Uiterlijk van medicijnen belangrijk voor juist gebruik Standaardisatie en betere informatie kan antibioticaresistentie terugdringen

Antibiotica worden te vaak onjuist gebruikt. Dit draagt bij aan antibioticaresistentie, een wereldwijd probleem dat elk jaar groter wordt. Meer aandacht voor het uiterlijk van medicijnen schept duidelijkheid en kan verkeerd gebruik terugdringen, bepleiten onderzoekers van het Radboudumc in the Lancet Global Health.

Antibiotica werken zeer goed tegen infecties met bacteriën. Maar ze worden vaak onjuist gebruikt. Zo slikken mensen de verkeerde antibiotica tegen een infectie met een bepaalde bacterie. Ook gebruiken ze antibiotica tegen een ontsteking waar geen bacterie bij betrokken is, of als pijnstiller bij menstruatiepijn of spierpijn. Vooral in minder rijke landen gebeurt dit op grote schaal. En dat is niet goed, want het draagt bij aan antibioticaresistentie. Daarbij past de bacterie zich aan, waardoor het antibioticum zijn werking verliest. Antibioticaresistentie is een zeer urgent en wereldwijd probleem dat met het jaar groeit. Onderzoeker Annelie Monnier en arts-microbioloog Heiman Wertheim van het Radboudumc bepleiten dat de herkenbaarheid van verschillende medicijnen een rol speelt in (on)juist gebruik van antibiotica. Volgens hen kan meer aandacht voor het uiterlijk van medicijnen antibioticaresistentie terugdringen. 

QR-codes op verpakking

De onderzoekers brachten het antibioticagebruik in drie Aziatische en drie Afrikaanse landen in kaart. Daaruit bleek dat veel mensen antibiotica verkeerd gebruiken. Dat komt bijvoorbeeld door de namen waaronder antibiotica bekend staan. In Vietnam is capsule de letterlijke vertaling van één van de woorden voor antibiotica. In Mozambique en Ghana geldt dat voor rood-geel; de kleuren van een capsule dat een veel gebruikt antibioticum bevat. Maar niet elke capsule bevat een antibioticum of hetzelfde antibioticum. Zo zitten twee verschillende soorten antibiotica die werken tegen hele andere soorten bacteriën allebei in rood-gele capsules. Daarnaast zit niet elk antibioticum in een capsule. Er zijn bijvoorbeeld ook veel antibiotica in tabletvorm. 

‘Daarom moeten we toe naar standaardisatie en betere informatie voor gebruikers’, vertelt Monnier. ‘Zo kan consistent  gebruik van kleuren en symbolen op pillen helpen. Logo’s en QR-codes op de verpakking zijn ook een goede optie. Zeker omdat er in deze landen vaak geen bijsluiter bij medicijnen zit. Zo’n QR-code verwijst dan naar een website met informatie over het medicijn. Met stickers die op een medicijndoosje plakt is dat bijvoorbeeld ook makkelijker en sneller in te voeren dan veranderingen aan de pillen zelf. In Thailand en Bangladesh kun je op de markt al met QR-codes betalen, dus ze gebruiken deze technologie daar al.’

Duidelijkheid helpt

Dit soort veranderingen zouden wereldwijd doorgevoerd moeten worden. Een enorme operatie, toch? 'Peanuts vergeleken met de grootte van het probleem en de kosten die daarmee gepaard gaan’, zegt Wertheim. ‘En het is echt haalbaar. Kijk bijvoorbeeld naar de coronapandemie. Daar konden we wereldwijd heel veel voor elkaar krijgen in een kort tijdsbestek. Dat moet voor deze stille pandemie van antibioticaresistentie ook kunnen.’

De onderzoekers zijn in gesprek met de betrokken instanties, zoals regelgevers en medicijnfabrikanten. ‘Dat is een langzaam proces’, aldus Wertheim. ‘Tot voor kort zeiden ze: het enige wat wij kunnen doen is een waarschuwing op het doosje zetten …. Wij denken dat er meer mogelijk is. Zoals bij zoveel dingen is duidelijkheid cruciaal. Daardoor begrijpen mensen het beter en krijgen ze meer handvatten om medicijnen juist te gebruiken.‘

Over de publicatie

Dit onderzoek is gepubliceerd in the Lancet Global Health: Is this pill an antibiotic or a painkiller? Improving the identification of oral antibiotics for better use. A.A. Monnier, N.T.T. Do, K.P. Asante, S. Afari-Asiedu, W.A. Khan, K.M., E. Sevene, T.K. Tran, C.T.K. Nguyen, S. Punpuing, F.X. Gómez-Olivé, H.R. van Doorn, C. Caillet, P.N. Newton, P. Ariana, H.F.L. Wertheim, namens het ABACUS II consortium. DOI: 10.1016/S2214-109X(23)00258-9.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalenAntibiotica resistentie