Vijf vragen over de invloed van hoge temperaturen op ouderen beantwoord door geriater Marcel Olde Rikkert

Eerder besteedden we aandacht aan hitte en gezondheid. Naar aanleiding hiervan kwamen er aanvullende vragen specifiek gericht op hoge temperaturen en ouderen, omdat de oversterfte bij een hittegolf vooral ouderen treft (300-400 meer dan verwacht in 2019, 2020). Vandaar dat we in deze 'vijf vragen over' extra focussen op ouderen. Hiervoor stelden we de vragen aan geriater Marcel Olde Rikkert.

1. Waarom is het belangrijk om extra aandacht te besteden aan de hitte en ouderen?
Ouderen blijken al jaren de meest kwetsbare groep tijdens hittegolven. In de hitteperiodes van 2019 tot en met 2022 werd steeds een oversterfte van tussen de 300 en 400 ouderen geteld door het CBS.
Daarom is het belangrijk om extra aandacht aan mensen van 75 jaar en ouder te schenken, zeker als ze ook een ziekte hebben waarvoor ze in een ziekenhuis behandeld worden. Na een behandeling volgt thuis nog een kwetsbare herstelfase.

2. Wat gebeurt er met het ouder worden met het aanpassingsvermogen aan hitte?
Gemiddeld wordt bij het ouder worden je ‘thermostaat’ minder gevoelig en je ’airco’, om jezelf lichaam af te koelen, minder effectief. De thermostaat reageert dus minder snel op temperatuurstijging en zet de airco minder snel aan. Die airco of koudepomp wordt gevormd door je bloedvaten in de huid, hart en longen en het waterreservoir in je lichaam. De bloedvaten zetten niet zo goed en snel meer uit met de jaren en hart en longen hebben minder reserve. Het transpireren neemt ook niet zo snel toe en oudere mensen hebben wat meer isolerend onderhuids vet. Dat alles maakt de veerkracht alleen al door verouderingsprocessen minder.
Komen daarbij ook nog ziekten - en 70% van de mensen boven de 75 heeft meerdere aandoeningen - dan neemt het risico op hittestress en hitte-uitputting in hoge omgevingstemperatuur verder toe.

3. Uitdrogen is een veel voorkomend verschijnsel bij ouderen. Hoe komt dat?
Uitdrogen komt vaker voor bij het stijgen van de leeftijd door verminderd dorstgevoel, een lager watergehalte van het lichaam en nieren die minder goed water vasthouden. Zo bestaat een jongere persoon voor 65% uit water en een oudere slechts voor 50%. 2 liter waterverlies heeft op een oudere dus veel meer impact.
Het is daarom zinnig inname van een bepaald volume aan koele drank af te spreken per dag met jezelf of je naaste (minstens 2,5 liter in hittegolf), je gewicht constant te houden tijdens een hittegolf en goed te letten op ademende kleding en het koel houden van de omgeving.

4. Wat kunnen ouderen of hun verzorgers het beste doen bij hoge temperaturen?
Bij hoge buitentemperatuur is het verstandig hier een koele schuilplaats voor te zoeken. Dat kan je eigen huis zijn, maar soms is een ander onderdak beter. Zorg daarbij voor goede luchtstroom, met name ook ’s nachts.
Bij een koele temperatuur slaap je veel beter (streef naar ongeveer 15 graden) en verlies je minder vocht door transpiratie. Een airconditioning is het beste, maar een ventilator kan ook al helpen, en houdt de gordijnen dicht tegen de zon.

5. Zijn er medicijnen tegen hittestress?
Hoewel er wel onderzoek naar wordt gedaan, zijn er nog geen effectieve geneesmiddelen die de nadelige gevolgen van hittestress verminderen.
Het kan wel zinnig zijn wanneer een oudere persoon veel geneesmiddelen gebruikt om hier kritisch naar te kijken met zijn of haar behandelend arts. Plastabletten kunnen vaak tijdelijk wat minder hoog gedoseerd worden, doordat je door transpiratie meer vocht verliest. Soms kunnen ook andere geneesmiddelen tijdelijk in dosering verlaagd worden (bv lithium en andere psychofarmaca). Het is dan wel goed het gewicht te volgen; meer dan 2 kg afvallen of bijkomen op een dag is vaak reden om de medicatie weer aan te passen.

Meer informatie over hitte en gezondheid in vijf algemene vragen over hitte en gezondheid beantwoord door Thijs Eijsvogels, inspanningsfysioloog en in het artikel in de NTVG over hitteziekte.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen