Vijf vragen over stamceldonatie

Duizenden lampjes, applaus en een enorm spandoek: afgelopen zaterdag zagen we de steun van een heel voetbalstadion voor Thijs Slegers, woordvoerder van PSV. Thijs heeft acute leukemie en wordt niet meer beter.  Per jaar krijgen ook duizenden andere mensen in Nederland te horen dat ze een vorm van bloedkanker hebben. Deze patiënten zijn erg ziek, en als er geen stamceltransplantie wordt gegeven, is de kans groot dat ze eraan overlijden. Een laatste mogelijke kans voor behandeling zijn gezonde stamcellen van een ander. En hiervoor zijn stamceldonoren nodig. Deze stamcellen van donoren moeten wel goed matchen met die van de patiënt. 

Er zijn veel onduidelijkheden over stamceldonatie. Het team Hematologie van het Radboudumc beantwoordt de meest voorkomende vragen.

1. Wat is stamceldonatie?

Stamceldonatie is het afstaan van stamcellen voor behandeling van patienten met een bloedziekte. Stamcellen zijn cellen die nieuwe bloedcellen aanmaken. Ze komen voor in de beenmergholtes van onze botten. Een patiënt kan niet van iedereen stamcellen ontvangen. Daarvoor moet een donor gevonden worden met dezelfde weefselkenmerken. De kans dat twee willekeurige mensen met elkaar matchen is erg klein. Daarom is het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen zich aanmelden als stamceldonor. Voor mensen met een kwaadaardig bloedziekte (zoals leukemie) of een ziekte van het afweersysteem kan een stamceltransplantatie levensreddend zijn. 

2. Wie kan stamceldonor worden?

Iedereen die aan de gezondheidseisen voldoet, in Nederland woont en in de leeftijdscategorie 18 tot en met 55 jaar valt, kan zich aanmelden als stamceldonor. Heeft u interesse om donor te worden, kijk dan voor meer informatie hierover op de website van Matchis.

3. Hoe gaat de stamceldonatie in zijn werk?

Stamcellen kunnen op twee manieren afgestaan worden: via het bloed of via het beenmerg. Welke procedure gekozen wordt, hangt onder andere af van het ziektebeeld en de behandeling van de patiënt. Afname gebeurt alleen in het LUMC (Leiden) of het Radboudumc (Nijmegen) en de donatie is geheel vrijwillig en anoniem. In het merendeel van de gevallen worden de stamcellen via het bloed afgenomen. Als voorbereiding op de afname injecteert de donor zichzelf 5 dagen een medicijn (groeifactor). Hierdoor worden meer stamcellen aangemaakt en komen deze in de bloedbaan terecht. Op de dag van donatie worden de stamcellen met een aferese-apparaat uit het bloed gehaald. Dit apparaat filtert de stamcellen uit het bloed en geeft het bloed weer terug aan de donor via een infuus. In de loop van enkele uren worden zo voldoende stamcellen verzameld. Aan het einde van de middag mag de donor weer naar huis. De stamcellen worden binnen 72 uur naar de patiënt (ergens op de wereld) gebracht en toegediend. De afname van stamcellen uit het beenmerg gebeurt onder algehele narcose op de operatiekamer. De stamcellen worden hierbij direct uit het bekken gehaald. 

4.    Hoe kan ik me aanmelden als stamceldonor?

Donoren kunnen zich aanmelden via www.matchis.nl. Na het invullen van het formulier krijgt de donor een bevestigingsmail van Matchis. Hierna wordt een registratiesetje thuisgestuurd om wangslijmvlies af te nemen. Als de donor het registratiesetje heeft teruggestuurd, zal het laboratorium de registratie afronden en staat de donor geregistreerd als stamceldonor.

5.    Wat zijn de risico's van stamceldonatie voor de donor?

Voorafgaand aan de donatie vindt er een informatiegesprek en een uitgebreide medische keuring plaats om te beoordelen of de donor gezond is. 

Eenmaal in voorbereiding voor het doneren, kan het toedienen van de groeifactor bijwerkingen geven: lichte tot matige bot- en spierpijnen, die goed behandelbaar zijn met paracetamol. Soms treedt een griepachtig gevoel op met vermoeidheid en eventueel lichte koorts en hoofdpijn. Op de lange termijn is tot op heden geen nadelig effect bekend.

Bij donatie via beenmerg zijn de standaard risico's van een narcose het grootste risico bij deze vorm van stamceldonatie. De eerste dagen kan de donor last hebben van een beurs, pijnlijk gevoel op de plek waar in het bekken is geprikt. Bij afname van het beenmerg wordt naast stamcellen ook bloed opgezogen, wat kan leiden tot lichte bloedarmoede. Hierdoor kunnen vermoeidheidsklachten ontstaan. Het lichaam zal het bloed weer snel aanmaken en na enkele weken is de bloedarmoede verdwenen.
 
 Voor meer informatie over stamceldonatie zie matchis.nl.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen