insecteneiwitten, maar er zijn aanwijzingen dat het leidt tot een toename in spiermassa.